بانك مركزي در راستاي سياست دولت براي مهار تورم به دنبال افزايش نرخ سود بانكي است و اين مساله مي‌تواند به جريان پول در بازار سرمايه تاثير بگذارد و در كوتاه و ميان مدت به ركود معاملات دامن بزند. موضوع مهار تورم به مهم‌ترين اولويت دولت بدل شده و در همين راستا بانك مركزي تصميم به افزايش نرخ سود بانكي گرفته و خبرها حكايت از اين دارد نرخ سود بانكي همين حالا هم به بيش از ۲۵ درصد رسيده و از آنجايي كه افزايش نرخ بهره باعث مي‌شود سرمايه‌داران محاسبه سود سرمايه‌گذاري در بازارهاي موازي را با نرخ سود بانكي مقايسه مي‌كنند، دارايي‌هاي خود را به بانك منتقل كرده و اين سياست روي بازار پول و حتي بازار كالايي تاثير مي‌گذارد. اين اقدام بانك مركزي كه در ماه‌هاي اخير منجر به ثبات نسبي و كاهش نرخ تورم شده با توجه به آثار منفي ان در ساير بازارها به نظر در كوتاه‌مدت و حداكثر ميان مدت جوابگو خواهد بود و با توجه به اخبار بودجه‌اي و كسري‌هاي بزرگ به نظر ايده‌اي مناسب براي كل اقتصاد نيست و فقط مي‌تواند مشكل دولت و خريد اوراق را برطرف كند.
از طرف ديگر دولت براي اينكه بتواند بخشي از كسري بودجه را از طريق اوراق جذب كند با بانك‌ها رقابت مي‌كند، به‌طوري كه گاهي انتشار اوراق گواهي سپره عام با نرخ سود بالاتر از سپرده يك‌ساله بانكي اتفاق مي‌افتد، به همين دليل جذابيت‌هاي سپرده‌گذاري در بانك‌ها به‌شدت كاهش مي‌يابد. نرخ سود بين بانكي يك ابزار مهم اقتصادي محسوب مي‌شود كه بانك مركزي براي سياست‌گذاري‌هاي پولي خود از آن براي كنترل و كاهش سرعت رشد تورم در ميان مدت استفاده مي‌كند.
در حال حاضر بانك‌هاي مركزي دنيا در سياست‌گذاري پولي يك كريدور نرخ بهره تعريف مي‌كنند، كف و سقفي تعريف شده و معمولا نرخ بهره هدف، در وسط اين كريدور تعيين مي‌شود. بنابراين مي‌توان گفت كه اين سياست بانك مركزي اتفاق جديدي براي بازار سرمايه به حساب نمي‌آيد و به‌طور كلي اگر افزايش نرخ بهره تدريجي باشد شايد شوك جديدي به بورس وارد نشود.
چرا نرخ بهره روي بازار سرمايه
تاثير مي‌گذارد؟
آلبرت بغوزيان اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار در پاسخ به اين سوال كه چرا نرخ بهره روي بازار سرمايه تاثير مي‌گذارد، گفت: در شرايطي كه نوسان بازارهاي مالي زياد باشد از آنجايي كه بانك‌ها يك بازار بدون ريسك براي كسب سود هستند، دستورالعمل افزايش نرخ بهره عامل انتقال سرمايه‌گذاران از بورس به بانك مي‌شود تا سرمايه خود در بانك و با سود بيشتري سرمايه‌گذاري كنند.
به گفته آلبرت بغوزيان زماني كه نرخ بهره بانكي افزايش يابد باعث كاهش نقدينگي در بورس و ركود بازار سهام مي‌شود. از طرف ديگر افزايش نرخ سود تسهيلات باعث بهبود وضعيت عملياتي بانك‌ها مي‌شود
او با تاكيد بر اينكه بازار سهام در چند وقت اخير روند اصلاحي داشته است، تصريح كرد: از اين رو در زماني كه نرخ بهره بانكي افزايش يابد باعث كاهش نقدينگي در بورس و ركود بازار سهام مي‌شود. از طرف ديگر افزايش نرخ سود تسهيلات باعث بهبود وضعيت عملياتي بانك‌ها مي‌شود و در گزارش‌هاي بعدي بانك‌هاي بورسي شاهد اين موضوع باشيم.
بغوزيان با بيان اينكه اگر بانك مركزي به شكل مستمر نرخ سود سپرده‌هاي بانكي را افزايش دهد، سرعت رشد اقتصادي كند مي‌شود، گفت: با اين كار نقدينگي را از بورس به سمت بانك هدايت مي‌كند. البته بايد توجه داشت كه در هر صورت افزايش نرخ سود بانكي به اندازه سودهاي جذاب بدون ريسك بعضي از صندوق‌هاي درآمد ثابت موجود در بازار نيست. به همين دليل به پول‌هایي كه چند وقت اخير از بازار سهام خارج شده در صندوق‌هاي درآمد ثابت پارك شده‌اند.
زماني كه سود بدون ريسك افزايش مي‌يابد سرمايه‌گذاران در معاملات بورس در قيمت‌هاي پايين‌تر تمايل به خريد سهام پيدا مي‌كنند. البته بازار سرمايه از اواسط زمستان گذشته درگير افزايش نرخ سود بانكي بوده اما به دليل تورم بالاي ۴۰ درصدي عملا نرخ سود ۲۳ درصدي موثر نبوده بنابراين بانك مركزي تصميم دارد كه نرخ سود بانكي را تا ۲۵ درصد افزايش دهد. از طرفي افزايش نرخ سود سپرده و تسهيلات، هزينه سرمايه در گردش و درنهايت قيمت توليدي كالاها و تورم را افزايش مي‌دهد.
هنوز بهره حقيقي همچنان منفي است
در صورتي كه ۲ درصد افزايش نرخ سود سپرده با اين وضعيت تورم رخ دهد اثر درازمدتي بر تصميمات سرمايه‌گذاران ندارد و اين موضوع در مدل‌هاي ارزش‌گذاري در كوتاه‌مدت ممكن است باعث وقفه شود و بازار سهام دچار ركود شود.
رشد نرخ سود بانكي به دليل اينكه نشانه انتظارات تورمي است گاهي مواقع منجر به انحراف سرمايه به سمت بازار كالايي هم مي‌شود. در واقع اگر نرخ سپرده حتي ۲۵ درصد هم باشد هنوز بهره حقيقي منفي است و باعث مي‌شود مردم همچنان به سمت بازارهاي كالايي مانند ارز، طلا و بازار سهام هم حركت كنند.
البته برخي كارشناسان معتقدند كه نرخ بهره بين بانكي مستقيم بر بازار سرمايه تاثير نمي‌گذارد. چراكه نرخ بهره بين بانكي، يك نرخ شبانه‌اي است و بانك‌ها به يكديگر قرض مي‌دهند و به نوعي نرخ استقراض بين بانكي است كه تسويه مي‌شود. اما نرخ سود سپرده‌ها تاثير مستقيم بر بازار سرمايه دارد و با نرخ بين بانكي فرق دارد و افزايش اين نرخ نشان مي‌دهد بانك‌ها در جذب نقدينگي موفق نبوده‌اند.
همچنين افزايش نرخ بهره بين بانكي نشان‌دهنده سياست‌هاي انقباضي در آينده خواهد بود و از آنجايي كه بازار سهام به سبب نامعلوم بودن افق پيش روي سياسي خود و از طرفي مشخص نشدن بودجه جديد در اين روزها بسيار بلاتكليف عمل كرده است و افزايش نرخ بهره بانكي روي نوسانات بورس تاثيرگذار خواهد بود.
حميد ميرمعيني معتقد است كه سياست‌هاي مالي و پولي تاثير عميقي بر معاملات بازار سرمايه دارند، با افزايش و كاهش نرخ سود بانكي، به‌طور موثري بر روند بازار اثر مي‌گذارد، زيرا جريان نقدينگي از بورس به سمت بازار پول خواهد رفت آن هم در شرايطي كه بازار به پول نياز دارد تا بتواند به سمت قله حركت كند
هدف دولت براي نرخ تورم ۳۰ درصد است و بانك مركزي با تعيين يك كريدور مشخص از نرخ بهره، بايد كمك كند به اين هدف رسيد و به اقتصاد جهت‌دهي شود؛ پس نرخ بهره بين بانكي ابزاري است براي كنترل و هدف‌گذاري تورم كه در همه دنيا از آن استفاده مي‌كنند.
حميد ميرمعيني با اشاره به اينكه سياست‌هاي مالي و پولي تاثير عميقي بر معاملات بازار سرمايه دارند، گفت: با افزايش و كاهش نرخ سود بانكي، به‌طور موثري بر روند بازار اثر مي‌گذارد، زيرا جريان نقدينگي از بورس به سمت بازار پول خواهد رفت آنهم در شرايطي كه بازار به پول نياز دارد تا بتواند به سمت قله حركت كند.
او با تاكيد بر اينكه بازار بانكي يك رقيب مشخص براي بازار سرمايه است، افزود: در شرايط كنوني بسياري از بنگاه‌ها به تامين مالي نياز دارند و يك رقابت بين بانك‌ها و شعب بانكي براي جذب نقدينگي وجود دارد و افزايش نرخ سود يكي را راه‌هاي جذب پول بانك‌ها در اين حالت بازار سرمايه با چالش مواجه مي‌شود.
افزايش نرخ سود سپرده و گواهي بانكي در ميان مدت به زيان بورس تمام خواهد شد و عامل اصلي خروج سرمايه از تالار شيشه‌اي و ورود آن به بازار پول يعني بانك‌ها مي‌شود. در واقع جذاب‌تر شدن بازار پول به عنوان اصلي‌ترين رقيب بازار سرمايه، مي‌تواند سبب كاهش جذابيت بازار سرمايه شود.
بنگاه‌هاي اقتصادي براي اينكه بتوانند تامين مالي خود را با حداقل قيمت انجام داده و ماكزيمم توليد ممكن را انجام دهند بايد يا در بازار سهام معاملات موثري داشته باشند يا دست به دامن بانك‌ها شوند. بنابراين تغيير نرخ سود تاثيري در كليت نقدينگي به معناي پولي كه در بازارها در حال گردش است دارد و در اين ميان برخي از سپرده‌گذاران مردد را به تصميم‌گيران نهايي براي سپرده‌گذاري بانكي دعوت مي‌كند.
