پس از آنكه نرخ دلار به دنبال تحولات چند روز اخير در منطقه و حادثه تروريستي كرمان، افزايشي ناگهاني را تجربه كرد، در روزهاي گذشته بار ديگر آرامشي نسبي به بازار برگشته و نرخ دلار به حوالي كانال 51 هزار تومان وارد شده است. به اين ترتيب بانك مركزي مي‌تواند بار ديگر بر روي اين دستاورد خود تاكيد كند كه توانسته پس از سال‌هاي طولاني ثباتي نسبي را در بازار ارز به وجود بياورد.
بازگشت ايده‌ها به سمت واقعيت‌ها احتمالا اصلي‌ترين تحولي است كه در سال 1402 در ميان دولتمردان به وجود آمده است. اگر دولت در ماه‌هاي ابتدايي فعاليت خود تاكيد داشت كه مي‌تواند در مدتي كوتاه هم تورم را به شكل قابل توجهي كاهش دهد و هم نرخ ارز را به‌شدت پايين بياورد. با اين وجود با گذشت بيش از دو سال از آغاز به كار دولت، حالا به نظر مي‌رسد كه وعده‌ها به سمت ثبات چرخيده و دولت از اينكه تورم و نرخ دلار را ثابت نگه داشته براي خود اعتبار مي‌سازد و از آن به عنوان يك دستاورد ياد مي‌كند.
در چنين فضايي، اين سوال مهم به وجود مي‌آيد كه آيا مي‌توان در شرايط فعلي از ثبات نرخ ارز به عنوان يك دستاورد ياد كرد يا نمي‌توان اين واقعيت را فراموش كرد كه هر يك دلار امريكا، معادل 500 هزار ريال ايراني قيمت مي‌خورد و به اين ترتيب ارز ايران يكي از كم ارزش‌ترين ارزهاي دنيا به شمار مي‌رود؟
بانك مركزي در ادامه گزارش‌هاي خود از وضع بهبود يافته بازار ارز، حالا مي‌گويد كه مركز مبادله ارزي نيز توانسته عملكرد قابل قبولي را به ثبت برساند. در گزارشي كه خبرگزاري دولتي ايسنا منتشر كرده آمده: حدود يك سال پيش مركز مبادله در راستاي مديريت بازار ارز تاسيس شد كه عملكرد اين مركز تا به حال نيز موفقيت آميز به نظر مي‌رسد. ضرورت وجود چنين مركزي در مواقعي كه بازار شرايط مساعدي ندارد بيش از پيش به چشم مي‌آيد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تا تاريخ ۱۵ دي ماه در مركز مبادله بيش از ۳ ميليارد و ۴۰۰ ميليون دلار عرضه ارز صورت گرفته كه اين رقم حدود ۵۰ درصد بيشتر از عرضه ارز صورت گرفته در نيمه اول آذر ماه بوده است.از ابتداي سال تا به حال بيش از ۳۳ ميليارد دلار عرضه ارز در مركز مبادله انجام شده كه اين رقم حداقل ۸۰ درصد واردات را پوشش داده است. تامين نيازهاي بازار از طريق مركز مبادله ارز، دست سياست‌گذار را براي تنظيم شفاف بازار باز گذاشته و همين ابزار كافي براي كنترل نوسانات هيجاني ارز است. با توجه به افزايش عرضه‌هاي انجام شده در ماه جاري كه احتمالا به دليل نزديكي به پايان سال بوده، به نظر مي‌رسد كه قيمت دلار با وجود اتفاقاتي مانند حادثه تروريستي كرمان پتانسيلي براي تغيير قيمت از خود نشان ندهد. روز گذشته نيز بر خلاف تحليل‌هاي چند روز اخير بازار ارز كار خود را با همان ۵۱ هزار و ۳۰۰ تومان آخر هفته آغاز كرد و البته به پله ۵۰ هزار تومان رسيد. يكي از دلايل عدم فعاليت فعالان بازار ارز و نبود متقاضي در بازار، همين مركز مبادله و عرضه‌هاي انجام شده در اين مركز است. اگر روند عرضه ارز در نيمه دوم ماه جاري شبيه به نيمه دوم ماه قبل باشد احتمالا رقم دلار عرضه شده در مركز مبادله در پايان ماه به رقم بي‌سابقه ۵ ميليارد دلار خواهد رسيد. اين در حالي است كه تقاضاي رسمي و غير رسمي بازار ارز در يكي دو ماه اخير نهايتا ۴ ميليارد و ۵۰۰ ميليون دلار بوده است. بدون پاسخ نبودن تقاضاهاي رسمي و غير رسمي قاعدتا اجازه تغيير قيمت را نداده و هر تغيير قيمتي را نيز به صورت هيجاني شناسايي مي‌كند. روزهاي آينده به خوبي نشان خواهد داد نبود تقاضاي انباشت شده و پوشش تقاضاهاي موجود ارز در مركز مبادله چگونه در كنترل نرخ ارز حتي در اتفاقات سياسي كمك خواهد كرد.
همين موج عملكرد مثبت رسانه‌اي، در ميان برخي كارشناسان اقتصادي نيز تكرار مي‌شود، كارشناساني كه معتقدند كه با وجود تمام مشكلات، افق پيش‌روي ارزي كشور چندان نيز منفي نيست. يك كارشناس اقتصادي با بيان اينكه امسال از نظر ارزي طي شش سال گذشته باثبات‌ترين سال خواهد بود، گفت: همان روندي را كه از ابتداي سال مشاهده كرديم و يك آرامش نسبي داشتيم، تا پايان سال هم ادامه خواهد داشت. حسن حسن‌خاني درباره موضوع ارزپاشي از سوي بانك مركزي كه برخي مطرح مي‌كنند عامل كنترل اين روزهاي نرخ ارز بوده است، گفت: بعضي عنوان مي‌كنند كه چون حجم خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي كاهش پيدا كرده، پس بانك مركزي ارزپاشي مي‌كند، اما‌اين حرف از اساس غلط است، زيرا خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي معادل با ذخاير خارجي بانك مركزي نيست. بنابراين اينكه دولت ارزپاشي مي‌كند و به جمع‌آوري ريال مي‌پردازد، به دليل فقر داده از سوي افراد و رسانه‌هايي است كه اغراض سياسي دارند. وي با بيان اينكه بانك مركزي امروز از دو منظر نسبت به گذشته وضعيت بسيار خوبي در سياست‌گذاري دارد، افزود: منظر اول كاهش آرام‌آرام اثرات تحريم است. باز شدن دست صرافي‌هاي تراستي بانك مركزي كشور در جابه‌جايي ارز. مساله دوم قيمت نفت و حجم فروش نفت ايران و چشم‌انداز قيمت نفت است. امروز به دليل مناقشات يمن و مسائلي كه در تنگه باب‌المندب رخ مي‌دهد، چشم‌انداز قيمت جهاني نفت رو به بالاست و ديگر رو به كاهش نيست. اين كارشناس اقتصادي با بيان اينكه در حال حاضر فروش نفت ايران روزانه بيش از۱.۳ ميليون بشكه در روز است، گفت: اگر قيمت نفت به مرز ۱۰۰ دلار در هر بشكه برسد، با احتساب فروش ميعانات، فقط درآمد نفتي و فرآورده‌هاي نفتي كشور بالاي ۶۰ ميليارد دلار خواهد بود. اين شرايط با زماني كه در سال ۱۳۹۹ كل درآمدهاي حاصل از فروش نفت و ميعانات ما حدود هشت ميليارد دلار بود، بسيار متفاوت است. حسن‌خاني خاطرنشان كرد: مهم‌ترين مساله‌اي كه امروز دست بانك مركزي را براي احياي اقتدار خودش باز كرده، ذخاير و چشم‌انداز قيمت نفت است. اينكه در مركز مبادله طلا و ارز تكنيك‌هايي رخ مي‌دهد كه ما ابزارهاي مشتقه ارزي ايجاد كرده كه انتظارات را مديريت كنيم هم مي‌تواند مزيد بر علت باشد، اما اصل ماجرا چيز ديگري است.
وي ادامه داد: زماني‌كه بانك مركزي ذخاير و تكيه‌گاه بلندمدت نداشته باشد، به‌خصوص در شرايط تحريم، به‌صرف ابزارهاي مشتقه ارزي نمي‌توان انتظارات را مديريت كرد. پشت بانك مركزي بايد به يك ميزان از ذخاير گرم باشد و تكيه‌گاه داشته باشد كه امروز وجود دارد؛ امروز هم حجم ذخاير بانك مركزي به‌نسبت قابل قبولي است در مقايسه با سال‌هاي تحريم و هم چشم‌انداز بازار جهاني نفت و ميزان فروش ايران مثبت است و اميد مي‌رود كه آينده روشني داشته باشيم. اين كارشناس اقتصادي در ماه‌هاي گذشته و به‌خصوص از يك سال قبل تا امروز، عده‌اي قيمت‌هاي نجومي و دلار بالاي ۷۰ هزار تومان و قيمت‌هاي تخيلي خودشان را رسانه‌اي مي‌كردند و امنيت رواني مردم را به هم مي‌ريختند، اما امروز شاهد تحقق هيچ كدام از آن پيش‌بيني‌ها نيستيم. بانك مركزي از منظر تقويت ذخاير خارجي خود مي‌تواند اقتدار از دست رفته‌اش را احيا كند، كمااينكه احيا هم كرده است و مي‌تواند مداخلات موثري داشته باشد. مداخلات بانك مركزي در بازار ارز با منابع خود بازار اثر مثبت دارد، نه اينكه بخواهد ارزپاشي كند. حسن‌خاني در پاسخ به اينكه اگر قيمت نفت و فروش نفت ايران افزايش نداشته باشد، شرايط به‌چه نحو خواهد بود، بيان كرد: الان هم اگر با همين منوال پيش برويم، شرايطمان نسبت به سال ۱۳۹۹ عالي محسوب مي‌شود. چون در آن سال ما نفتي نمي‌فروختيم، فروش نفتمان حدود ۳۰۰ هزار بشكه در روز بود يعني حدود يك‌ششم امروز و قيمت نفت هم در برهه‌اي به كمتر از ۳۰ دلار رسيده بود.
وي خاطرنشان كرد: بنابراين امسال و چشم‌انداز سال‌هاي آينده ما با سال ۱۳۹۹ كه هم تقاضاي جهاني نفت به دليل كرونا كاهش يافته و هم شدت تحريم‌ها عليه ايران به اوج خود رسيده بود، به هيچ عنوان قابل مقايسه نيست و چشم‌انداز روشني خواهد بود. ضمن اينكه اتفاقات خوبي هم در داخل كشور افتاده، به‌خوبي توانستند با هماهنگي قوا، وزارت صمت، جهاد كشاورزي، بانك مركزي تعامل كرده و ترازنامه را كنترل كنند. اين كارشناس اقتصادي درباره پيش‌بيني خود از روند قيمت دلار در آينده بيان كرد: من فكر مي‌كنم همان روندي را كه از ابتداي سال مشاهده كرديم و يك آرامش نسبي داشتيم، تا پايان سال هم ادامه خواهد داشت. حسن‌خاني در پاسخ به اينكه آيا همانند سال‌هاي گذشته، در روزهاي پاياني سال شاهد افزايش قيمت نخواهيم بود، گفت: تلاطمات ارزي معمولا در ماه‌هاي مهر و آبان رخ مي‌داد. در برخي سال‌ها هم اسفند دچار تلاطم ارزي مي‌شديم اما نه در همه سال‌ها. مي‌توان گفت امسال از نظر ارزي طي شش سال گذشته باثبات‌ترين سال خواهد بود و آرامشي كه در بازار ارز امسال شاهد بوديم را در اين سال‌ها نداشتيم و اين نشان مي‌دهد كه حكمراني ارزي كشور در حال تقويت است و اين اطمينان را به مردم مي‌دهم كه امسال، سال آرامي در حوزه ارز و تلاطمات اقتصادي خواهد بود و اثرات تحريم هم كم‌كم از بين مي‌رود و كشور به شكوفايي اقتصادي مي‌رسد و شاهد رونق توليد خواهيم بود.
از سوي مجلس فعلا واكنش جدي نسبت به وضعيت ارزي ديده نمي‌شود، هرچند هنوز ابهامات درباره ارز چند نرخي ادامه دارد. عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي بر لزوم همكاري بانك مركزي با انجام تحقيق و تفحص از عملكرد دولت درباره نحوه هزينه كرد ارز ۴۲۰۰ توماني تاكيد كرد. جبار كوچكي نژاد در جلسه علني امروز يكشنبه مجلس در تذكري گفت: بيش از ۲ سال است كه مجلس به تحقيق و تفحص درباره ارز ۴۲۰۰ توماني راي داده منتها اجازه انجام اين تفحص داده نمي‌شود. با وجود تغيير مديريت بانك مركزي باز هم اجازه تحقيق و تفحص داده نمي‌شود. وي ادامه داد: ارز ۴۲۰۰ توماني مشكلاتي به دنبال داشته است. بيش از ده‌ها ميليارد دلار از منابع دولت در جيب يك سري رانت خوار رفته در حالي كه بايد سر سفره‌هاي مردم مي‌رفت لذا رييس مجلس دستور دهد تا در چند ماه باقي مانده از مجلس يازدهم، همكاري‌هاي لازم براي انجام تفحص درباره نحوه هزينه كرد ارز ۴۲۰۰ توماني صورت گيرد. محمدباقر قاليباف رييس مجلس شوراي اسلامي در پاسخ به اين تذكر گفت: حتما پيگيري مي‌كنم و با آقاي فرزين صحبت مي‌كنيم كه اين كار انجام شود.
با رسيدن به هفته‌هاي پاياني سال به نظر مي‌رسد كه ديگر نه خبري از تك نرخي كردن ارز است و نه دولت علاقه‌اي دارد در آستانه انتخابات، شوكي منفي به بازار ارز بدهد. اگر زمستان امسال به پايان برسد، بايد ديد كه آيا ثبات همچنان انديشه اصلي دولتمردان در سال آينده باقي خواهد ماند يا خير.
نگراني در بازار، اميدواري در اردوی دولت
آرامش به بازار ارز بازمي‌گردد؟
پس از آنكه نرخ دلار به دنبال تحولات چند روز اخير در منطقه و حادثه تروريستي كرمان، افزايشي ناگهاني را تجربه كرد، در روزهاي گذشته بار ديگر آرامشي نسبي به بازار برگشته و نرخ دلار به حوالي كانال 51 هزار تومان وارد شده است. به اين ترتيب بانك مركزي مي‌تواند بار ديگر بر روي اين دستاورد خود تاكيد كند كه توانسته پس از سال‌هاي طولاني ثباتي نسبي را در بازار ارز به وجود بياورد.
ارسال نظر
