بررسی تورم سالانه و ماهانه دهک اول و دهک دهم در کشور

داده‌های تورم ماهانه و سالانه به تفکیک دهک‌های هزینه‌ای توسط مرکز آمار ایران تا دی ماه 1402 منتشر شده است. دهک‌های مختلف به دلیل تفاوت در سبد کالاهایی که مصرف می‌کنند، تورم متفاوتی را هم تجربه می‌کنند.

به گزارش اکو ایران، مثلا وزن کالاهای خوراکی در سبد دهک‌های پایین‌تر یعنی کم‌برخوردارترها بیشتر و وزن کالاهای غیرخوراکی در سبد مصرفی دهک‌های بالاتر یعنی برخوردارترها بیشتر است. این تفاوت شکافی را در تورم آن‌ها نیز به وجود می‌آورد. تورم ماهانه تغییرات قیمت را نسبت به ماه قبل و تورم سالانه میانگین تغییرات قیمت را در یک سال نسبت به سال قبل در نظر می‌گیرد.

 در این گزارش روند تورم سالانه و ماهانه در دهک اول و دهک دهم یعنی ثروتمندترین و فقیرترین دهک در شش سال اخیر در چهار بازه زمانی بررسی شده است. یک بازه ابتدای سال 1397 تا انتهای 1398 است که به طور کلی تورم سالانه این دو دهک با یکدیگر تقریبا منطبق بوده است. در بازه فروردین 1399 تا مهر 1400 دهک دهمی‌ها تورم سالانه بیشتری را نسبت به دهک اول تجربه کرده‌اند که می‌توان رد آن را در تورم ماهانه بالاتر این دهک در سال قبل مشاهده کرد.

در بازه مهر 1400 تا شهریور 1402 تورم سالانه برای دهک اولی‌ها بیشتر بوده که می‌توان آن را اثر شوک حذف ارز ترجیحی در بهار 1401 دانست. و بازه شهریور تا دی 1402 که باز دهک دهمی‌ها تورم بیشتری را حس کرده‌اند.

فروردین 1397 تا اسفند 1398: روند تورمی تقریبا یکسان دهک اول و دهم

مقایسه روند تورم سالانه برای دهک‌ها می‌تواند تغییرات بلندمدت قیمت‌‌ها را برای خانوارها در سطوح مختلف درآمدی نشان دهد. مرکز آمار خانوارها را بر حسب میزان هزینه‌ای که دارند یعنی سبدی که مصرف می‌کنند به 10 گروه تقسیم می‌کند که دهک اول کم‌هزینه‌ترین‌ها یا فقیرترین‌ها و دهک دهم پرهزینه‌ترین‌ها یا ثروتمندترین‌ها هستند.

مقایسه تورم سالانه میان این دو دهک می‌تواند فاصله تورمی را در بلندمدت میان طبقات اقتصادی را نشان دهد.

 بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازه فروردین 1397 تا اسفند 1398 تورم سالانه به طور کلی برای دهک اول و دهک دهم تقریبا برابر بوده است. این موضوع در تورم ماهانه نیز قابل مشاهده است به طوری که در اغلب ماه‌ها تورم این دو گروه به یکدیگر نزدیک و همسو بوده است.

فروردین 1399 تا مهر 1400: تورم بیشتر بر دوش ثروتمندها

 اما در بازه فروردین 1399 تا مهر 1400 تورم سالانه دهک دهم از تورم دهک اول پیشی گرفت. این موضوع را نیز در تورم‌های ماهانه این مدت می‌توان جستجو کرد.
داده‌ها نشان می‌دهند در ماه‌های این بازه زمانی، قیمت‌ها برای خانوارهای برخوردار رشد بیشتری داشته است. از آنجا که وزن کالاهای غیر خوراکی در سبد این خانوارها بیشتر است می‌توان نتیجه گرفت در این ماه‌ها کالاهای غیر خوراکی تورم بیشتری را نسبت به خوراکی‌ها تجربه کرده‌اند و بنابراین تورم بیشتری بر دوش دهک دهمی‌ها افتاده است. به طوری که در این ماه‌ها تورم برای این دهک به طور متوسط 6.5 درصد بیش از تورم دهک اول بوده است.

مهر 1400 تا شهریور 1402: شوک شدید تورمی به دهک اولی‌ها

در بهار 1401 دولت ارز ترجیحی یا همان ارز 4200 تومانی را که برای واردات بسیاری از کالاها از جمله بخش قابل توجهی از مواد غذایی اختصاص داده می‌شد، حذف کرد. این اقدام شوک تورمی شدیدی را به اقتصاد کشور به خصوص به قیمت خوراکی‌ها وارد کرد که اثر آن را در تورم دهک‌ها می‌توان مشاهده کرد.

در بازه مهر 1400 شهریور 1402 تورم سالانه برای دهک اول یعنی فقیرترین‌ها از تورم دهک دهم بیشتر شد. اگر به داده‌های تورم ماهانه رجوع شود، مشاهده می‌شود که در خرداد 1401 تورم برای دهک اول برابر با 16.4 به ثبت رسید که جهش تورمی شدیدی به حساب می‌آمد. البته در این ماه دهک دهمی‌ها نیز تورم 8.1 درصدی را تجربه کردند که افزایش قابل توجهی نسبت به چند ماه قبل از آن داشت. اما مطابق ارقام، در این بازه، شوک تورمی بیشتر نصیب فقیرترین‌ها شد.

شهریور 1402 تا دی ماه 1402: بازگشت تورم بیشتر به دهک دهم

 تورم سالانه از شهریور تا دی ماه 1402 مجددا برای قشر ثروتمند از اقشار فقیر جامعه پیشی گرفت. در این مدت تورم برای هر دو دهک نزولی شد اما برای دهک اول با سرعت بیشتری کاهش یافت.

در تحلیل این موضوع می‌توان گفت که پس از چند ماه گذشت زمان اثر شوک ناشی از حذف ارز تدریجی در اقتصاد به ویژه بر خوراکی‌ها تعدیل شده و مجددا بار رشد تورم به دوش غیرخوراکی‌ها افتاده است. در نتیجه دهک دهم تورم را بیش از دهک اول تجربه کرد.