سرنوشت تلخ زعفران ایرانی
معاونت بین‌الملل اتاق ایران با انتشار گزارشی به بررسی تجارت خارجی زعفران اسپانیا پرداخته است. بر اساس این گزارش، حجم تجارت خارجی زعفران اسپانیا در سال گذشته میلادی، ۹۳ میلیون و ۹۳ هزار یورو بوده که از این مقدار، ۵۱ میلیون و ۲۶۷ هزار یورو صادرات و ۴۱ میلیون و ۸۲۶ هزار یورو واردات بوده است.
معاونت بین‌الملل اتاق ایران با انتشار گزارشی به بررسی تجارت خارجی زعفران اسپانیا پرداخته است. بر اساس این گزارش، حجم تجارت خارجی زعفران اسپانیا در سال گذشته میلادی، ۹۳ میلیون و ۹۳ هزار یورو بوده که از این مقدار، ۵۱ میلیون و ۲۶۷ هزار یورو صادرات و ۴۱ میلیون و ۸۲۶ هزار یورو واردات بوده است. این آمار با توجه به حجم صادرات ۵۰ میلیون و ۴۱۱ هزار یورویی و واردات ۴۴ میلیون و ۷۳۶ هزار یورویی زعفران این کشور در سال ۲۰۲۲، نشان‌دهنده رشد ۱.۷ درصدی و کاهش ۶.۵ درصدی واردات این کشور است.
بر اساس این گزارش پنج کشور اول مقصد صادرات زعفران اسپانیا به ترتیب کشورهای آمریکا با ۱۱ میلیون و ۷۶۴ هزار یورو، ایتالیا با ۶ میلیون و ۴۵۷ هزار یورو، سوئد با ۵ میلیون و ۹۱۶ هزار یورو، فرانسه با سه میلیون و ۹۲۹ هزار یورو و امارات متحده عربی با سه میلیون و ۶۶۸ هزار یورو واردات از اسپانیا، بوده‌اند.
همچنین پنج کشور اول مبدا واردات زعفران اسپانیا به ترتیب ایران با ۳۶ میلیون و ۵۶۵ هزار یورو صادرات، افغانستان با ۳۳ میلیون و ۴۰۱ هزار یورو، یونان با یک میلیون و ۵ هزار یورو، امارات با ۲۴۹ هزار یورو و دانمارک با ۱۲۴ هزار یورو صادرات به اسپانیا، بوده‌اند.
ایران در این سال با صادرات ۴۵ تن ۴۴۰ گرم زعفران به اسپانیا به ارزش ۳۶ میلیون و ۵۶۵ هزار یورو بزرگ‌ترین تامین‌کننده زعفران اسپانیا بوده و ۸۷.۴ درصد از کل واردات این کشور در زمینه زعفران را به خود اختصاص داده است. با این حال اما این آمار نسبت به سال ۲۰۲۲ که اسپانیا بالغ بر ۴۱ میلیون و ۲۶۵ هزار یورو از ایران زعفران وارد کرده بود، ۱۱.۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.
در همین حال، دبیر شورای ملی زعفران، درباره بازار زعفران و مصرف خارج و صادرات این محصول به ارائه توضیحاتی پرداخت وگفت: در ۶ ماه ابتدای سال ۱۴۰۲ صادرات خوبی داشتیم، اما در ۶ ماه دوم، چون صادرات به چین کاهش پیدا کرد و در نتیجه حجم صادرات کم شد.
افغانستان زعفران ایران را در بازارها
عرضه می‌کند
فرشید منوچهری، به ایلنا گفته است: افغانستان سال گذشته ۴۰ تن زعفران از ایران خریداری کرد و سپس در بازار‌های خود ما بفروش رساند. به گفته او، مصرف داخلی زعفران بستگی مستقیم به سطح درآمد افراد جامعه و قیمت آن دارد طبیعی است وقتی زعفران کیلویی به ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان رسیده مصرف داخل به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد، چون سطح درآمد مردم بالا نرفته و این در حالی است که زمانی تا ۲۵ درصد زعفران کشور در بازار داخل بفروش می‌رسید، ولی امروز این ارقام رویایی است.
وی قیمت هر مثقال زعفران را حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان عنوان کرد و افزود: با توجه به این قیمت و همچنین بالا نرفتن سطح درآمد جامعه تقاضا کم شده و در بسیاری از مراکز و رستوران از این محصول استفاده نمی‌شود.
دبیر شورای ملی زعفران درباره صادرات گفت: در ۶ ماه ابتدای سال ۱۴۰۲ صادرات خوبی داشتیم، اما در ۶ ماه دوم، چون صادرات به چین کاهش پیدا کرد و در نتیجه حجم صادرات کم شد.
وی رقم صادرات سال ۱۴۰۲ را حدود ۲۱۷ تن و ۴۰۶ کیلو اعلام و تصریح کرد: بیشترین بازار صادراتی ما امارات، چین، اسپانیا، افغانستان و قطر بوده است که این کشور‌ها رقبای زعفران ایران هم هستند در واقع کشوری مثل افغانستان زعفران را خود به مصرف نمی‌رساند بلکه آن را به عنوان محصول تولیدی افغانستان به مقاصد صادراتی کشور ما و آن هم با قیمت بالاتر صادر می‌کند و این رویه در مورد دیگر کشور‌ها از جمله امارات، اسپانیا و چین هم صادق است به این معنا که زعفران ایران را خریداری کرده و با بسته‌بندی کشور خودشان به بازار‌های جهانی عرضه می‌کنند یعنی مشابه همان اتفاقی که در مورد پسته و فرش ایران رخ داده در مورد زعفران هم تکرار شده است.
منوچهری بیان داشت: اگر فرضا روزی افغانستان رقم قابل توجهی تولید زعفران داشته باشد براحتی می‌تواند به بازار‌های ما ورود و جایگاه ما را محدود کند و نیازی هم به واردات از ایران نداشته باشد کمااینکه سال گذشته ۴۰ تن زعفران از ایران خریداری کرده و در بازار‌های خود ما به فروش رسانده است و یا اسپانیا با بسته‌بندی جدید زعفران ایران را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای سراسر اروپا و حتی کشورهای عربی و امریکا عرضه می‌کند، به‌طوری که اکنون بسیاری از مصرف‌کنندگان زعفران؛ ایران را به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نمی‌شناسند.
وی درباره برنامه‌های ساماندهی بازار صادراتی زعفران تصریح کرد: اولین اقدام برای ساماندهی این بازار ثبت برند ملی زعفران ایران است، همان‌گونه که چای سیلان، بنز آلمان، کوکاکولا، جنرال موتورز و مایکروسافت امریکا، ال‌جی، سامسونگ کره و یا سونی ژاپن و... برندسازی کرده‌اند به عبارت دیگر هر کشوری به برند ملی خاص همان کشور معروف و شناخته می‌شوند، بسیاری از کشور‌ها روی برند‌ها اعتبار ملی دارند.
دبیر شورای ملی زعفران ادامه داد: بخش خصوصی دنبال برندسازی زعفران است اعتبار لازم را دریافت کردیم که این برند را ثبت کنیم، ولی بدون حمایت دولت این کار شدنی نیست. در حال حاضر تنها محصولی که انحصار آن در دنیا در اختیار ماست؛ زعفران است، اما آیا همیشه به همین شکل باقی می‌ماند؟ اکنون کشورهای آسیایی مثل ازبکستان وتاجیکستان کشت می‌کنند و این احتمال وجود دارد که در آینده با توجه به دستمزد ارزان و امکانات کشاورزی و زمین و آب بخشی از جایگاه ما را بگیرند، اما ما برای حفظ بازار جهانی کاری نکرده‌ایم، اگر تبلیغات و نوآوری نداشته باشیم در بازار باقی نمی‌مانیم به عبارت دیگر اگر این بازار راکد باشد؛ حذف می‌شویم.
به گفته وی؛ طی دو سال گذشته به دلیل خشکسالی میزان تولید کاهش پیدا کرده حال آنکه اگر به تولید قبل یعنی به بیش از ۵۰۰ میلیون تن تولید برسیم، اما مدیریت و راهکاری پیش‌بینی‌شده قیمت این محصول با توجه به هزینه‌های سنگین تولید کاهش نیابد، این‌ها نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت دارد؛ به صرف شعار دادن کار جلو نمی‌رود، وزارت جهاد باید این موارد را به بخش خصوصی تفویض اختیار کند تا کار انجام شود، یکی از مشکلات دیگر اینکه اکنون کشت و برداشت زعفران در ایران به روش ۱۰۰ سال پیش انجام می‌شود و همین باعث می‌شود دستمزد و قیمت تمام شده بالا برود نتیجه اینکه کشور‌هایی که کارگر ارزان در اختیار دارند رقیب ما خواهند شد.
