الگوي مصرف ناتراز و بنزين بي‌كيفيت
وضعيت مصرف بنزين و ساير حامل‌هاي انرژي در ايران ناتراز است. براي متعادل‌سازي اين روند نامتوازن، دولت راهكارهايي را در پيش گرفته كه لازم است درباره معايب و مزاياي اين ايده‌هاي جديد صحبت شود.
وضعيت مصرف بنزين و ساير حامل‌هاي انرژي در ايران ناتراز است. براي متعادل‌سازي اين روند نامتوازن، دولت راهكارهايي را در پيش گرفته كه لازم است درباره معايب و مزاياي اين ايده‌هاي جديد صحبت شود. مبتني بر اين راهبردها، تلاش‌هايي براي افزايش توليد بنزين در ايران در دستور كار قرار گرفته (مثلا بحث توليد بنزين از متانول مطرح شده) از سوي ديگر برخي معتقدند كه بايد زمينه‌هاي بهينه‌سازي و اصلاح الگوي مصرف انرژي را نيز در ايران فراهم كرد. شخصا معتقدم براي تراز كردن مصرف حامل‌هاي انرژي لازم است روش ميانه‌اي در پيش گرفته شود . يعني هم در زمينه افزايش توليد مي‌بايست برنامه‌ريزي شود و هم الگوي مصرف سوخت در ايران در مسير اصلاح قرار گيرد. در زمينه توليد، ايران پس از واردات بنزين طي ساليان متمادي، اقدام به ساخت پالايشگاه ستاره خليج فارس كرد. اين روند باعث شد هم از منظر كمي ميزان توليد بنزين ايران بالا رود و هم از نظر كيفيت، بنزين مطلوبي را توليد كند. فراموش نكنيد، خوراك پالايشگاه ستاره خليج فارس، نفت خام نبود و بيشتر از ميعانات به عنوان خوراك استفاده مي‌شد. روندي كه باعث شده بود هم بنزين توليدي و هم گازوييل توليدي در اين پالايشگاه با كيفيت مطلوبي توليد شود. اين روند اما ادامه‌دار نبود. اقتصاد ايران يك اقتصاد دولتي است و حضور مديران دولتي و سفارش شده در آن باعث مي‌شود، مشكلات بسياري شكل بگيرد. اين مديران دولتي با سياست‌هاي مداخله‌جويانه دولتي باعث شدند، رشد و توسعه پالايشگاه خليج فارس كه به تنهايي مي‌توانست به بسياري از نيازهاي امروز ايران در حوزه توليد بنزين، گازوييل و ساير حامل‌هاي انرژي پاسخ دهد، متوقف شود. از سوي ديگر در حوزه مصرف، سياست‌هاي بهينه‌سازي درستي اعمال نشدند، خودروهاي توليد شده ايران هيچ‌كدام به سمت بهينه‌سازي مصرف و كاهش مصرف و استانداردسازي محصولات توليد شده حركت نكردند. ضمن اينكه مساله ارزان بودن نرخ سوخت هم مزيد بر علت شد تا هم ميزان مصرف سوخت بالا رود، هم خودروسازان اقدامي براي كاهش مصرف سوخت محصولات خود صورت ندهند و مهم‌تر از همه تكنولوژي‌هاي جديد در صنعت خودروسازي ايران به كار گرفته نشود. اينگونه شد كه بازار خودروي ايران در اختيار برندهاي خودروسازي نه چندان مرغوب چيني قرار گرفت و مشكلات افزون‌تر شدند. رشد مصرف بنزين اما تنها يك مساله اقتصادي نيست و باعث آلودگي هوا و مشكلات زيست‌محيطي بسياري مي‌شود. در اين وضعيت پرسش مهم آن است كه براي بهبود اين ساختار معيوب چه بايد كرد؟ ايران مي‌بايست هم سياست‌هاي درستي براي اصلاح الگوي مصرف به كار بگيرد و هم تلاش كند، توليد بنزين را از نظر كيفي و كمي ارتقا دهد.طرح مباحثي از جمله توليد بنزين توسط پتروشيمي‌ها، باعث افزايش نگراني‌هاي بسياري در افكار عمومي ايرانيان شده است. افكار عمومي از خاطر نبرده كه كيفيت پايين بنزين توليدي تا چه اندازه سلامت عمومي مردم را با مخاطره روبه رو مي‌ساخت. امروز هم توليد محصولات بي‌كيفيت ممكن است باعث گسترش بيماري‌هاي خاص و بيماري‌هاي صعب‌العلاج شود. ايران مي‌توانست (و همچنان مي‌تواند)، ظرفيت پالايشگاه‌هايي از جنس خليج فارس را ارتقا داده، فازهاي 2 و 3اين نوع پالايشگاه‌ها را راه‌اندازي كند و به اين وسيله ضمن افزايش توليد محصولات توليدي، بنزين و گازوييل با كيفيت توليد كند. در اقتصاد انرژي و خصوصا اقتصاد سوخت بايد از ديدگاه‌هاي كارشناسي استفاده شود و دولت نبايد سايه سنگين خود را بر همه شؤون و بخش‌هاي اقتصادي گسترده سازد. در نهايت اقتصاد دستوري و اقتصاد دولتي باعث شده، انرژي در ايران به ضعيت نامناسبي گرفتار شود. اين در حالي است كه اين اقتصاد در همه جهان ذيل اقتصادهاي پيش رو و رو به رشد قرار دارد و بيشترين سرمايه‌گذاري‌ها در اين حوزه متمركز مي‌شود. امروز در بسياري از حوزه‌هاي اقتصادي مرتبط با انرژي بخشنامه‌هاي دستوري، دخالت‌هاي گاه و بيگاه دولت و... باعث بروز مشكلات عديده شده است. اين دخالت‌ها باعث افزايش ناترازي در مصرف سوخت، كيفيت پايين محصولات توليد شده و گراني مواد توليدي و... شده است. روندي كه تداوم آن خسارات بسياري را متوجه كشور مي‌كند.
