كميته مشترك بانك مركزي با اركان بازار سرمايه براي مديريت نقدينگي و كاهش اثر منفي آن بر بازار سرمايه تشكيل شده است. در همين راستا در هفته اخير شاهد افت سود اخزا به محدود ۳۰ درصد هستيم. بازار سهام در هفته گذشته بارقه‌هاي اميدي از توقف ريزش و شايد برگشت شاخص داشت. به نظر مي‌رسد به دليل اشباع فروش در برخي نمادها و همچنين كاهش نرخ اخزا و ورود پول حمايتي به بازار منجر شد برخي نمادهاي بورسي مثبت شوند. اما آيا نرخ اخزا در محدوده ۳۰ درصد مي‌تواند سيگنالي براي بازگشت پول به بازار سهام باشد. از طرف ديگر نقش بانك‌ها در صندوق‌هاي درآمد ثابت و مهندسي نقدينگي در بازار و همچنين ناترازي بانك‌ها باعث شده سياست‌هاي پولي به چالش بزرگي براي بورس تبديل شود. از اين رو بانك مركزي وارد عمل شده و موضوع رعايت نرخ سود ۲۲.۵ درصدي را براي بانك‌ها ضروري دانسته است. همچنين اقداماتي را براي كنترل نرخ اخزا نيز اجرا كرده است. بر همين مبنا سرپرست اداره تحليل‌هاي اقتصادي و ريسك‌هاي سازمان بورس در گفت‌وگو با بازار با تاكيد بر اينكه در مذاكرات سازمان بورس و بانك مركزي سياست‌هايي براي هماهنگي بازار سرمايه و بازار پول توافق كرده‌اند، اظهار كرد: در حال حاضر با تاكيد بر حمايت از مشاركت اقتصادي خلأها و ريسك‌هاي كه بازار سرمايه را تحت تاثير قرار مي‌دهد بايد مديريت شود. در واقع بازار اخزا مداخله مي‌خواهد و بدون خريد قابل توجه توسط اركان بازار پول، تعادل به آن بر نمي‌گردد. فعلا نرخ سود اخزا يك سقفي را تجربه كرده كه احتمالا اين سقف پايدار هم باشد، اما براي كاهش نرخ سود حتما بايد مداخله صورت بگيرد.
تاثير‌گذاري نرخ سود اخزا روي حجم و ارزش معاملات بازار سهام
حسن كاظم‌زاده، كارشناس بازار سرمايه با اشاره به تاثير‌گذاري نرخ سود اخزا روي حجم و ارزش معاملات بازار سهام، گفت: بخش عمده‌اي از ريزش اخير بازار سهام به دليل افزايش نرخ سود اخزا از 32 درصد به 38 درصد اتفاق افتاد. فعلا اخزا با مداخله نظارتي فرابورس و سازمان بورس كنترل و جلوي افزايش نرخ سود آن گرفته شده است. حسن كاظم‌زاده معتقد است كه كنترل نرخ اخزا در صورتي تداوم پيدا مي‌كند كه سمت خريدار اخزا قوي‌تر شود. اين ورود خريدار مي‌تواند با مداخله بانك مركزي باشد كه در اين صورت كنترل پايدار بسيار موثر خواهد بود
او افزود: اما اين كنترل در صورتي تداوم پيدا مي‌كند كه سمت خريدار اخزا قوي‌تر شود. اين ورود خريدار مي‌تواند با مداخله بانك مركزي باشد كه در اين صورت كنترل پايدار بسيار موثر خواهد بود. اما اگر اين اتفاق نيفتد، بايد اميدوار بود جريان پول در بازارها باعث شود، پولي وارد بازار اخزا شود. كاظم‌زاده با تاكيد بر اينكه تا زماني كه تخلفات بانك‌ها با دقت بالا مورد ارزيابي و نظارت قرار نگيرد، مشكلات بخش پولي و تسري اين مشكلات به بازار مالي غيرقابل حل خواهد بود. گفت: همچنين افزايش سرمايه‌گذاري در صندوق‌هاي درآمد ثابت همچنان پيام خوبي براي بازار ندارد. لزوما نشانه ادامه نزول نيست. ولي مي‌تواند نشانه عدم صعود ادامه‌دار بازار باشد. يعني صعودي اگر اتفاق بيفتد مقطعي خواهد بود. كاظم‌زاده با اشاره به اينكه فشار به نهادهاي مالي و صندوق‌هاي درآمد ثابت از گواهي سپرده 30 درصدي شروع شده است، گفت: اين فشار با گسيل اخزا به بازار بدهي تشديد شد. راه اول جلوگيري ساماندهي بازار اخزا با مداخله غيرمستقيم يا مستقيم بانك مركزي است. بعد از آن يا همزمان رقابت جذب سپرده با نرخ بالا توسط بانك‌ها بايد كنترل شود.
اين كارشناس بازار سرمايه با تاكيد بر اينكه بانك‌هاي تراز در حال حاضر به خوبي توانسته‌اند نرخ سود سپرده بالا را به متقاضيان تسهيلات منتقل كنند به بازار گفت: اما نرخ تسهيلات بالا مطالبات معوق است. بانك‌هاي ناتراز اصلا حال و روز خوشي ندارند. اگر مداخله مساعدي در كوتاه‌مدت صورت نگيرد، بانك‌هاي ناتراز به مشكل خواهند خورد و سپرده‌گذاري در آنها خصوصا در مبالغ بالا مي‌تواند مشكل ساز شود. حتي اگر مداخله مساعد كم حجم باشد و دردي از حال اين بانك‌ها دوا نمي‌كند. در واقع بانك‌هاي ناتراز در شرايطي قرار دارند كه تنها با مداخله سنگين از خطر دور مي‌شوند. اما اگر مداخله مساعد كم حجم صورت نگيرد و در مجموع مداخله‌اي صورت نگيرد بعد از يك بازه يك ساله و با افزايش نكول بدهكاران به بانك‌ها، شرايط براي بانك‌هاي تراز نيز خراب مي‌شود. اين كارشناس بازار سرمايه با تاكيد بر اينكه با افت نرخ سود اخزا شاهد برگشت در معاملات سهام بوديم گفت: در يك هفته 10 هزار ميليارد تومان اوراق مرابحه دولتي (اراد) سررسيد شد و در واقع اين پول توسط دولت به دارندگان اوراق كه هم نهادهاي مالي بازار سرمايه و هم بانك‌ها بودند پرداخت شد.
از طرف ديگر كنترل بيشتري بر روي رقابت پيمانكارها در فروش اخزا صورت گرفت. با خبر كنترل بيشتر بانك مركزي بر نرخ سود رقابتي بانك‌ها و همچنين احتمالا مداخله تسهيلي توسط بانك مركزي در بازار اوراق، خوش‌بيني به عدم رشد نرخ سود اخزا افزايش پيدا كرد. همين افت نرخ اخزا تا 30 درصد نياز به منابع مالي واقعي دارد و خبر صرف نمي‌تواند كمك‌كننده باشد. از سوي ديگر خود نرخ 30 درصد براي اخزا و در مجموع نرخ سود بدون ريسك رايج، كماكان ركودزاست.
نقش بانك‌ها و صندوق‌هاي درآمد ثابت در بازار سهام
بخشي از افت نرخ سود به خاطر اخبار كنترل سود سپرده بانكي و همچنين مداخله بانك‌ها در بازار اخزا بود. تابلو اخزا ظاهرا اين اثر كوتاه‌مدت را پشت سر گذاشت و البته كمي نرخ سودها نسبت به سه شنبه هفته گذشته بالاتر آمد و در اين تابلو هنوز نشانه‌اي از مداخله بانك‌ها يا ساير مداخله‌هايي كه عطش عرضه را فروكش كند نيست. طلبكاران از دولت كه اخزا گرفته‌اند، پول مي‌خواهند و حجم اين پول هم كوچك نيست. طبق وعده‌هاي داده شده، هر چه زودتر بايد مداخله صورت بگيرد تا بعداً بانك مركزي مجبور به مداخله بزرگ‌تر نشود. به گفته پرويز خليلي مجوز صندوق‌هاي درآمد ثابت وابسته به بانك‌ها بايد ابطال گردد. يا صندوق‌هاي درآمد ثابت كه به صورت غيرمستقيم با بانك‌ها در ارتباط هستند بايد فعاليت آنها متوقف شود.
اين موضوع مي‌تواند در مديريت نقدينگي بازار سهام موثر باشد پرويز خليلي كارشناس بازار سرمايه با اشاره به اينكه جريان نقدينگي در صندوق‌ها نيز روي معاملات بورس تاثير مي‌گذارد، گفت: مجوز صندوق‌هاي درآمد ثابت وابسته به بانك‌ها بايد ابطال گردد. يا صندوق‌هاي درآمد ثابت كه به صورت غيرمستقيم با بانك‌ها در ارتباط هستند بايد فعاليت آنها متوقف شود. اين موضوع مي‌تواند در مديريت نقدينگي بازار سهام موثر باشد. او با بيان اينكه افت سود شديد اخزا و رشد قيمت آنها مانع خروج پول از بورس مي‌شود، گفت: در روزهاي گذشته اين اتفاق تا حدودي رخ داد و به نظر مي‌رسد با زمزمه مداخله به شكل كنترل نرخ سود اخزا و همچنين تقويت طرف خريدار، شدت افت نرخ سود اخزا سرعت بيشتري به خودش گرفته است.
براساس اين گزارش مي‌توان ادعا كرد كه بانك مركزي در حال حاضر سياست‌هاي موثري را براي مهار تورم و همچنين مديريت نقدينگي اجرا كرده است. به‌طور قطع اين موضوع بازار سرمايه را نيز تحت تأثير قرار داده است. از اين رو كميته مشترك بانك مركزي با اركان بازار سرمايه براي مديريت نقدينگي و كاهش اثر منفي آن بر بازار سرمايه تشكيل شده است. در همين راستا در هفته اخير شاهد افت سود اخزا به محدوده ۳۰ درصد بوديم. اما اينكه نرخ ۳۰ درصدي اخزا چقدر مي‌تواند از جذابيت آن بكاهد به وضعيت بازار سهام بستگي دارد.
