با برگزاری برخی از نشست‌های کارشناسی اقتصادی نامزدهای انتخاباتی در صدا و سیما شاید بتوان تصویری از مهم‌ترین رویکردها و سیاست‌های نامزدهای انتخاباتی دست یافت. در این میان اما هر فردی که قرار است سکان هدایت کشور را به دست بگیرد، اگر در تحلیل‌ها نوع و ذات اقتصاد ایران را در نظر نگیرد، قادر به ارائه دستاوردهای مورد نظر خود در دولت احتمالی آینده نخواهد بود. مثلا در حوزه‌های کارشناسی، افراد حاضر در مناظرات مباحث متفاوتی را مطرح کردند اما هرگز اشاره نکردند که این سیاست‌ها چگونه قرار است محقق شود؟ در واقع مسیر تحقق وعده‌ها هرگز مشخص نشده. نامزدهای حضور در انتخابات باید به پرسش‌های بنیادین امروز اقتصاد ایران پاسخ بدهند. دیر یا زود باید مشخص شود که آیا آزادی اقتصادی در برنامه‌ریزی‌ها اهمیت دارد یا نه؟ (توجه کنید، منظور از آزادی اقتصادی، آزادسازی قیمت‌ها نیست!) نامزدها و تیم اقتصادی‌شان باید پاسخ بدهند آیا ارتباطی میان ازادی اقتصادی و رفاه و درآمد سرانه وجود دارد یا نه؟ آیا اعتقادی به تاثیر تحریم‌های اقتصادی در بروز مشکلات دارند یا نه؟ نامزدها هنوز به این ابهامات و بسیاری از ابهامات دیگر پاسخ نداده‌اند. حتی اگر قرار باشد رتبه آزادی اقتصادی کشورهایی چون ترکیه و مالزی و چین و روسیه (و نه کشورهای اروپایی و آمریکایی) مدنظر قرار بگیرند، متوجه خواهیم شد که فاصله بسیاری میان سیاستگذاری‌های ایران و اولویت‌ها وجود دارد؟ یکی از کارشناسان صحبت درستی را در مناظره‌ها مطرح کرد و از یکی از نامزدها پرسید: «دیدگاه‌های مختلفی در انتخابات مطرح است؛ برخی معتقدند تجارت باعث ایجاد رفاه و درآمد سرانه بالاست. برخی دیگر از نامزدها هم معتقدند که تجارت واجد اهمیت بنیادین نیست و تاثیری در بهبود شاخص‌های اقتصادی ندارد. این دست از افراد تندرو، معتقدند ایران باید خودکفا شود و اساسا نیازی به تجارت و رابطه با جهان نیست! نظر شما چیست؟» در مناظرات به این پرسش ها پاسخ درستی داده نشده است. هفته گذشته فریزر، جدید‌ترین رتبه اقتصادی ایران را منتشر کرد و ایران را رتبه 165 از 165 کشور قرار داد! یعنی ایران به قعر جدول کشورهایی قرار گرفت که پایین‌ترین رتبه آزادی اقتصادی را دارند. طبیعی است که این نوع اولویت‌ها، اولویت مهم اقتصاد ایران در دورنمای پیش رو است. نامزدها به جای اینکه به این ضرورت‌ها پاسخ بدهند، سرگرم پاسخ دادن به برخی موارد سطحی و کلی هستند. برای کشورهایی مانند ایران، رییس‌جمهور حتما باید ایده و مانیفست داشته باشد. این ایده اما باید برآمده از یک دیدگاه کارشناسی گروهی از اقتصاددان‌ها باشد. ایده‌ای مورد نیاز است تا مبتنی بر آن بتوان سیاست‌ها را تنظیم کرد. در سال 1376 که دولت اصلاحات روی کار آمد و ایده‌هایی چون گفتگوی تمدن‌ها، تنش‌زدایی، شایسته‌سالاری، تخصص‌گرایی و... مطرح شد، پای یک ایده بنیادین در میان بود و سیاستگذاری‌های کشور مبتنی بر این ایده شکل گرفت. اما پس از دولت اصلاحات هیچ کدام از دولت‌ها واجد ایده قابل توجهی در حوزه‌های اقتصادی نبودند. بدون داشتن ایده، تمرکزی در تصمیم‌سازی‌ها به وجود نمی‌آید و در اثر این فقدان دستاورد قابل توجهی هم شکل نمی‌گیرد. ای کاش نامزدها در فرصت باقی مانده تکلیف خود را با موضوعاتی چون بازار آزاد، آزادی اقتصادی، بخش خصوصی، شایسته‌سالاری، تخصص‌گرایی و... روشن کنند. مردم باید بدانند هر کدام از این نامزدها قرار است به کدام سو و کدام جهت حرکت کنند. اینکه من معیشت مردم را تامین می‌کنم، بخشنامه دستوری صادر نمی‌کنم و بخش خصوصی را ارج می‌نهم که ایده بنیادین نیست. نامزدها باید بگویند در خصوص آزادی‌های اقتصادی چه دیدگاهی دارند و طی 4 سال قرار است رتبه ایران را در جدول آزادی‌های اقتصادی چطور ارتقا بدهند؟ متاسفانه به جز یک الی دو نامزد، باقی افراد رد منتاظره‌های انتخاباتی و برنامه‌های کارشناسی، تنها به برخی موارد کلی و غیرکاربردی اشاره می‌کنند. مردم و کارشناسان اما باید مراقب باشند که گرفتار افراد پوپولیست و رویکردهای عوامانه نشوند. ایران طی دهه 90 دامنه وسیعی از فرصت‌های خود را از دست داده است. مشکل تحریم‌ها اقتصاد ایران را نحیف ساخته و هرچه سریع‌تر باید برای برون رفت از این مشکلات راهکارهای اندیشیده شود.
