چه عواملی به منفی‌های بازار سهام دامن زد؟

چند وقتی هست که سازمان بورس و اوراق بهادار دامنه نوسان را نسبت به شرایط نرمال محدودتر کرده است. به همین دلیل اعتراض ها به این دامنه نوسان ۲ درصدی، افزایش پیدا کرده است و پس از مدت‌ها قرار است از 9 تیر ماه دامنه نوسان به حالت عادی و معمول خود بازگردد. بسیاری از فعالان بازار تداوم این شرایط را برای بازار سهام نامطلوب می دانند. زیرا همین دامنه منجر به صدور سیگنال منفی برای بازار سهام شده است.

محمود مرادی با اشاره به تبعات منفی محدود کردن دامنه نوسان و خنثی کردن اخبار مثبت بورس به بازار گفت: این نوسان محدود دلیل صف‌های موجود روزها گذشته است. نوسان مثبت و منفی ۲ درصد در گذشته هم کارساز نبوده و امروز هم نیست. اگر به زمان اجرای نوسان مثبت و منفی ۲ درصدی در اواخر سال ۱۳۹۹ و اوایل سال ۱۴۰۰ توجه کنید متوجه خواهید شد که اولا؛ در بیش از ۷۰‌ درصد زمان اجرای این طرح بازار قرمز بود و در بیشتر مواقع نمادهای بازار صف فروش بودند.

محمود مرادی معتقد است که سال ۹۹ از زمان شروع اجرای طرح محدود کردن دامنه تا پایان آن شاخص نزدیک به ۶ درصد منفی شد و یک هفته پس از توقف طرح بازار شروع به رشد کرد. با وجود این تجربه همچنان دامنه معاملات بازار سهام محدود است.

او افزود: از زمان شروع اجرای طرح محدود کردن دامنه تا پایان آن شاخص نزدیک به ۶ درصد منفی شد و یک هفته پس از توقف طرح بازار شروع به رشد کرد. همچنین اگر در بازده بلندمدت، اجرای این طرح در کف قیمتی شاخص اجرا شده است. یعنی درست در جایی که بعد از گذشت ۹ ماه از مرداد ۹۹ بازار در کف قیمتی بود و بازار بورس هیچ وقت به کف قیمتی آن روزها (محدوده یک میلیون و صد هزار واحدی) بازنگشت. بنابراین تا زمانی که دامنه محدود است بازار رشد نمی‌کند.

با وجود اینکه تجربه مشابه درباره نوسان منفی بازار سهام وجود دارد. اما مسئولان سازمان بورس همچنان نسبت به ادامه محدودیت بورس تاکید دارند. یکی از دلایل این موضوع را تاثیر انتخابات بر معاملات بازار و جریان پول عنوان می‌کنند. در حالی که رابطه علت و معلولی بین این دو عامل شفاف نیست.

تبعات دامنه نوسان بورس چیست؟

در حال حاضر عواملی که منجر به نوسان بازار سرمایه شده شفاف نیست. بسیاری از فعالان بازار دامنه محدود بورس را عاملی اثرگذار در تشدید نوسان منفی بازار می دانند. دامنه محدود زمانی می‌تواند به نفع بازار سرمایه باشد که شاخص رشد بالایی داشته و یک شوک به صورت موقت بازار را به صورت هیجانی بهم می‌ریزد. از این رو مسوولان برای جلوگیری از معاملات شدید منفی دامنه را محدود می کنند. این سیاست زمانی که به صورت فرسایشی اجرا می‌شود تبعات زیادی برای بازار سهام دارد، چراکه منجر به تشکیل صف‌های فروش و کاهش ارزش معاملات می‌شود. حسن کاظم‌زاده با اشاره اینکه دلیل اصلی تصمیم به محدود کردن دامنه‌ی نوسان به دلیل بحرانی بودن شرایط بورس است، گفت: بورس از اوایل اردیبهشت به بعد وارد یک روند فرسایشی نزولی شد که از روزهای پایانی اردیبهشت این روند از فرسایشی نزولی به بحرانی تبدیل شد. در واقع به‌زعم ناظر بازار، بورس الان در شرایط بحرانی قرار دارد و دامنه نوسان باز می‌تواند باعث افت سنگین قیمت‌ها شود. به گفته حسن کاظم‌زاده دولت نتوانست در انتهای سال گذشته اوراق نقدی را کامل بفروشد و اخزا را کامل تخصیص دهد. به همین جهت بنا به آمار مرکز پژوهش‌های سازمان بورس در اردیبهشت ماه ۱۱۱ همت اوراق دولتی نقدی و غیرنقدی منتشر شده است. این موضوع در معاملات منفی بازار موثر بوده است

او با تاکید بر اینکه یکی از عوامل بحرانی کوتاه مدت برای به‌هم خوردن عرضه و تقاضا در بازار بدهی است، گفت: دولت نتوانست در انتهای سال گذشته اوراق نقدی را کامل بفروشد و اخزا را کامل تخصیص دهد. به همین جهت بنا به آمار مرکز پژوهش های سازمان بورس در اردیبهشت ماه ۱۱۱ همت اوراق دولتی نقدی و غیرنقدی منتشر شده است. این موضوع در معاملات منفی بازار موثر بوده است.

او با تاکید بر اینکه مادامی که این اوراق، خصوصا بخش اخزا از کف بازار جمع نشود، مهم‌ترین عامل کوتاه مدت بحران ادامه پیدا کند، گفت: علاوه بر نرخ بالای گزارش‌های شرکت‌ها، بخشی از دلایل افت حاشیه سود در فصل زمستان ناشی از هزینه‌هایی است که در فصل بهار یا تابستان بر‌می‌گردد. به‌طوری که شرکت‌های بورسی میانگین ۶ درصد مالیات اضافی شناسایی کرده‌اند که با ابلاغ طرح اصلاحیه بند س و اضافه شدن بند ن تبصره ۶ این ۶درصد برگشت می‌خورد.

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه عوامل بلندمدت بحران‌زا سیاست‌های بودجه‌ای دولت که مهم‌ترین آنها بحث دستورالعمل خرید فرآورده‌ها از پالایشگاه‌ها و همچنین فروش گاز و برق به صنایع است، گفت: علاوه بر رویکرد بلندمدت نرخ خوراک به ضرر شرکت‌هاست. مثلا کماکان شرکت ملی گاز به دنبال آن است تا گاز اردیبهشت تا شهریور را با نرخ ۷ هزار تومان برای خوراک و ۴ هزار تومان برای سوخت از شرکت‌ها بکند. از طرف دیگر کماکان اصلاح فرمول خرید بنزین روی میز معاون اول است تا تعیین تکلیف شود. در واقع ابهام‌های جدید در این موارد وجود دارد.

در حال حاضر کسانی که الان در هر سطحی تصمیم می‌گیرند، موقعیت خودشان را از دست می‌دهند. در واقع سازمان بورس با محدود کردن دامنه نوسان عملا سیگنال شرایط غیرمعمول را گوشزد کرده است. فعالان بازار سرمایه طرفدار محدودیت دامنه نوسان خصوصا به صورت پایدار و مدام نیستند، اما اگر دامنه نوسان الان نرمال هم بود، بورس به این راحتی به تعادل نمی‌رسید. البته ممکن است طرفداران عدم مداخله در مکانیزم بازار بگویند بالاخره قیمت به سطحی می‌رسد که خریداران وارد شوند. اما هیچ چیزی قابل پیش‌بینی نیست.