زهرا سليماني| به نظر مي‌رسد ديگر پرده‌هاي ابهام در انتخابات كنار رفته و با شكل‌گيري دوگانه پزشكيان -جليلي، ديگر كاملا مشخص است كه سياستگذاري‌هايهر كدام از اين گفتمان‌ها، چه بر سر اقتصاد كشورمان مي‌آورد. در يك طرف طرفداران جليلي از اقتصاد دولتي، بخشنامه‌هاي دستوري، سركوب نرخ ارز، عدم توسعه مناسبات ارتباطي با جهان و... مي گويند و در سوي ديگر، طرفداران پزشكيان تنش‌زدايي، اقتصاد بازار، توزيع ثروت به جاي رانت، حاكميت قانون، رشد بخش خصوصي و... صحبت مي‌كنند. در اين دوگانه اما لازم است آگاهي لازم به شهروندان داده شود تا مردم بدانند، انتخاب آنها در روز جمعه چه اثرات عيني در زندگي معيشتي آنها دارد. وحيد شقاقي‌شهري يكي از چهره‌هاي اقتصادي است كه در جريان انتخابات چهاردهم رياست‌جمهوري از نزديك در جريان طراحي منظومه‌هاي اقتصادي قرار داشته است. «تعادل» در گفت‌وگو با شقاقي تلاش مي‌كند تصويري از گفتمان‌هاي اقتصادي موجود در انتخابات به دست آورد. شقاقي با اشاره به اين واقعيت كه جليلي از ايده‌هاي اقتصادي خود ابهام‌زدايي نكرده، مي‌گويد: اگر در خصوص برنامه‌هاي احتمالي اقتصادي روشنگري صورت نگيرد، مردم راي نخواهند داد. اين تحليلگر، گفتمان جليلي را خطر بزرگي براي اقتصاد ايران مي‌داند.
با مشخص شدن دو نامزد نهايي در دور دوم انتخابات فكر مي‌كنيد گفتمان‌هاي موجود در انتخابات كاملا نمايان شده‌اند؟
هنوز مشخص نيست يكي از گفتمان‌هاي موجود در انتخابات مبتني بر كدام دكترين و مانيفست و اصول اقتصادي قرار است عمل كند. بعد از حضور جليلي در دور دوم انتخابات بورس و ساير بازارهاي كشورمان واكنش‌هاي منفي نشان دادند. دليل اين واكنش منفي بازارها، ديدگاه‌هايي است كه خود آقاي جليلي و اطرافيان‌شان نسبت به بورس و كليت اقتصاد داشتند و مثلا از ايده تعطيلي بورس كالا صحبت مي‌كردند. اين ديدگاه‌ها باعث قرمزپوش شدن بورس شد. متعاقب اين رخدادها برخي افراد نزديك به سعيد جليلي مصاحبه كردند و گفتند كه جليلي به دنبال تضعيف بورس نيست، خود سعيد جليلي هم توييتي منتشر و تلاش كرد اين فضاي منفي را تعديل كند. بنابراين معتقدم لازم است دكترين و اصول اقتصادي اين دو نامزد در مناظره‌ها به طور كامل براي مردم تشريح شود. در دور نخست، شخصا براي آقاي پورمحمدي ۸ اصل اقتصادي را تحت عنوان منظومه اقتصادي تنظيم كردم. در اين دكترين، اصولي چون رقابت، اقتصاد بازار، مشاركت مردم در اقتصاد با محوريت بخش خصوصي و تعاوني‌ها و الي آخر به عنوان اصول اصلي مطرح شده بود. لازم است اين دو نامزد اين اصول اقتصادي را ارائه كنند. البته حضور آقاي طيب‌نيا كاملا مشخص كرد كه مانيفست پزشكيان چيست و مي‌توان درك كرد كه در دولت ايشان قرار است در حوزه اقتصادي چه نوع تصميماتي اتخاذ شود. اما اين شفافيت در خصوص سعيد جليلي وجود ندارد. بازارهاي كشور در خصوص احتمال پيروزي جليلي واكنش بسيار منفي نشان دادند. اين امر نشان مي‌دهد كه مانيفست ايشان نسبتي با بازار آزاد ندارد.
به هر حال در اردوگاه انتخاباتي سعيد جليلي، چهره‌هايي چون سعيد درخشان و ياسر جبراييلي حضور دارند و قرار است ايده‌هاي آنان در حوزه موضوعاتي چون دخالت دولت در بازار، قیمت‌گذاري دستوري، سركوب قيمت‌ها و... اجرايي شوند.
اساسا چهره‌اي مانند جبرایيلي كه اقتصاددان نيست كه بخواهد در اين زمينه اظهارنظر كند. رشته تحصيلي جبرئيلي، علوم سياسي است!
اما جبرایيلي ديدگاه‌هاي مشخصي در حوزه حكمراني اقتصادي دارد و اخبار حاكي است كه تيم جليلي قرار است اين گفتمان را اجرايي كند در صورت اجرايي شدن اين ديدگاه، اقتصاد به چه سمت و سويي مي‌رود؟
جدا از جبراييلي افرادي در تيم جليلي تحت عنوان كارشناس و مشاور اقتصادي نزديك جليلي هستند كه حتي مشهور به داشتن گفتمان هم نيستند. ببينيد با آمدن طيب‌نيا رويكرد، گفتمان و منظومه اقتصادي دولت آقاي پزشكيان مشخص شده؛ اما در خصوص تيم جليلي چنين شفافيتي وجود ندارد.
شايد تصور مي‌كنند اگر ايده‌هاي‌شان را شفاف اعلام كنند، راي مردم را از دست مي‌دهند؟!
بايد اعلام كنند دولت مدنظرشان به چه اصول اقتصادي پايبند است. بعد مردم مي‌توانند مانيفست اقتصادي پزشكيان و جليلي را كنار هم بگذارند و اقدام به داوري نهايي كنند. تيم اقتصادي جليلي مشخص نيست؛ او فرمانده اقتصادي مشخصي ندارد و اصول اقتصادي‌اش را هم ارائه نكرده است. فراموش نكنيد، بازار سرمايه طي روزهاي شنبه و يكشنبه و... با ريزش شديدي مواجه شد، چرا؟ چون پيام‌هايي را از نزديكان و اطرافيان سعيد جليلي دريافت كرده و نگران شده است. ديدگاه‌هاي برخي نزديكان فكري جليلي در خصوص مخالفت با بورس كالا، خروج خودرو از قيمت‌گذاري در بازار سرمايه و... باعث نگراني بازار بورس و ساير بازارها شده‌اند.
براي اينكه مردم و فعالان اقتصادي بتوانند درك درستي از نظام تصميم سازي‌هاي اين دو نامزد داشته باشند، بايد بدانند كدام منظومه‌هاي اقتصادي رودرروي هم قرار گرفته‌اند.
سعيد جليلي در حوزه اقتصاد سعي مي‌كند خود را مانند يك هندوانه در بسته ارائه كند. جليلي اشاره نمي‌كند آيا به اقتصاد بازار اعتقاد دارد يا نه؟ آيا به اقتصاد رقابتي معتقد است يا نه؟ داده‌ها مي‌گويد به توسعه بخش خصوصي اعتقادي ندارد اما اين رويكرد را روشن بيان نمي‌كند. نمي‌دانيم به برونگرايي و قرار گرفتن ايران در زنجيره ارزش و توليد منطقه‌اي و جهاني و نقش فعال در هندسه تجارت جهاني معتقد است يا نه؟ ايشان به اقتصاد بسته اعتقاد دارد، اما اين ضرورت را روشن بيان نمي‌كند. در ميان گزاره‌ها، مثلا اعتقاد داشتن يا نداشتن به اقتصاد بازار بسيار مهم است و اصل محسوب مي‌شود. اما جليلي روشن بيان نمي‌كند، چه مانيفستي دارد. در شرايطي كه جليلي فرمانده اقتصادي خود را معرفي نكرده، اصول اقتصادي‌اش را اعلام نكرده و منظومه اقتصادي خود را تشريح نكرده، مردم نمي‌توانند به يك فضاي مبهم راي بدهند. حدس و گمان‌هايي مبتني بر اطرافيان و مشاوران ايشان وجود دارد و مبتني بر همين ويژگي‌هاست كه بازارها طي روزهاي اخير با نزول مواجه شده‌اند.
به هر حال سعيد جليلي فرد ناشناخته‌اي نيست و صاحب يك منظومه فكري است. چندين دوره هم در رقابت‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري حاضر بوده. مشخص است چه ديدگاهي در خصوص برجام، fatf و... دارد. بخش قابل توجهي از سياستگذاري‌هاي كلان اقتصادي هم مبتني بر تصميمات اقتصاد سياسي و سياست خارجي است.
درست مي‌گوييد؛ حرف من اين است كه بايد مانيفست افراد روشن بيان شود. جليلي تا به امروز كوچك‌ترين مسووليت اجرايي نداشته كه بدانيم چند مرده حلاج است. تنها در برخي شوراهاي بالادستي و مجمع تشخيص و... سوابقي دارد. با اين سوابق كه نمي‌شود از مردم طلب راي كرد! وقتي شاخص‌هاي بورس و ساير بازارها سقوط كرد، جليلي توييت كرد و گفت من بازار سرمايه را با رسميت مي‌شناسم! يكي از همراهان ايشان هم مصاحبه كرد و گفت كه جليلي به بورس كالا هم اعتقاد دارد و نمي‌خواهد خودرو به صورت دستوري قيمت‌گذاري شود.
فكر نمي‌كنيد برخي از اين اظهارات براي كسب راي است و مبتني با واقعيت‌هاي ذهني و اجرايي او نيست؟
به همين دليل است كه مي‌گويم نامزدها بايد اصول خود را شفاف منتشر كنند. تا فردا اگر هركدام پيروز شدند و از اصول خود تخطي كردند، بتوان از آنها بازخواست كرد.
اما آيا با داده‌هاي موجود نمي‌توان به مردم آگاهي داد كه كداميك از گفتمان‌ها مبتني بر مصالح عمومي و كدام گفتمان براي اقتصاد و معيشت خطرناك است؟
من به منظومه اقتصادي و فكري مسعود پزشكيان مبتني بر شناختي كه از علي طيب‌نيا دارم، آشنايي دارم. تا حدود زيادي مي‌دانم كه سياستگذاري‌هاي پزشكيان در صورت پيروزي چه خواهد بود و چه كيفيتي را قرار است در اقتصاد ارائه كند. (البته بهتر است منظومه اقتصادي پزشكيان رسما منتشر شود) اما اين شفافيت در خصوص سعيد جليلي وجود ندارد به دلايل گوناگون تيم جليلي پرهيز دارد كه مردم بفهمند كه آنها چه تفكراتي دارند!
فكر نمي‌كنيد دليل اين ابهام در تيم آقاي جليلي به دليل نگراني از كاهش آرا باشد؟ يعني تيم سعيد جليلي مي‌داند اگر مردم به كنه ايده‌هاي آنان پي ببرند، هرگز حاضر نخواهند شد سكان هدايت كشور را به دست آنها بسپارند؟
به همين دليل ما فرياد مي‌زنيم كه اگر راي مردم را مي‌خواهيد بايد خودتان را شفاف معرفي كنيد! من مي‌گويم، سعيد جليلي خودش را در اقتصاد، سياست خارجي، جامعه و... معرفي نكرده است. جليلي اگر مي‌خواهد رييس‌جمهور آينده ايران شود بايد از منظومه اقتصادي خود را شفاف اعلام كند. جليلي اما زير بار اين شفافيت فرار مي‌كند.
اگر نهايتا حاضر به شفاف‌سازي نشدند؟
اگر شفاف ايده‌هاي‌شان را مطرح نكنند، از راي مردم هم سهمی نخواهند بود. البته مشخص است جليلي و تيمش چه ديدگاه‌هايي دارند؛ اما وقتي حاضر نمي‌شوند اين ايده‌ها را شفاف روي ميز بگذارند، يعني با مردم صادق نيستند. من نوعي به عنوان اقتصاددان، شما به عنوان خبرنگار و ساير استادان و گروه‌هاي مرجع است كه بايد مردم را راهنمايي كنيم. ما به مردم مي‌گوييم كه به فلان طيف راي بدهند. من معتقدم جليلي در خصوص گفتمان اقتصادي و فرمانده اقتصادي مبهم رفتار مي‌كند و شفاف نيست. مردم بايد افراد را بشناسند و بعد تصميم بگيرند. پزشكيان علي طيب‌نيا را معرفي كرده و من اقتصاددان و شماي خبرنگار مي‌دانيد كه طيب‌نيا چگونه مي‌انديشد. اما در خصوص جليلي اين شفافيت وجود ندارد. من اين شيوه جليلي را خطر بزرگي براي ايران و آينده ايران مي‌دانم.
