ترامپ ۲۰۲۴ رادیکال‌تر از ترامپ ۲۰۱۶؟!
یکی از پرسش‌های مهم در شرایط فعلی، رمزگشایی از راهبرد ایران در حوزه دیپلماسی و روابط بین‌الملل است. راهبردی که ایران به وسیله آن، قرار است با جهان مذاکره و تعامل کرده و اهداف خود را در عرصه سیاست خارجی محقق کند.
یکی از پرسش‌های مهم در شرایط فعلی، رمزگشایی از راهبرد ایران در حوزه دیپلماسی و روابط بین‌الملل است. راهبردی که ایران به وسیله آن، قرار است با جهان مذاکره و تعامل کرده و اهداف خود را در عرصه سیاست خارجی محقق کند. هر چند مسعود پزشکیان، ريیس‌جمهور منتخب ملت ایران طی یادداشتی از ایده توسعه مناسبات با جهان استقبال کرد، اما باید توجه داشت که اراده ایران، تنها یک بخش از موضوع است و باتوجه به احتمال حضور ترامپ در ریاست‌جمهوری امریکا باید دید، رویکرد طرف مقابل چگونه خواهد بود؟ به طور کلی معتقدم شرایط جهانی و منطقه‌ای به اندازه‌ای سیال و متغیر است و تحولات به اندازه‌ای سریع رخ می‌دهند که نمی‌توان تحلیلی جامع درخصوص احتمالات آینده ارائه کرد. به هر حال، فعلا روزنه‌هایی برای ایران باز شده و ایران با دولت پزشکیان وارد شرایط تازه‌ای شده است.
گفتمان پزشکیان ابعاد گوناگونی دارد و در عرصه سیاست خارجی در راستای تنش‌زدایی و تعامل بیشتر با جهان است. البته باید منتظر تشکیل رسمی کابینه چهاردهم بمانیم تا مشخص شود بادها قرار است از کدام سمت وزیدن آغاز کنند. فعلا تنها امیدواری آن است که نشانه‌هایی از تعامل و تعقل از طرف اروپایی‌ها نمایان شده، اما تا زمانی که این ایده‌ها رسما اجرایی نشده، نمی‌توان دورنمایی از آینده احتمالی را تصویرسازی کرد، اما یکی از معادلات مهم، احتمال پیروزی ترامپ است. دولت پزشکیان در محاسبات خود در حوزه روابط بین‌الملل، باید احتمال پیروزی ترامپ را نیز لحاظ کند و مبتنی بر آن برنامه‌های لازم را تدارک ببیند. در این کشاکش، برخي تحلیلگران به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش هستند که آیا امروز با همان ترامپ مدل ۲۰۱۶ تا۲۰۲۰ مواجه هستیم یا ترامپ هم در اثر تحولات پیرامونی دچار تغییر و دگردیسی شده است؟ این پرسش از این منظر واجد اهمیت است که پاسخ‌های مختلف به آن راهبردهای متفاوتی را از سوی ایران شکل می‌دهد. شخصا معتقدم زیربنای فکری و خط‌مشی کلی ترامپ تغییری نکرده است. او یک فرد تمامیت‌خواه و جاه‌طلب است که می‌خواهد از دموکراسی امریکا سوءاستفاده کرده و سیاست‌های پوپولیستی خود را جا بیندازد. ترامپ هر چند ذاتا اعتقاد زیادی به دموکراسی و آزادی‌خواهی ندارد.
اما خوب بلد است که از ظرفیت‌های دموکراسی در راستای دستیابی به اهدافش استفاده کند. او می‌داند احساسات پوپولیستی که در جامعه امریکا ایجاد می‌کند، مانند موجی، بلند شده و کشتی او را به سمت اهدافش هدایت می‌کند. شعارهایي که ترامپ می‌دهد، به هيچ وجه قابل تحقق نیستند، اما شور و شوقی که این شعارهای پوچ در رای‌دهندگان امریکایی ایجاد می‌کند، فرصت را به او می‌دهد که در راس هرم تصمیم‌سازی ایالات‌متحده نشسته و اهداف پوپولیستی خود را محقق کند. در سیاست‌ها، گفتمان و برنامه‌های او مسائل حقوق بشر، صلح جهانی، همبستگی، حقوق بشر و سایر ارزش‌های انسانی جایی ندارد. ترامپ به عنوان یک پوپولیست، نهایت تلاش خود را صورت می‌دهد تا هزینه مدیریت در امریکا را کاهش داده و درآمدهای این کشور را بالا ببرد تا بتواند از این رهگذر طرفداران خود را راضی نگه دارد. ادعای پایان دادن به جنگ اوکراین توسط ترامپ، نشان می‌دهد که او کمترین شناختی را از واقعیت‌های روابط بین‌الملل ندارد، این فرد اما شعار دادن را به حد کمال رسانده است.
او دنیایی را تصور می‌کند که تنها خودش بازی و بازیگری را بلد است و سایر بازیگران جهانی گوش به فرمان او هستند. با یک چنین رویکردی، هرگز جنگ اوکراین تمام نمی‌شود، اما طرفداران ترامپ و مخاطبان او راضی هستند که فردی با شعارهای بی‌محتوا برای آنها رویاهایی ببافد و آنها آینده‌ای مطمئن را تصور کنند. بنابراین ترامپ نه تنها تغییری نکرده است، بلکه در اثر تحولات سال‌های قبل، تهاجمی‌تر شده است. با توجه به تجربه‌ای که از انتخابات ۲۰۲۰ امریکا دارد و ادعای تقلبی که در آن مطرح شد، زمانی که سر کار بیاید همان اهداف گذشته را با سرعت بیشتر پیش خواهد برد. در واقع ترامپ ۲۰۲۴ به مراتب رادیکال‌تر از ترامپ مدل ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰ خواهد بود. ایران باید مهیای مواجهه با یک چنین شخصیتی باشد و ابعاد و زوایای گوناگون ارتباط با این نظم تازه را پیش‌بینی کند.
