خداحافظي پرطمطراق وزيران دولت سيزدهم
اين روزها هر كدام از وزراي دولت سيزدهم سعي دارند در ارايه دستاوردهاي وزارتخانه متبوع خود از ديگري سبقت بگيرند. حال اگر قرار باشد براي اين سبقت گرفتن مقاديري غلو هم چاشني صحبت‌ها و گزارش عملكردهايشان كنند راه دوري نمي‌رود و البته گويا هيچ كس هم نيست كه حساب تك به تك حرفهايي كه زده مي‌شود و اعادهايي كه مطرح مي‌شود را از آنها بگيرد.
اين روزها هر كدام از وزراي دولت سيزدهم سعي دارند در ارايه دستاوردهاي وزارتخانه متبوع خود از ديگري سبقت بگيرند. حال اگر قرار باشد براي اين سبقت گرفتن مقاديري غلو هم چاشني صحبت‌ها و گزارش عملكردهايشان كنند راه دوري نمي‌رود و البته گويا هيچ كس هم نيست كه حساب تك به تك حرفهايي كه زده مي‌شود و اعادهايي كه مطرح مي‌شود را از آنها بگيرد. همين چند روز پيش بود كه گزارشي مبني بر اظهار نگراني نمايندگان مجلس از كمبود ۱۷۶ هزار معلم در سال تحصيلي جديد منتشر شد و حالا وزير آموزش و پرورش در تازه‌ترين ادعاي خود از «مهاجرت معكوس افراد به شغل معلمي» خبر مي‌دهد. اينكه رضا مراد صحرايي بر اين باور است نوع مديريت او در اين يك سال و اندي بر وزارت آموزش و پرورش باعث شده تا افراد از دستگاه‌هاي ديگر به اين وزارتخانه آمده و شغل معلمي را انتخاب كنند ادعايي است كه بايد ديد در گزارش‌هاي مكتوب هم تاييد شده است يا اين خبر هم مانند خبر تبديل شدن سيستم آموزشي ايران به الگوي جهاني تنها هيجان كلامي از سر اشتياق بوده و هيچ پشتوانه علمي و عملي ندارد. صحرايي در حالي مساله الگوي جهاني شدن را مطرح مي‌كرد كه طي سه سال گذشته ما بيشترين ميزان افت تحصيلي را در مدارس شاهد بوده ايم و حالا در حالي مدعي است كه افراد از دستگاه‌هاي ديگر به شغل معلمي مهاجرت مي‌كنند كه بسياري از معلمان از شرايط حاكم بر كار و زندگي خود هيچ رضايت خاطري ندارند. نه كسي از نحوه اجرايي شدن طرح رتبه بندي معلمان كه گفته صحرايي بعد از ۱۰ سال به مرحله اجرا درآمده رضايت دارد نه از شرايط حاكم بر وضعيت معيشت خود. اينكه چنين ميزان رضايت مندي واشتياقي براي معلم شدن را وزير آموزش و پرورش بر اساس كدام آمارها و اظهارات معلمان بيان مي‌كند، سوالي است كه تنها شخص رضا مرادصحرايي توانايي پاسخ دادن به آن را دارد. ادعايي كه دقيقا عكس اخبار و اتفاقاتي است كه طي مدت وزارت او بر اين وزارتخانه مهم شاهد آن بوده ايم.
امروز شاهد مهاجرت معكوس از دستگاه‌هاي ديگر به معلمي هستيم
وزير آموزش و پرورش عنوان كرد: توجه به دانش‌آموزان تيز هوش با پارامترهاي مشخص به نتيجه رسيد و ميزان مدال‌هاي كسب شده در المپيادهاي جهاني حاكي از تاييد اين موضوع است.
رضامراد صحرايي، وزير آموزش و پرورش در بخشي از آخرين جلسه هيات دولت سيزدهم با ارايه گزارشي از عملكرد وزارتخانه متبوع خود گفت: بيش از ۷۰۰۰ مدرسه در طول اين سه سال ساخته شد و نهضت بزرگ
مدرسه سازي در اين مدت به بهترين نحو انجام شد. او افزود: انتظار ۱۰ ساله معلمان در موضوع رتبه بندي محقق شد و امروز شاهد مهاجرت معكوس از دستگاه‌هاي ديگر به معلمي هستيم.
وزير آموزش و پرورش گفت: در اين دوره تقويت مدارس دولتي محقق شد و لايحه حمايت از اين موضوع هم در دستور كار است. صحرايي عنوان كرد: توجه به دانش‌آموزان تيز هوش با پارامترهاي مشخص به نتيجه رسيد و ميزان مدال‌هاي كسب شده در المپيادهاي جهاني حاكي از تاييد اين موضوع است.
تقويت مدارس دولتي از ادعا تا واقعيت
يكي ديگر از بخش‌هايي كه در سخنان وزير آموزش و پرورش بايد مورد بررسي قرار بگيرد ادعاي تقويت مدارس دولتي در دوره تصدي اوست. همان مدارسي كه در نيمه اول سال تحصيلي ۱۴۰۳-۱۴۰۲ بيش از ۲ ماه با كمبود معلم مواجه بودند. دانش‌آموزان يا در كلاس‌هاي درس بدون معلم حاضر مي‌شدند يا بار اين كلاس‌ها را اوليايي به دوش مي‌كشيدند كه نگران افت تحصيلي فرزندان خود بودند.
فاطمه مقدسي، كارشناس آموزش و فعال حقوق معلمان در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: از ارايه گزارش عملكرد در چند جمله آن هم در آخرين جلسه هيات دولت نبايد انتظاري بيش از اين داشت. اگر قرار باشد وزير آموزش و پرورش در مورد اين گزارش عملكرد پاسخگو باشد قطعا بررسي‌ها خلاف گفته‌هاي او را ثابت خواهد كرد. او مي‌افزايد: بي توجهي به عدالت آموزشي طي سه سال گذشته، رها كردن مدارس دولتي به امان خدا و از همه بدتر ترك تحصيل بيش از ۳ ميليون دانش‌آموز كه البته بر اساس آمارهاي غير رسمي بيشتر هم هست عمدتا به دليل مشكلات اقتصادي واقعيت‌هايي است كه بايد به آنها اشاره كرد.
مقدسي مي‌گويد: بسياري از مدارس دولتي به دليل اينكه موظف هستند هزينه‌هاي جاري مدرسه را خود تامين كنند از دانش‌آموزان به بهانه‌هاي مختلف طلب پول مي‌كنند و همين مساله براي خانواده‌هايي كه حتي تامين هزينه‌هاي لوازم التحرير و كتاب فرزندانشان معضلي بزرگ برايشان به وجود آورده به مشكلات آنها دامن مي‌زند.
اين كارشناس آموزش در ادامه مي‌افزايد: كلاس‌هاي شلوغ كه تعداد دانش‌آموزان در‌آنها خيلي بيشتر از استاندارد جهاني است با معلماني كه عمدتا تازه كار هستند و هيچ آموزش ويژه‌اي در اين زمينه نديده‌اند باعث شده تا ما با افت تحصيلي باور نكردني مواجه شويم. اما راهكار آموزش و پرورش براي دور زدن اين چالش بالا بردن تعداد درس‌هايي است كه دانش‌آموزان مي‌توانند در صورت عدم كسب نمره لازم براي قبولي با عنوان تك ماده آنها را پشت سر بگذارند.
وضعيت بر خلاف تصور بسيار چالش برانگيز است
عماد متقي، دبير در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: اينكه وزير آموزش و پرورش مدام از اجرايي شدن طرح رتبه بندي معلمان به عنوان يك دستاورد ياد مي‌كند به اين خاطر است كه يا خبر از نارضايتي و اعتراض‌هاي معلمان ندارد و يا ترجيح مي‌دهد به آن بي اعتنايي كند.
او مي‌افزايد: اين چه طرح رتبه بندي است كه در آن معلمي با ۱۹ سال سابقه هيچ رتبه‌اي ندارد اما معلمي با ۲ سال سابقه رتبه ۳ را كسب مي‌كند. اين چه طرح رتبه بندي است كه از آن براي پايش معلمان استفاده مي‌شود تا كسي جرات اعتراض كردن نداشته باشد.
اين دبير در ادامه مي‌گويد: سال‌هاست كه معلمان از وضعيت معيشتي خود ابراز نارضايتي مي‌كنند و بعد از تمام اين سال‌ها با طرح رتبه بندي كاري كرده‌اند كه بسياري عطاي اين شغل را به لقايش ببخشند بعد وزير مدعي است افراد از دستگاه‌هاي ديگر مهاجرت معكوس مي‌كنند به شغل معلمي.
متقي مي‌افزايد: مساله‌اي كه وزير آموزش و پرورش به آن اشاره مي‌كند مهاجرت معكوس نيست. استفاده از افرادي است كه به دلايل مختلف توانسته‌اند به سيستم آموزشي كشور راه پيدا كنند بدون اينكه تجربه و تحصيلات مناسبي در اين زمينه داشته باشند و حالا با شرايط بسيار خوب و تنها به دلايلي كه وزير به خوبي از آن با خبر است با حقوق‌هاي مناسب كار مي‌كنند و البته كسي هم از ميزان بازدهي آنها خبر ندارد.
معلمي برجسته‌ترين شغل بشري است اما...
فريده ناجي، كارشناس آموزش و روانشناس نوجوان نيز در اين باره مي‌گويد: معلمي در آيات و روايات و در گفتار حكيمان، انديشمندان و بزرگان يكي از برجسته‌ترين مشاغل بشري قلمداد شده و در عصر جديد هم معلمان همواره در رديف گروه‌هاي مرجع اجتماعي و جزو اقشار تاثيرگذار جامعه هستند و عليرغم اينكه در طول بيش از يك دهه گذشته وضعيت مالي معلمان به دليل محدوديت‌هاي شديد اقتصادي دولت ضعيف شده، ولي شأن و جايگاه اين شغل همچنان در رديف مشاغل برتر هست. او مي‌افزايد: معلمين جزو گروه‌هاي مرجع جامعه هستند كه مورد اعتماد مردم هستند. اما كار معلمي در طول يك دهه گذشته چه براي معلميني كه عاشقانه به شغل معلمي مشغول هستند و چه آنهايي كه از سر وظيفه كار معلمي را انجام مي‌دهند هر سال سخت‌تر از گذشته شده است. ناجي در مورد دليل اين سختي مي‌گويد: چون مخاطبان شغل معلمي به‌شدت در طول 15 سال گذشته تغيير كرده و نسل‌هاي زد و آلفا ظهور كرده‌اند. دانش‌آموزان به دليل ارتباط ويژه‌اي كه با كاميپوتر، اينترنت و فضاي مجازي و انقلاب ارتباطات و اطلاعات دارند و همچنين به دليل شكاف‌هاي شديد نسلي، نحوه مديريت كلاس‌ها و به‌طور كلي كار معلمي بسيار سخت شده به ويژه اين وضعيت در كشورهايي كه نظام سياسي با رويكرد ايدئولوژيك دارند به مراتب از كشورهاي داراي نظام سياسي غير ايدئولوژيك هستند سخت‌تر شده است.
او مي‌افزايد: علاوه بر مشكلات و چالش‌هاي هويتي و نسلي، بزرگ‌ترين چالش نظام آموزشي ايران، مساله كمبود معلم، افزايش معلمان حق‌التدريسي و ساعتي و تراكم دانش‌آموزان در كلاس‌هاي درس است. از ديگر موضوعات مهم و چالش‌برانگيز پيش‌روي نظام آموزشي، گسترش بي‌عدالتي آموزشي و افزايش خطر طبقاتي شدن سطح خدمات آموزشي است كه همه اين واقعيات بيانگر اين است كه نظام حكمراني بايد رويكرد كوچك‌انگاري نظام تعليم و تربيت را از دستور كار خارج كند و براي ريل‌گذاري توسعه همه‌جانبه كشور مسائل آموزش و پرورش و عالي را در رديف اولويت‌هاي اصلي خود قرار دهد.
به عقيده ناجي اگر مي‌خواهيم شعاري كه وزير آموزش و پرورش در ابتداي روي كار آمدن خود عنوان كرد محقق شود نمي‌توانيم تنها به وعده‌ها و ادعاهايي كه قابل اثبات نيست اكتفا كنيم. مدرسه قوي، ايران قوي يك هدف است هدفي كه تنها با توجه به ميزان تاثيرگذاري معلمان در جامعه مي‌تواند محقق شود.
