ممنوعیت بازنشستگی معلمان به دلیل کمبود نیروی انسانی

گلی ماندگار|

اخیرا وزارت آموزش و پرورش با صدور بخشنامه‌ای، محدودیتی را برای بازنشستگی معلمان ایجاد کرده است؛ این محدودیت، راهکاری برای جبران مساله کمبود معلم در مهر 1403 است.

در بخشنامه ابلاغی از سوی وزارت آموزش و پرورش آمده است: نظر به استعلام به‌عمل‌آمده از سازمان امور اداری و استخدامی کشور مبنی بر ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص استمرار خدمت آن دسته از کارمندان و معلمانی که فاقد جمع شرایط 30 سال خدمت و 60 سال سن برای دارندگان مدرک کارشناسی و 35 سال خدمت و 65 سال برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر هستند؛ براساس نظر آن اداره‌کل و استعلام فوق‌الذکر، بازنشستگی افرادی که جمیع شرایط یادشده را دارا نیستند درصورت نیاز به خدمت آنها ممنوع است.

در خصوص افراد دارای بیماری خاص و صعب‌العلاج که مورد تایید شورای پزشکی باشد با تایید و موافقت مدیرکل استان در پایان شهریور ماه سال جاری تصمیم‌گیری به‌عمل خواهد آمد. این بخشنامه منجر به فراخواندن رضا مرادصحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش به مجلس شده است. علیرضا منادی؛ ريیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دراین‌باره گفته است: وزیر آموزش و پرورش برای توضیح این بخشنامه به مجلس فراخوانده شده است، باید بپذیریم که نمی‌توان به زور و اجبار کسی را در سیستم آموزشی کشور نگه ‌داشت.

مطابق شرایط ماده 103 مدیریت خدمات کشوری، خدمت کارکنان مازاد بر 30 سال تا هر سن و سابقه‌ای منوط به رضایت کارمند است و هیچ دستگاه دولتی نمی‌تواند بدون رضایت کارمند و به‌شکل اجبار، افراد را بعد از رسیدن به سابقه خدمت بازنشسته نکند، این بند قانونی شامل حال معلمان هم می‌شود.

با توجه به این خبر می توان انتظار داشت که سال تحصیلی جدید هم قرار است با میزان قابل توجهی مشکلات و عدم هماهنگی و البته کمبود معلم همراه باشد. اینکه ما انتظار داشته باشیم معلمان در انتظار بازنشستگی وقتی به مجبور به خدمت بیشتر می شوند کلاس های درس را با نشاط و بهره وری اداره کنند قطعا انتظار بیهوده ای خواهد بود. بسیاری از معلمان با توجه به اینکه سال های سال در کلاس های درس حاضر شده‌اند و با انواع و اقسام دانش‌آموزان سر و کله زده‌اند وقتی به سن بازنشستگی می رسند به چیزی جز استراحت فکر نمی کنند، اما ناگهان یک ابلاغیه تمام آمال و آرزوهای این افراد برای دوران استراحت را از بین می برد.

تغییراتی که شاید امیدوار کننده باشد

در حالی که وزیر آموزش و پرورش با صدور ابلاغیه ای بازنشستگی معلمانی که خدمت آنها مهر ماه ‍۱۴۰۳ به پایان می رسد را متوقف کرده و گفته این معلمان باید یک سال دیگر هم به کار خود ادامه دهند، اما با صدور لیست نهایی وزیران انتخابی رییس دولت چهاردهم هنوز این امیدواری وجود دارد که وزیر جدید بتواند تصمیم دیگری در این باره اتخاذ کند.

اما مساله اینجاست که حل معضل کمبود معلم در کشور موضوعی نیست که در این اندک زمان باقیمانده تا بازگشایی مدارس امیدی به حل و فصل آن داشت. همان‌طور که سال گذشته تحصیلی با کمبود نزدیک به ۳۰۰ هزار معلم آغاز شد پیش بینی ها نشان می دهد که سال تحصیلی پیش رو نیز با حداقل کمبود بیش از ۱۷۶ هزار معلم همراه خواهد بود.

دردسرهای معلمان را پایانی نیست

در حالی که طی دو سال گذشته اجرای قانون رتبه بندی به جای اینکه باعث بهبود وضعیت معیشتی معلمان باشد بیشتر به مساله ای بغرنج برای آنها تبدیل شد ابلاغیه جدید وزارت آموزش و پرورش نیز باعث شده تا بسیاری از معلمانی که به سن بازنشستگی رسیده‌اند مجبور به ادامه کار باشند، چرا که مسوولان آموزش و پرورش با صدور این ابلاغیه سعی دارند تا جایی که ممکن است کمبود نیروی انسانی در این وزارتخانه را جبران کنند.

فروغ ایرانی، معلم و از جمله کسانی است که مهر ۱۴۰۳ باید بازنشسته می شد در این باره به «تعادل» می گوید: تمام این سال ها هم اگر کمبودها و مشکلات را تاب آورده ایم به عشق بچه هایی بوده که با هزار امید و آرزو پرورش دادیم و حالا که به سن بازنشستگی رسیدیم باید با این ابلاغیه ممنوعیت مواجه شویم.

او می افزاید: این کارها نمی تواند کمبود نیروی آموزشی در وزارت آموزش و پرورش را جبران کند. همین سال گذشته هم که بازنشستگی ها را ممنوع کردند باز هم ۳۰۰ هزار معلم در سراسر کشور کم بود و خیلی از مدارس دولتی تا ۲ ماه از سال تحصیلی گذشته معلم نداشتند که به کلاس های درس بفرستند.

این معلم با سابقه می گوید: از یک طرف قانون رتبه‌بندی که با وعده و وعید اجرایی شد و در نهایت هیچ تاثیرچندانی در حقوق های ما نداشت و مشکلات معیشتی مان را حل نکرد این هم از اجبار به ادامه خدمت که خود درد دیگری است و نشان می دهد دردسرهای معلمان را هیچ پایانی نیست.

۳۰ هزار معلم بازنشسته

هنوز خدمت می‌کنند

بر اساس آمار اعلام شده از سوی آموزش و پرورش سال گذشته از ۸۲ هزار معلمی که قرار بود بازنشسته شوند ۳۰ هزار نفر به خدمت ادامه دادند. بر اساس قوانین این ۳۰ هزار نفر قطعا امسال خواستار بازنشسته شدن خواهند بود و این در حالی است که طبق آخرین اخبار ۷۲ هزار معلم نیز تا مهر امسال باید بازنشسته می شدند که البته با این ابلاغیه جدید وزارت آموزش و پرورش همچنان مجبورند به خدمت ادامه دهند. از سوی دیگر آموزش و پرورش وعده استخدام ۷۲ هزار معلم در سال تحصیلی جدید را داده است.

گلایه های معلمان بازنشسته از ادامه خدمت

پورمحمدی یکی دیگر از معلمانی است که به گفته خودش باید سال ۱۴۰۰ بازنشسته می شد. او در این باره به «تعادل» می‌گوید: من از سه سال پیش باید بازنشسته می‌شدم، اما به من گفتند که صبر کنید تا طرح رتبه‌بندی کامل شود و بتوانید با حقوق بهتری بازنشسته شوید. هنوز هم در این مدت وضعیت رتبه‌بندی‌ها به‌طور کامل انجام نشده است. همان سال به دلیل اینکه در ۶ ماه اول سال سهم صندوق بازنشستگی از سوی آموزش و پرورش به‌طور کامل پرداخت نشده بود به ما گفتند اگر بازنشسته شوید حقوق ناقص می گیرید. از یک طرف حالا امسال هم که درخواست بازنشستگی داده ایم می گویند اگر امسال بازنشسته شوید رتبه بندی به‌طور کامل در مورد شما اجرا نمی شود.

او می افزاید: اینکه وزارتخانه افرادی را با بیش از ۳۰ سال سابقه مجبور به ادامه کار می کند خلاف قانون است اما از آنجایی که ما دست‌مان به هیچ جا نمی‌رسد و صدای‌مان هم شنیده نمی شود مجبوریم با تمام این دستورات و ابلاغیه ها کنار بیاییم تا حداقل بتوانیم حقوق بازنشستگی مان را به‌طور کامل و با احتساب رتبه‌بندی دریافت کنیم وگرنه همین مشکلات معیشتی امروزمان در نهایت دو برابر می شود.

تاثیر منفی استفاده از معلمان بازنشسته

در کیفیت آموزش

لیلا خالقی، کارشناس آموزش نیز در این باره به «تعادل» می گوید: مساله مهمی که مسوولان وزارت آموزش و پرورش به آن توجه نمی کنند، پایین آمدن کیفیت آموزش هنگام استفاده از معلمانی است که ۳۰ سال خدمت مفید خود را انجام داده‌اند و حالا به اجبار دوباره راهی کلاس های درس می شوند. از یک طرف این معلمان نمی توانند دیگر با بچه ها ارتباط عاطفی لازم را برقرار کنند. از طرف دیگر کنترل کلاس درس در سن بالا کار بسیار سختی است.

او می افزاید: به این ترتیب هم خود معلمان دچار مشکل می شوند و هم تاثیر منفی در یادگیری دانش‌آموزان غیر قابل انکار است. مساله اینجاست که مسوولان فکر نمی کنند استفاده از معلمان بازنشسته یعنی پیگیری روش های تدریس قدیمی و این می تواند باعث عدم علاقه‌مندی دانش‌آموزان به درس شود.

این کارشناس آموزش می گوید: اگر قرار است کمبود معلم را با استفاده از معلمانی که دیگر انگیزه ای برای حاضر شدن در کلاس درس ندارند، جبران کنیم در واقع ضربه ای به مراتب مهلک تر از نبود معلم در کلاس به بدن آموزش وارد می آوریم.

خالقی در ادامه می گوید: بدون شک تدریس، یک راهبرد آموزشی است که هر معلمی به دلیل ارتباطی که با قشر کودک و نوجوان دارد باید از علم به روز و متد‌های نوین آموزشی بهره‌مند باشد، نه اینکه با روش‌چندین سال قبل دروس را به بچه‌ها یاد بدهد. افکار، عقاید، سبک و نوع نگاه معلمان بازنشسته نسبت به زندگی دانش‌آموزان امروزی تفاوت بسیار زیادی دارد که این موضوع در نحوه تعامل با دانش‌آموزان و حتی تدریس و تعلیم آموزه‌های اخلاقی نیز تاثیر منفی بر جای خواهد گذاشت. شاید برای همین است که در برخی کشور‌های دنیا معلمی جزو مشاغل سخت به حساب می‌آید و حتی فرهنگیان زودتر از موعد بازنشسته می‌شوند.

معلمی را خسته کننده و فرسایشی نکنیم

این کارشناس آموزش اظهار می دارد: دولت‌ها در ادوار مختلف نشان دادند که درک درستی از شغل معلمی ندارند. شغلی که بسیار شریف و مقدس است و به هیچ عنوان نباید فرسایشی و خسته‌کننده شود. متاسفانه به کارگیری فرهنگیان بازنشسته در کلاس‌های درس، صدمات جبران‌ناپذیری را بر پیکر نحیف آموزش و پرورش وارد خواهد کرد که در آینده اثر خود را نشان می‌دهد. پس تا دیرتر از این نشده باید فکری عاجل برای آن شود. در این خصوص مسوولان آموزش و پرورش نیز باید به این پرسش مهم پاسخ بدهند که بالاخره معلم بازنشسته چه زمانی قرار است بازنشسته شود؟