وزراي صمت و اقتصاد و معادله تجارت خارجي
بخش بزرگي از رخدادهايي كه در حوزه اقتصادي كشور در دستگاه‌هاي مختلف از جمله تجارت و تجارت خارجي ايران رخ مي‌دهد، آن است كه اين بخش محل يك منازعه بزرگ بين‌المللي شده است. يعني يك منازعه غيراقتصادي (منازعه سياسي و امنيتي با دنياي غرب) وجود دارد، اما محل اين منازعه به حوزه اقتصادي كشيده شده است.
بخش بزرگي از رخدادهايي كه در حوزه اقتصادي كشور در دستگاه‌هاي مختلف از جمله تجارت و تجارت خارجي ايران رخ مي‌دهد، آن است كه اين بخش محل يك منازعه بزرگ بين‌المللي شده است. يعني يك منازعه غيراقتصادي (منازعه سياسي و امنيتي با دنياي غرب) وجود دارد، اما محل اين منازعه به حوزه اقتصادي كشيده شده است. ما جنگ و نبرد نظامي با امريكا نداريم، بلكه يك منازعه سياسي، امنيتي و راهبردي داريم كه اين منازعه به حوزه اقتصاد به ويژه بازرگاني خارجي كشيده شده است. بازرگاني خارجي 3پايه اصلي دارد كه شامل حمل و نقل، بيمه و بانك است، ايران در هر 3حوزه توسط امريكا تحريم شده است. هژموني پولي و مالي دنيا كه تحت تسلط امريكاست اين تحريم‌ها را پذيرفته و اجرايي مي‌كند. بنابراين بخش اصلي مشكلات اقتصادي ايران به اين وزير و آن وزير يا اين كابينه و آن رييس‌جمهور ارتباطي پيدا نمي‌كند و مسائل اصلي بايد در حوزه سياسي حل و فصل شوند. حالا اين رخداد تلخ (تحريم‌ها و تنش‌ها با غرب) رخ داده است، بايد ديد چه كسي مي‌توان اين بحران را بهتر مديريت كرده و آثار تحريم‌ها را در اقتصاد ايران كاهش دهد؟ اين بستگي به آن است كه فرد حاضر در اقتصاد چقدر مديريت مي‌داند و چه كارآمدي‌هايي دارد؟ چقدر سابقه دارد و چقدر كارآمدي از خود نشان مي‌دهد؟ در حوزه تجارت خارجي ايران، 2وزير نقش برجسته‌تري دارند. وزير اقتصاد و وزير صمت از جمله اين وزرايي هستند و وزراي ديگر به‌طور مستقيم در فرآيندهاي اين حوزه دخالت ندارند.
آقاي همتي به عنوان وزير اقتصاد با كارنامه و سابقه مشخصي روي كار مي‌آيد. شخصا ايشان را موفق‌ترين رييس كل بانك مركزي در دو دهه اخير مي‌دانم و معتقدم عملكرد بسيار مثبتي داشته‌اند. در زماني كه بسياري از افراد و جريانات ارزيابي‌هاي سطحي به عملكردها دارند و مي‌گويند فلان رييس كل بانك مركزي ارز را در اين نرخ تحويل گرفت و فلان نرخ تحويل داد! اما نبايد فراموش كرد به محض حضور همتي در بانك مركزي با تحريم‌هاي سفت و سخت زمان ترامپ روبه‌رو شديم، ضمن اينكه اقتصاد ايران، هنوز با تحريم‌ها سازگار هم نشده بود. از سوي ديگر رخداد بزرگ كوويد 19 نيز در اقتصاد ايران و جهان رخ داد. در زمان زمامداري همتي بر بانك مركزي معادله كرونا مساله اصلي اقتصاد دنيا بود و اقتصاد ايران را هم تحت تاثير قرار داده بود. قيمت انرژي و نفت به زير 10دلار و حتي به نرخ منفي رسيده بود. با همه اين مشكلات، رفتار همتي در بانك مركزي در حوزه پولي و مالي و ارزي، رفتار صحيحي بود. كما اينكه پس از حضور فرزين هم در بانك مركزي، همان سياست‌هاي همتي پيش گرفته شد. چه خوب مي‌شود كه همين تركيب در دولت چهاردهم تداوم يابد و فرزين و همتي با هم كار كنند. بنابراين يك بخش مهم تاثيرگذار در تجارت خارجي وزارت اقتصاد است. ايشان با اين سابقه و تجربه و توانايي‌هاي تئوريك و عملياتي در بيمه مركزي و بانكداري مي‌تواند ظرفيت‌هاي تازه‌اي ايجاد كند. در وزارت صمت هم آقاي اتابك را داريم كه سابقه كاري به مفهوم مديريت يك دستگاه اجرايي را نداشته‌اند. از يك فضاي بنگاهداري به دولت چهاردهم آمده و در حوزه مديريت سيمان فعاليت مي‌كرده است. حوزه‌هاي مديريت بنگاهي ايشان هم خصوصي نبوده و اغلب بنگاه‌هايي كه ايشان كار مي‌كرده، زير نظر حاكميت بوده است. روش‌هاي اداره بنگاه‌هاي حاكميتي، مبتني بر سود و زيان و تراز مالي و كارآمدي نيست و فرآيندهاي ديگري در اين حوزه اثرگذار هستند. بنابراين در حوزه وزارت صمت با يك كاغذ سفيد روبه‌رو هستيم كه بايد مثبت آن نگاه كرد. بايد منتظر ماند و ديد چه كساني به عنوان معاونان و مديران ايشان منصوب مي‌شوند. بعد از اين مرحله بهتر مي‌توان درباره سطح عملكردي وزير صمت و اثري كه احتمالا در حوزه‌هاي تجاري و تجارت خارجي مي‌گذارند، بحث و تبادل نظر كرد. تا آن زمان بايد نيمه پر ليوان را ببينيم و اميدوار باشيم كه عملكردها در راستاي حل مشكلات است.
