شرط‌های ثبات ارزی

عباس آرگون

در شرایط افزایش قیمت‌ها در سایر بازارها نمی‌توان نرخ اسمی ارز را ثابت نگه داشت، اگر نرخ اسمی ارز تثبیت شود صادرات هم از توجیه خارج می‌شود، چراکه بهای داخلی افزایش پیدا کرده و صادرکنندگان توان رقابت در بازارهای جهانی را نخواهند داشت. در چنین شرایطی واردات هم توجیه بیشتری پیدا می‌کند و به نوعی به کشورهای دیگری که تامین‌کننده کالاهای ما هستند هم یارانه خواهیم داد. هرقدر نرخ اسمی ارز را تثبیت کنیم انرژی نهفته می‌شود و در شرایط خاص اقتصادی یا سیاسی جهش نرخ اتفاق می‌افتد، بنابراین نرخ ارز باید با نرخ تورم تعدیل شود.
بحث نیازهای ارزی واقعی متفاوت از انتظارات تورمی است. در اصل انتظارات تورمی بر نرخ ارز اثر دارد و نرخ بازار آزاد هم بر قیمت سایر کالاها و زندگی مردم اثر دارد، بنابراین باید انتظارات تورمی مدیریت شود تا نرخ واقعی ارز تثبیت شود. بخشی از افزایش نرخ ارز ناشی از انتظارات تورمی است. وقتی انتظارات تورمی نسبت به شش ماه تا یک سال آینده بالا باشد، تقاضا در بازار ارز هم افزایش می‌یابد، چراکه افراد به دنبال حفظ ارز پول و قدرت خرید خود هستند. البته برخی افراد سودجو هم در این شرایط حضور دارند اما خیلی از افراد به دنبال سودجویی نیستند، چراکه به دلیل شرایط تورمی بالا شاهد کاهش قدرت خرید مردم هستیم، بنابراین تقویت پول ملی و کاهش انتظارات تورمی موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر شاهد ثبات‌بخشی در قوانین و مقررات باشیم و به نوعی در بازار سرمایه اعتمادسازی شود، بهترین مسیر برای مشارکت مردم در اقتصاد و تولید، ظرفیت‌های بی‌بدیل بازار سرمایه است. همین امروز اگر یک بررسی انجام شود، می‌بینیم که ذخیره قابل‌توجهی از دلار و سایر ارزهای خارجی در خانه‌ها و صندوق‌های بانکی مردم وجود دارد که صرفا از ترس اینکه ارزش پول‌شان کم نشود نسبت به آن اقدام کرده‌اند. ازسوی دیگر همان‌طور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند، ما با روند گسترده‌ای از خروج سرمایه مواجه بوده‌ایم و همین موضوع نیز به افزایش تقاضا برای ارز دامن می‌زند. اگر ما شرایطی را فراهم می‌کردیم که مردم افقی روشن از ورود به تولید و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف داشتند، قطعا این فضای روانی نمی‌توانست تاثیر بزرگی داشته باشد و منابع مالی به سمت اهداف اقتصادی کشور حرکت می‌کرد. وقتی ما برای دورانی طولانی با نرخ تورم دو رقمی و حتی بالای 40درصد مواجه بوده‌ایم و ازسوی دیگر رشد نقدینگی نیز ادامه داشته است، به این ترتیب نمی‌توان انتظار داشت که وقتی قیمت سایر کالاها افزایش پیدا می‌کند، نرخ دلار ثابت باقی بماند.