اهميت استقلال توليد آمار از دولت و سياست‌گذار

۱۴۰۳/۰۷/۰۵ - ۰۰:۵۷:۵۰
|
کد خبر: ۳۲۱۴۵۴

ريشه و بنيان هر نوع برنامه‌ريزي مولد در هر اقتصادي، داده‌ها و اطلاعات مستند و قابل استناد است. بنابراين مهم است كه مديران با چه نوع عدد، رقم و آماري اقدام به تهيه برنامه و سياست‌گذاري مي‌كنند. در بسياري از مواقع ساختارها و دولت‌ها بدون بهره‌مندي از داده‌هاي مستند اقدام به برنامه‌ريزي و ترسيم نقشه راه مي‌كنند كه اغلب منتج به نتيجه مطلوب نمي‌شود.

محمدرضا منجذب

ريشه و بنيان هر نوع برنامه‌ريزي مولد در هر اقتصادي، داده‌ها و اطلاعات مستند و قابل استناد است. بنابراين مهم است كه مديران با چه نوع عدد، رقم و آماري اقدام به تهيه برنامه و سياست‌گذاري مي‌كنند. در بسياري از مواقع ساختارها و دولت‌ها بدون بهره‌مندي از داده‌هاي مستند اقدام به برنامه‌ريزي و ترسيم نقشه راه مي‌كنند كه اغلب منتج به نتيجه مطلوب نمي‌شود. به‌طور كلي در اقتصاد كالاهاي مورد استفاده به دو گروه تقسيم مي‌شوند؛ كالاهاي خصوصي و كالاهاي عمومي. بر مبناي منطق‌هاي علم اقتصاد و به دلايل زير كالاي عمومي بايد مورد حمايت دولت قرار گيرد و مجاني توزيع شود. در اين خصوص نكات زير بيان مي‌شود: 

 1) در كالاها يا خدمات خصوصي معمولا ترجيحات مصرف كننده آشكار است و لذا مي‌توان هزينه آن را از وي گرفت. بسياري از كالاها در اقتصاد خصوصي تلقي مي‌شوند: مانند، آب، برق، مسكن، خودرو، ميوه و... چون در كالاهاي عمومي ترجيحات مصرف كننده ظاهر نمي‌شود و به همين دليل نمي‌توان هزينه آن را دريافت كرد. مانند حفظ امنيت، توليد امواج تلويزيوني و...، اگر به مصرف كننده گفته شود هزينه تامين آن را بدهيد، مي‌گويد من مصرف نمي‌كنم و هزينه آن را نمي‌دهم. معمولا دولت‌ها عهده‌دار تامين هزينه اين قبيل كالاها مي‌شود و سپس از ماليات دريافتي منبع آن را دريافت مي‌كند.

2) آمار و داده يك كالاي عمومي تلقي مي‌شود. مصارف آمار و داده بيشتر در تحقيقات و پردازش داده‌ها استفاده مي‌شود. افرادي كه در اين امر فايده مي‌برند شامل سياست‌گذار، محقق، اساتيد، دانشجويان و... هستند. تحقيقات طيف وسيعي در علوم بشري را در بر مي‌گيرد. ضرورت توليد داده و تنوع داده و آمار بر همگان آشكار است. چون به‌طور معمول فرآيند توليد آن پرهزينه است و يك كالا يا خدمت عمومي است، تامين مالي توليد آن و نيز توزيع آن به عنوان يك كالا يا خدمت عمومي به عهده دولت است، همانطور كه در دنيا اينگونه عمل مي‌شود.
3) بخشي از توليد داده و آمار كه اختصاصي‌تر است، به‌طور معمول در صورتي كه فايده آن بيشتر از هزينه آن باشد و ترجيحات مصرف كننده آن آشكار باشد، يا توسط خود محقق و مصرف كننده توليد مي‌شود و يا توسط دولت توليد مي‌شود و به محقق فروخته مي‌شود. به عنوان مثال برخي آمارها طي تدوين و اجراي پرسشنامه توليد مي‌شود.
4) نكته بسيار حائز اهميت استقلال توليد آمار از دولت و سياست‌گذار است. اين فرآيند نبايد سياسي شود، در اين صورت متولي آن ممكن است تحت تاثير اين امر آماري تورش‌دار را توليد كند كه استفاده از آن صحيح نيست، و نتايج برآمده از چنين آماري گمراه كننده است. 

به عنوان مثال تعريف و محاسبه نرخ بيكاري در ايران دچار تغيير و تحول شده است، و به يك ساعت در هفته تقليل يافته است. به عبارتي هر نيروي كاري كه يك ساعت در هفته مشغول به كار باشد بيكار تلقي نمي‌شود. اين تعريف از تعريف استاندارد فاصله دارد، و بيكاري را كمتر از حد نشان مي‌دهد.
نتيجه بحث و توصيه: توليد آمار و داده به‌طور معمول يك كالا يا خدمت عمومي تلقي مي‌شود و لذا به عهده بخش عمومي است. توليد داده بايد طبق استانداردهاي آماري و بين‌المللي تدوين گردد، كه هم قابل استفاده و هم قابل مقايسه باشد. توليد آمار نبايد سياست زده گردد، زيرا داراي تورش (خطا، انحراف از نتيجه‌گيري صحيح در مطالعات) مي‌شود و نمي‌توان به نتايج حاصل از پردازش آن اعتماد كرد. به همين دليل متولي آمار هرچند بخش عمومي است بايد مستقل از سياست‌گذار باشد.