بلایی که کمبود ویتامین D بر سر استخوان‌ها می‌آورد

رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور می‌گوید: متاسفانه آزمایش‌هایی که در سال‌های اخیر انجام می‌شود، نشان می‌دهد که ۹۰ درصد ایرانی‌ها دچار کمبود ویتامین دی هستند. 

به گزارش همشهری، کمبود ویتامین دی، یک مشکل جهانی است که در افرادی که در مناطق با تابش محدود خورشید زندگی می‌کنند، شیوع بیشتری دارد. هرچند مطالعات متعددی نشان داده که ساکنان بسیاری از شهرها و کشورها که در معرض تابش بیشتر نور خورشید هستند هم دچار کمبود این ویتامین هستند که دلایل آن می‌تواند آلودگی هوا، رنگ پوست افراد، زاویه تابش خورشید، قرار گرفتن در فضای باز به مدت کم و عوامل دیگر باشد.

در ایران طبق آمارهای موجود، بیش از ۸۰ درصد جمعیت ایران (و به گفته برخی متخصصان حدود ۹۰ درصد ایرانی‌ها) دچار کمبود ویتامین دی هستند که زنگ خطری برای سلامت جامعه محسوب می‌شود. چراکه این ویتامین، یک ماده بسیار ضروری برای تامین سلامت است و علاوه بر نقش حیاتی که در حفظ سلامت جسم دارد، به‌ عنوان یک عنصر مهم و کلیدی در سلامت روان هم شناخته می‌شود.

چرا اکثر ایرانی‌ها دچار کمبود ویتامین دی هستند؟

اما چرا بیش از ۸۰ درصد ایرانی‌ها - مرد و زن - دچار کمبود ویتامین دی هستند یا آن را به میزان کافی دریافت نمی‌کنند؟ و کمبود این ویتامین چه اثرات و عوارضی می‌تواند برای سلامت ما داشته باشد؟

به گفته متخصصان، ویتامین دی باید از طریق تغذیه و نور آفتاب به بدن افراد برسد. میزان مواجهه با نور آفتاب در میزان ساخته شدن ویتامین دی موثر است و پوشاندن بدن،‌ عدم مواجهه با نور آفتاب، آلودگی هوا و ... می‌تواند میزان ساخته شدن ویتامین دی توسط پوست را کاهش دهد. بنابراین این مقدار باید از طریق تغذیه جبران شود.

افرادی که تغذیه مناسبی هم ندارند، این شانس را از دست می‌دهند و دچار کمبود این ویتامین مهم و عوارض و بیماری‌های ناشی از کمبود آن در بدن می‌شوند. بنابراین نیاز است که این ویتامین حتما از طریق قرص و در برخی موارد آمپول تامین شود تا بدن دچار کمبود آن نشود.

دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش و رئیس انجمن متخصصین داخلی کشور می‌گوید: متاسفانه آزمایش‌هایی که در سال‌های اخیر انجام می‌شود و ما نتایج آن را بررسی می‌کنیم، نشان می‌دهد که ۹۰ درصد ایرانی‌ها کمبود ویتامین دی دارند. حالا یا به دلیل رژیم غذایی غلط و یا به دلیل در معرض آفتاب نبودن به میزان کافی.

دکتر خسرونیا درباره اهمیت ویتامین دی در تامین سلامت توضیح می‌دهد: ویتامین دی در سوخت و ساز استخوان‌ها دخالت دارد و چون محلول در چربی هم است، برای سلامت مغز و نرون‌های مغزی و اعصاب هم موثر است. اگر این ویتامین به بدن ما نرسد یا کم برسد، میزان کلسیمی که در بدن وجود دارد و یا در استخوان‌ها تجمع می‌کند، کمتر از معمول می‌شود و همین منجر به بروز پوکی استخوان می‌شود.

عوارض کمبود این ویتامین را جدی بگیرید

رئیس انجمن متخصصین داخلی کشور با تاکید بر این که پوکی استخوان یا اُستئوپرز (Osteoporosis) و ناراحتی‌های استخوانی از مهم‌ترین عوارض کمبود کلسیم و ویتامین دی است، ادامه می‌دهد: برای همین است که اکثر ایرانی‌ها بعد از ۵۰ سالگی دچار پوکی استخوان و ناراحتی‌های استخوانی می‌شوند.

به گفته این پزشک، تامین میزان کافی ویتامین دی به تقویت سیستم ایمنی و محافظت از بدن دربرابر پوکی استخوان، پیشگیری از بیماری‌های قلبی، بیماری‌های عفونی و بیماری‌های خودایمنی کمک می‌کند و طبیعتا کمبود آن هم باعث بروز عارضه‌های جسمی و روانی متعددی مثل ضعف استخوان‌ها، دردهای استخوانی، ضعیف شدن عضلات، اضطراب، افسردگی و ... می‌شود.

دکتر خسرونیا در پاسخ به این سوال که آیا صحت دارد که کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به بروز سرطان هم شود، می‌گوید: خیر، مطالعاتی که این موضوع را تایید کند، هنوز بیرون نیامده است.

افراط نکنید

این متخصص گوارش با بیان این که کمبود ویتامین دی می‌تواند خود را به شکل خستگی، ضعف عضلانی، دردهای استخوانی مثل کمرددرد، پادرد و اختلالات خلقی نشان دهد، می‌گوید: معمولا آقایان کمتر از خانم‌ها دچار کمبود این ویتامین می‌شوند و دلیلش هم این است که آقایان بیشتر در معرض نور خورشید هستند، خانم‌های زیادی خانه‌دار هستند و فعالیت بیرون از خانه ندارند یا کمتر دارند، خانم‌ها بیشتر از آقایان ضدآفتاب استفاده می‌کنند و این موضوع، جذب اشعه UVB (اشعه ماورای بنفش نوع B) که برای تولید ویتامین دی ضروری است را کاهش می‌دهد. همچنین محدودیت غذایی خانم‌ها معمولا به دلیل تلاش برای لاغری و حفظ تناسب اندام بیشتر است. همه این دلایل باعث می‌شود که خانم‌ها بیشتر در معرض کمبود این ویتامین قرار بگیرند و باید بیشتر مراقب باشند.

دکتر خسرونیا به این موضوع مهم هم اشاره می‌کند که کمبود ویتامین دی نباید باعث شود که خودسرانه اقدام به مصرف آن کنیم یا در مصرف آن زیاده‌روی کنیم. چون دوز مصرفی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است و فقط هم زمانی می‌توانیم متوجه میزان کمبود این ویتامین در بدن خود شویم که برای آزمایش خون مراجعه کنیم و نتیجه آزمایش را به پزشک نشان دهیم. پزشک باید مشخص و تجویز کند که چه مقدار و چه دوزی از این ویتامین برای شما مناسب است.

به گفته این پزشک متخصص، زیاده‌روی در مصرف این ویتامین باعث رسوب آن در بدن می‌شود و دردسرها و عوارض بدتری دارد. عوارضی مثل افزایش میزان کلسیم خون، بی‌اشتهایی، نارسایی کلیه ها و از کار افتادن ‌آنها، سنگه کلیه، ضعف عضلات، اختلالات گوارشی مثل دل‌درد، یبوست یا اسهال، افزایش فشارخون و حتی مسمومیت. پس هرگز خودسرانه این ویتامین را مصرف نکنید و اجازه دهید پزشک مقدار و زمان مناسبِ مصرف آن را تعیین کند.