كشورهاي كمينه فساد و كمينگاه پولشويي
اين روزها موضوع فساد با مصاحبه يكي از چهره‌هاي سياسي در ويترين جامعه قرار گرفته است. به نظر مي‌رسد لازم است در اين زمينه اطلاعات جامعي به مخاطب ارايه شود. با توجه به اينكه موضوع «پول‌هاي كثيف» در اقصي نقاط جهان به عنوان يك مساله كليدي مطرح است، جاي تعجب نيست كه حتي كشورهايي كه كمترين فساد را دارند نيز با اين مشكل روبرو مي‌شوند.
اين روزها موضوع فساد با مصاحبه يكي از چهره‌هاي سياسي در ويترين جامعه قرار گرفته است. به نظر مي‌رسد لازم است در اين زمينه اطلاعات جامعي به مخاطب ارايه شود. با توجه به اينكه موضوع «پول‌هاي كثيف» در اقصي نقاط جهان به عنوان يك مساله كليدي مطرح است، جاي تعجب نيست كه حتي كشورهايي كه كمترين فساد را دارند نيز با اين مشكل روبرو مي‌شوند. هيچ كشوري از ريسك پولشويي در امان نيست و به نظر مي‌رسد اين جرم ثانويه، راه خود را در كشورهاي كمتر فاسد هم پيدا مي‌كندو حتي بيشتر از ساير كشورها عرصه تاخت و تاز قرار مي‌گيرد. شاخص ادراك فساد (CPI) شاخصي است كه كشورها را بر اساس ميزان فساد آنها امتياز مي‌دهد و فاسدترين كشورها و كمترين فساد را مشخص مي‌كند. بر اساس CPI، در طول دهه گذشته، 22 كشور كاهش قابل توجهي در سطح فساد نشان داده‌اند. حتي كشورهايي كه به نظر مي‌رسد سطوح پاييني از فساد دارند نيز كاملاً از آن رهايي ندارند. در مقابل، كشورهايي كه امتياز CPI بالايي دارند، «بدترين» سطوح فساد مالي خصوصي را نشان مي‌دهند (يعني فاسدترين كشورها) . حتي كشورهاي اتحاديه اروپا با مسائل جدي پولشويي مواجه هستند و با سياست‌هاي جديد براي كنترل پولشويي در مرزها سعي در حل آن دارند. شاخص فساد: شاخص ادراك فساد (CPI) مقياسي است كه كشورها را بر اساس سطوح فسادشان از 0 تا 100 امتياز مي‌دهد كه 0 نشان‌دهنده سطوح بالاي فساد و 100 نشان‌دهنده پايين بودن است. اين شاخص يا به ترتيب گزارش مرتبط، هر ساله توسط سازمان شفافيت بين‌الملل منتشر مي‌شود . شفافيت بين‌الملل سازماني است كه به دنبال يافتن و توقف رفتارهاي متقلبانه و ساير اشكال فساد است. از سال ۲۰۲۰ (CPI) دريافت كه گروهي از كشورها امتيازات خود را با حاشيه قابل توجهي دريافت كه گروهي از كشورها امتيازات خود را طي ۸ سال گذشته بهبود بخشيده‌اند از جمله ۲۲ كشور در سراسر جهان جزو اين ليست بوده‌اند. براي بقيه 180 كشوري كه در اين گزارش گنجانده شده‌اند، نتايج به‌جاي نشان دادن نرخ ناراحت‌كننده فساد كه قابل توقف نيست، هيچ پيشرفتي را نشان نمي‌دهد. در صورت وجود، تغييرات جزئي و حداقل هستند. در همين دوره هشت ساله، 21 كشور افزايش نرخ فساد را نشان دادند. نگاهي گذرا به شاخص‌هاي CPI در دهه گذشته نشان مي‌دهد كه مسير كاهش فساد آسان نيست.
اختلاف بين فاسدترين كشورها و كشورهاي كمتر فاسد: انتهاي ليست كه امتيازهاي زير 20 را مي‌توان يافت، فاسدترين كشورهاي جهان را مشخص مي‌كند. از سال 2015، سومالي رسما فاسدترين كشور در سراسر جهان است و پس از آن كشورهايي در مناطق جنوب صحراي آفريقا، شمال آفريقا و خاورميانه قرار دارند.
از سوي ديگر، نمرات حدود 80 كمترين فساد را نشان مي‌دهد. 9 كشور از اين مرز عبور مي‌كنند و 10 كشور برتر از جمله نيوزلند، سنگاپور و كشورهاي عضو اتحاديه اروپا، داراي كمترين فساد هستند. كشورهايي كه كمترين فساد را دارند، دانمارك، سوئد، نروژ، فنلاند و ايسلند هستند. اين كشورها كه در بالاي فهرست به هم پيوسته‌اند، ويژگي‌هاي مشتركي دارند كه به آنها اجازه مي‌دهد از فسادي كه ساير كشورها با آن مواجه هستند، جمعيت كم، تأسيسات دموكراتيك مستحكم و رشد اقتصادي فراوان دور شوند. حتي در اين كشورهاي برتر، فساد به‌طور كامل از بين نمي‌رود. فساد در سراسر جهان وجود دارد و در تصميمات سياسي و قراردادهاي تجاري خود را نشان مي‌دهد. اگرچه كشورهاي جنوب صحراي آفريقا و خاورميانه با اشكال گسترده‌تر و شناخته شده‌تري از فساد مواجه هستند، طبق CPI، كشورهايي كه كمترين فساد را دارند، با شكل متفاوتي از تخلفات مالي روبرو هستند. شايان ذكر است، اتحاديه اروپا در دهه گذشته نيز با موارد متعددي از پول شويي مواجه بوده است، صرف نظر از اينكه آنها كشوري با كمترين ميزان فساد در سراسر جهان هستند.
فساد و پولشويي: پولشويي اقدام غيرقانوني براي پنهان كردن منشأ پول‌سازي است. پول‌هاي كثيف كه از طريق معاملات غيرقانوني از فعاليت‌هاي مجرمانه به دست مي‌آيند، به پول پاك تبديل مي‌شوند و از طريق بانك‌ها و مشاغل عبور مي‌كنند تا زماني كه ديگر به يك عمل غيرقانوني گره نخورند. پولشويي در مرزهاي بين‌المللي صورت مي‌گيرد و پول را از طريق كشورها براي استفاده‌هاي جنايتكارانه دولت مانند رشوه دادن، خريد نفوذ و مبارزات انتخاباتي منتقل مي‌كند. جريان نقدي غيرقانوني كه در كشورها حركت مي‌كند، به هر كجا كه مي‌رود، تأثير مي‌گذارد نه فقط بر كشور مقصد نهايي. [پولشويي مستلزم تغيير شكل دارايي‌هايي است كه به‌طور غيرقانوني به دست آمده و بايد شسته شوند. فعاليت‌هاي مجرمانه‌اي كه باعث توليد پول مي‌شود كه به نوبه خود مي‌تواند قابل شستشو باشد، به اصطلاح جرايم منشأ هستند . در بسياري از كشورهاي جهان، فساد به عنوان يك جرم اصلي شناخته شده است. پول دريافت شده در يك عمل فساد به‌طور غيرقانوني به دست آمده است و بنابراين براي استفاده مشروع بايد شسته شود.]
اثرات فراملي پولشويي: برخي از بانك‌ها به‌شدت در رشوه خواري و فساد مشاركت دارند. مشكل در اعمال نظارتي برخي از اين بانك‌ها است. براي مثال، مي‌توان اين استدلالي را دنبال كرد كه بانك‌هاي اروپايي در كشورهاي منتخب اروپايي فاقد نظارتي هستند كه به‌ويژه بر فساد متمركز است. شايد به دليل نرخ پايين فساد و عدم نياز به توجه به استثمار. در نتيجه، جرايم مالي در غير محتمل‌ترين مكان‌ها نقطه ضعفي پيدا مي‌كند. اين بانك‌هاي ملايم نقطه داغي براي جابه‌جايي غيرقانوني پول هستند. مشخص شده است كه اين كشورهاي برتر در شاخص CPI داراي برخي از بدترين موارد پولشويي، كلاهبرداري بانكي، يا رشوه و فساد در تاريخ هستند. كشورهايي مانند آلمان و هلند درگير اين رسوايي‌هاي پولي هستند، ا ز جمله دانسكه بانك و دويچه بانك.
بخش خصوصي فساد را تحريك مي‌كند: صرف نظر از شاخص CPI با امتياز بالا، اتحاديه اروپا نقص‌هايي را در مورد عبور پولشويي از مرزهاي بين‌المللي خود در برخي مناطق انتخاب كرده است. پس چگونه مي‌توان با فساد مالي از اين نوع مبارزه كرد. طي چند سال گذشته، بروكسل برنامه‌هاي فعالي را براي اصلاح مقررات و ساختار بانكي با دستورالعمل‌هاي ضد پولشويي خود افزايش داده است. هدف اين دستورالعمل، تقويت سيستم‌هاي ضدپولشويي در سراسر مرزهاي اتحاديه اروپا در تلاش براي كاهش وقوع و اثرات پولشويي است. در خارج از بانك‌ها، اين مشكل همچنان ادامه دارد، زيرا كشورهاي شمال اروپا دريافتند كه حتي در بخش خصوصي مالي با فساد بيشتري سروكار دارند. علاوه بر اين، موارد متعددي از رشوه دادن به مقامات كشورهاي ديگر در اين كشورها وجود دارد كه باز هم اين سوال را مطرح مي‌كند كه در مورد عبور پول از مرزها چه مي‌توان كرد؟براي مثال، كشورهاي در حال توسعه آفريقا براي حقوق ماهيگيري از شركت‌هاي ماهيگيري ايسلند رشوه دريافت كرده‌اند. در سوئد، به عنوان مورد خاص مخابرات اريكسون، شركت‌هايي را به دليل پرداخت رشوه به كشورهاي آسيايي و آفريقايي توسط مقامات امريكاي شمالي دستگير شده‌اند. اين جنايات با جريمه‌هايي بيش از يك ميليارد دلار بي‌توجه نمي‌مانند. نمره CPI بالا يا يك بخش عمومي كه تميز به نظر مي‌رسد به هيچ‌وجه دليلي براي فرض اينكه يك كشور عاري از فساد است، نيست. در برخي موارد، مشخص شد كه شركت‌هاي قدرتمند جهاني به بازيگران كشورهاي نوظهور براي منافع خصوصي رشوه داده‌اند. اين نوع جرايم مالي نفرت‌انگيز است. برخي از افراد از موقعيت خود براي ادامه رشد بالاتر از ديگران سوءاستفاده مي‌كنند. انتقال غيرقانوني رشد آنها از كمبود را براي كشورهاي در حال توسعه دشوارتر مي‌كند، زيرا برخي از آنها نياز مبرم به پول دارند و از آنها در تلاش براي خروج از وضعيت چالش برانگيزشان حمايت نمي‌كنند. مقررات سختگيرانه‌تري بايد اجرا شود و تراكنش‌هاي مالي در داخل، داخل و خارج از يك كشور نظارت شود. در عصر فناوري، بانك‌ها مكانيسم‌هايي در دست دارند كه مي‌توان از آنها براي مقابله موثر با فساد استفاده كرد.