زنگ خطر کم آبی در البرز

به گزارش ایرنا، نمودار بارش های پنج سال گذشته ایران و استان البرز از سیر نزولی بارندگی ها حکایت دارد؛ تاریخ و تجربه گذشته های فلات ایران ، زمان بارش ها را به ۲ دوره ۳۰ سال ترسالی و ۳۰ سال خشکسالی تقسیم می کند اما امروز، تقویم و تقدیر دیگری پیش روی این سرزمین و حتی کل جهان قرار گرفته است.

با اینکه تغییر اقلیم و خشکسالی پدیده ای جهانی است اما سرزمین های خشک و نیمه خشک مانند فلات ایران وضعیتی متفاوت و شکننده تر دارند چرا که در گذشته ها یا زمان ترسالی به قدر کافی برای این سالها و روزها فکر اساسی نشده و به قول برخی مسوولان امور آب البرز، بسیاری از منابع آبی پیشخور شده است؛ کشاورزی و آبیاری سنتی در کنار حفاری پرشمار چاههای آب چنان دستبردی به سفره های زیر زمینیزده که امروز زمین به نشانه عطش زبان به شکایت گشوده است.

سفره های آبی که می توانست در زمان بحران کمک حال باشد اینک در پس اشتباه برخی از آب تکیده شده و دسترسی به آنها از ۲۰ تا ۴۰ متر عمق زمین بیش از ۳۰۰ متر از دسترش دور شده اند که به گفته برخی کارشناسان ؛ طبیعت با به پا کردن گرد و خاک و خاشاک بی آبی را فریاد می زند.

قصه آب فقط تشنگی زمین و موجودات آن نیست بلکه کمبود آب در دل زمین حتی آغازی برای تحریک گسل های زلزله می دانند که فعل و انفعالات زمین به احتمال چنان شیهه ای خواهد کشد که بسیاری از خشم آن در امان نمانند.

این روزها که زمستان ۱۴۰۳ به دوره افول خود رسیده و قرار است بار دیگر بهار لبخند بزند برخلاف گذشته ها خبری از مخزن پرآب سد کرج خبری نیست ؛ آب به رسوب رسیده و حکایتی عجیب دارد؛ اینک گردشگران دل و دماغ گذشته برای ثبت عکس های یادگاری در حاشیه این سد تاریخی ندارند و با اندوهی جانکاه از کنار آن می گذرند.

متولیان آب البرز در چهار سال گذشته به امید اینکه سفره های زیر زمینی را به استراحت بفرستند طرح جامع آبرسانی را برای برداشت بیشتر از آب سدهای استان طراحی و اجرا کردند اما پائیز و زمستان ۱۴۰۳ محاسبه به جای دیگری کشاندگویا باید به همان اندک ته مانده های سفره های زمینی بسنده کرد تا شاید به لطف پروردگار ابرهای رحمت نزول الهی در ماهها و سالهای پیش رو با دست پر بازگردند.

۶۹.۷میلی متر کسری بارش البرز

مدیرکل هواشناسی البرز با اشاره به میزان بارش‌های سال آبی جاری استان می گوید: داده های آماری ایستگاههای سنجش بارندگی از کاهش ۶۹.۷ میلی متری بارش های سال زراعی جاری البرز نسبت به بلندمدت حکایت دارد.

“آرش بهاروند احمدی ” به بهانه پایان سال خبرنگاران به هواشناسی دعوت کرد تا از وضعیت آبی سال زراعی جاری و ماههای پیش رو اخبار و اطلاعاتی ارائه دهد .

او گفت : از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، میانگین بارندگی استان ۱۳۸.۴ میلی‌متر ثبت شده که میانگین بارندگی های البرز طی این دوره زمانی در بلندمدت ۲۰۸.۱ میلی متر بوده است.استان البرز در رتبه دوازدهم کم‌بارشی کشور قرار دارد و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و لرستان بیشترین کم‌بارشی را تجربه کرده‌اند.

بهاروند احمدی همچنین در خصوص وضعیت دمایی زمستان امسال گفت: میانگین دمای کمینه منفی ۵.۳ درجه سانتی‌گراد بوده که برابر با میانگین بلندمدت است اما پاییز امسال با یک درجه افزایش دما نسبت به نرمال همراه بود.

بارش های بهار در محدوده نرمال و شاید کمتر

مدیرکل هواشناسی البرز در خصوص پیش‌بینی وضعیت جوی در ماه‌های آینده اظهار کرد که با توجه به بررسی وضعیت اقلیمی، انتظار می‌رود بارش‌های فصل بهار البرز در محدوده نرمال یا کمتر از نرمال باشد. دمای هوای بهار البرز به احتمال در محدوده نرمال تا یک درجه بالاتر از نرمال خواهد بود.

خشکسالی ادامه دارد

به گفته بهاروند احمدی ؛ پیش بینی ها از استمرار خشکسالی در استان البرز حکایت دارد و بارش‌های اخیر نمی‌تواند کمبود منابع آبی را جبران کند.

تجربه تلخ و کم سابقه در ۵۷ سال گذشته

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز هم نشستی مشابه برای خبرنگاران ترتیب داد و از نگرانی های خود با آنان سخن گفت. او به این نکته مهم اشاره داشت که خشکسالی پائیز و زمستان ۱۴۰۳ در ۵۷ سال گذشته کم سابقه بوده است. میزان بارش های البرز نسبت به بلند مدت ۴۱ درصد کاهش نشان می دهد.

داود نجفیان تاکید کرد : بارش های پائیز و زمستان امسال ناکافی بود در حالیکه سفره های زیر زمینی فقیر و سدها به پائین ترین سطح خود رسیده است.

وی با تاکید بر این نکته که وضعیت شاخص های آب نسبت به گذشته نگران کننده است،گفت : امروز ۳۳ درصد منابع آبی البرز و ۴۰ درصد منابع آب مصرفی تهران در بخش شرب است و این امر بر نگرانی ها افزوده است.

نجفیان با بیان اینکه طی چهار سال گذشته شرایط نامناسبی به لحاظ بارشی سپری کرده ایم، افزود: کشور ما خشک و نیمه خشک است و میانگین بارشی آن یک/ سوم میانگین جهانی است که در شرایط خشکسالی این فاصله بیشتر می شود.

افزایش برداشت از آب سدها

مدیرعامل آب منطقه ای البرز گفت : در طول سال های گذشته ۲۵ درصد آب شرب البرز از منابع سطحی و ۷۵ درصد از آب های زیر زمینی بود که اکنون با توسعه زیر ساخت ها میزان برداشت آب از سدها به ۳۲ درصد و منابع زیر زمینی به ۶۸ درصد رسیده است .امسال میزان بارش های البرز حدود ۴۱ درصد نسبت به دوره بلند کم شده و نسبت به پارسال ۲۵ درصد است.

ذوب دیرهنگام برف هم سد را خشکاند

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز به کاهش دمای زمستان امسال اشاره داشت و افزود:این امر سبب شد تا برف ها دیر تر ذوب شود و اکنون سد کرج با حدود ۱۱ میلیون متر مکعب ذخیره آبی نسبت به مدت مشابه سال قبل تراز منفی است .حجم سد پراز آب است ؛ پارسال ۲۹ میلیون متر مکعب ذخیره آبی داشت.علت خالی شدن سد کرج را کاهش ورودی و بالا بودن میزان خروجی آب است.

او البته این راهم گفت که سد طالقان نیز به خاطر تاخیر در ذوب برف ها هنوز افزایش ذخیره ندارد اما نسبت به سایر سدهای البرز وتهران وضعیت آن بهتر است ؛ پارسال در این برهه زمانی ۱۵۶ میلیون متر مکعب ذخیره آبی داشت که اکنون ۲۰۴ میلیون متر مکعب است .

نجفیان یادآور شد: از آنجا که سد طالقان تامین کننده بخشی از آب شرب تهران ،البرز و قزوین است ، تصمیم گرفته شد تا سهم بخش کشاورزی استان قزوین از این سد کاهش یابد.شبکه انتقال آب سد طالقان به البرز و تهران محدود است که باید توسعه پیدا کند؛ ۴۲ درصد آب این سد به تهران انتقال می یابد و مابقی مربوط به البرز است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز بیان کرد: اکنون شبکه دوم انتقال آب سد طالقان به آبگیر بیلقان کرج توسط وزارت نیرو در حال انجام است که پنج متر مکعب آب در ثانیه انتقال می دهد.

دشت های البرز بحرانی است

نجفیان با اشاره به وضعیت نامطلوب دشت های این استان گفت : کاهش بارندگی ها و خشکسالی سبب بحرانی شدن وضعیت آب سفره های زیر زمینی در دشت های این استان شده که اکنون با پدیده فرونشست زمین مواجه هستیم . این وضعیت سبب شده تا فاصله دسترسی به آبهای زیر زمینی طولانی شود.

وجود حدود ۶ هزار چاه غیر مجاز

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز به وجود حدود ۶ هزار حلقه چاه غیر مجاز در این استان اشاره داشت که بخش زیادی از آنها در باغ ویلاها نهان است و از عمده مصرف کنندگان آب به خاطر وجود استخرها فراوان به شمار می روند.

او ادامه داد: برای انسداد کل چاههای غیر مجاز مصمم هستیم اما در بخش باغ ویلاها به حمایت بیشتر مالی و قضایی نیاز داریم .

کسانی که هوای مردم و آب را ندارند

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز با بیان اینکه خشکسالی ، تغییر اقلیم و مصرف بالای آب از تهدیدهای مهم زیست محیطی است ، اعلام کرد: سرانه مصرف آب در برخی مناطق این استان بالای ۴۰۰ لیتر در شبانه روز برای هر فرد برآورد شده که حدود سه برابر شاخص جهانی است. هر چند اکنون سرانه مصرف آب در کل البرز ۲۶۰ لیتر در شبانه روز است اما باید به عدد ۱۸۰ لیتر تنزل پیدا کند. برای عبور از تنش آبی باید سرانه مصرف آب را به استاندارد جهانی یعنی ۱۵۰ لیتر در شبانه روز نزدیک کنیم .

او گفت که امروز وضعیت آبهای زیر زمینی و سطحی استان البرز نگران کننده است و درواقع منابع آبی را پیشخور کرده ایم . وضعیت کنونی منابع آبی نشان می دهد که حتی ذخایر زیر زمینی که متعلق به نسل های آینده است ، نیز مورد دستبرد قرار گرفته است.

۲۰ میلیون آب بازچرخانی شده

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز با اشاره به توسعه زیر ساخت ها برای جمع آوری پساب ها در این استان اعلام کرد: اکنون سالانه بیش از ۲۰ میلیون آب تصفیه شده برای مصارف کشاورزی و صنعت در البرز داریم که این ۲ بخش موظف به جایگزینی این آب با آب شرب هستند.

وی ادامه داد: بخش کشاورزی البرز باید به سمت الگوی کشت ، استفاده از محصولات کم آب بر و آبیاری نوین حرکت کند ضمن آنکه از این پس باید از آبهای تصفیه شده برای این بخش استفاده کرد.

نجفیان بیان کرد: در زمان حاضر بیش از ۳۰ درصد آب استان البرز برای مصرف آشامیدنی است و باید در این بخش توجه ویژه داشت، از مصارف اضافی آبها باید بکاهیم ضمن آنکه مردم باید در مصرف آب صرفه جویی کنند.

مدیرعامل آب منطقه ای البرز با اشاره به اهمیت بازچرخانی پساب های برای مصارف کشاورزی و صنعتی گفت : نباید این پساب ها بدون استفاده به رودخانه ها سرازیر شود، در برنامه های توسعه پنجم و ششم کشور به اهداف تعیین شده در زمینه مدیریت منابع آبی دست پیدا نکردیم و امروز باید هر چه سریع تر در تمام بخش ها برای عبور از تنش آبی چاره جویی کنیم.

وی تاکید کرد: مدیریت مصرف منابع آبی بدون همراهی مردم و استفاده از فناوری برای بخش های کشاورزی و صنعتی راه به جایی نمی برد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز با اشاره به وضعیت نگران کننده سد کرج گفت : انتظار می رود مردم با مصرف بهینه آب از مشکلات کم آبی در تابستان پیش رو بکاهند.