كاور گپ تراز تجاري امريكا با تعرفه
آثار جنگ تعرفه‌اي ترامپ بر اقتصاد جهان، منطقه خاورميانه و ايران چه خواهد بود؟ آيا آغاز اين نبرد را بايد به معناي پايان نظم پس از جنگ جهاني دوم فرض كرد؟ ترامپ از بطن چنين تصميمي چه گزاره‌هايي را جست‌وجو مي‌كند؟ اساسا آيا تداوم اين نوع تعرفه‌گذاري تهاجمي در بلندمدت ممكن است؟ اينها پرسش‌هايي هستند كه اين روزها در افكار عمومي ايرانيان و مردم بسياري از كشورهاي ديگر جريان دارد و هر كس از ظن خود پاسخي به آن مي‌دهد.
آثار جنگ تعرفه‌اي ترامپ بر اقتصاد جهان، منطقه خاورميانه و ايران چه خواهد بود؟ آيا آغاز اين نبرد را بايد به معناي پايان نظم پس از جنگ جهاني دوم فرض كرد؟ ترامپ از بطن چنين تصميمي چه گزاره‌هايي را جست‌وجو مي‌كند؟ اساسا آيا تداوم اين نوع تعرفه‌گذاري تهاجمي در بلندمدت ممكن است؟ اينها پرسش‌هايي هستند كه اين روزها در افكار عمومي ايرانيان و مردم بسياري از كشورهاي ديگر جريان دارد و هر كس از ظن خود پاسخي به آن مي‌دهد. برخي افراد و كارشناسان، اين نظام تعرفه‌گذاري جديد را تلاش ترامپ براي آوردن كشورهاي مختلف پشت ميز مذاكره و توافق با امريكا مي‌دانند و گروهي ديگر آن را نشانه‌اي از تغيير در نظام بين‌الملل ارزيابي مي‌كنند.
شخصا معتقدم در امريكا يك جريان فكري به دنبال آن است كه به سمت تحت فشار قرار دادن كشورهايي حركت كند كه تراز تجاري امريكا با آنها منفي است.
يعني امريكا از اين كشورها محصولات بسياري را خريداري كرده و وارد امريكا مي‌كند، اما صادرات محصولات امريكايي به اين كشورها به اندازه كافي نيست و در نتيجه تراز تجاري منفي ايجاد شده است. بر كسي پوشيده نيست كه در اقتصاد امريكا، تقريبا هر كالايي توليد مي‌شود.
اين كشور از دل نظام تعرفه‌گذاري جديد به دنبال آن است كه گپ تراز تجاري خود را كاور كند. هدف اصلي و نقطه كانوني اين فشارها هم كشور چين است. چين در حال حاضر بزرگ‌ترين صادركننده محصولات مختلف در جهان است.
ايالات متحده به دنبال آن است به اندازه‌اي قدرتمند شود كه بتواند در رويارويي احتمالي با چين، توفيق حداكثري يابد. البته بر اثر جنگ تعرفه‌ها، شركاي قديمي امريكا از جمله آلمان هم تحت تاثير قرار گرفته و ضعيف مي‌شوند.
اما نهايتا قدرت امريكا بر چين ديكته مي‌شود. در واقع امريكا براي اينكه همچنان فاصله خود را در صدر جدول اقتصاد جهاني با رقبايش حفظ كند به دنبال آن است كه از طريق تعرفه‌ها، هژمون خود را در زمين اقتصاد تداوم بخشد. امريكا همچنين به دنبال آن است كه با سياست تعرفه‌اي، اقتصاد خود را به سمتي ببرد كه تقاضا براي سرمايه‌گذاري در امريكا افزايش قابل توجهي پيدا كند.
البته افكار عمومي بين‌المللي در شرايط فعلي در حال مشاهده نزول بورس و اقتصاد امريكاست. اما در ميان مدت فضا به سمت افزايش تقاضا براي سرمايه‌گذاري در سوق پيدا مي‌كند.
دليل اين رونق آن است كه بسياري از كسب و كارها در مكزيك، كانادا و امريكا به سمتي حركت مي‌كنند كه محصولات آنها در امريكا توليد شود. اگر قرار باشد نگاه كلي به موضوع داشته باشيم بايد بگوييم اگر شركاي امريكا به دنبال تقابل با امريكا حركت كنند، ممكن است باعث نزديكي اروپا و چين به هم شود. البته چنين تحليل‌هايي به زمان نياز دارد و بايد ديد در آينده آيا زمينه‌هاي چنين همكار‌هاي استراتژيكي ميان چين و اروپا فراهم مي‌شود يا نه؟ در شرايط فعلي موضوعي كه با اطمينان مي‌توان بر آن تاكيد كرد، آن است كه اين سياست تعرفه‌اي، باعث افزايش تورم كالايي براي همه جهان مي‌شود. حتي اقتصاد ايران هم كه هيچ ارتباط خاصي با اقتصاد امريكا ندارد بر اثر اين نظام تعرفه‌اي با تورم كالايي مواجه مي‌شود.
مثلا بر اثر سياست‌هاي جديد ترامپ محتمل است كه قيمت گوشي آيفون 30 تا 40درصد افزايش يابد. اين افزايش قيمت براي من مصرف‌كننده ايراني كه تعرفه‌اي 100 درصدي روي موبايل‌ها پرداخت مي‌كند، خسارت‌بار خواهد بود. در مواجهه با اين سياستگذاري تعرفه‌اي، اخباري درباره مقابله كشورهاي اروپايي، كانادا و مكزيك با تعرفه‌هاي ترامپ شنيده مي‌شود.
معتقدم اين نوع واكنش‌ها، عمقي نيست و بيشتر يك نمايش سطحي است. اساسا جبر جغرافيايي كشورهايي چون كانادا و مكزيك به گونه‌اي است كه نمي‌توانند در مقابل ترامپ بايستند، نهايتا كوتاه آمده و توافقي با ترامپ امضا مي‌كنند.
اما در مورد كشورهاي اروپايي شايد به راحتي نتوان تحليل كرد. سياست واگرايي كه قرار بود بين چين و اروپا رخ دهد، احتمالا متفاوت‌تر شده و تاخيري در آن رخ مي‌دهد. كشورهاي اروپايي احتمالا مستقل‌تر خواهند شد و در حوزه‌هاي اقتصادي و نظامي، بيشتر روي پاي خود مي‌ايستند.
در نهايت مكزيك و كانادايي خواهیم داشت كه چازه‌اي جز همراهي با امريكا نخواهند داشت. در مورد ايران اما مساله تعرفه‌گذاري‌هاي غيرمتعارف چندان موضوع جديدي نيست.
ما در كشوري زندگي مي‌كنيم كه در آن مردم تعرفه‌اي 100درصدي براي خودرو و موبايل پرداخت مي‌كنند. در واقع بحراني كه تمام جهان را تكان داده و با نوسان همراه كرده براي ايران خاطره است! اگر نظام تعرفه‌گذاري ترامپ باعث شود، پرنده‌هاي تعرفه‌گذاري ايران هم پيش روي افكار عمومي باز شود و اصلاحات لازم در آن صورت گيرد من شخصا از آن استقبال مي‌كنم.