نظريه بازي‌ها و پيشبيني نتيجه جنگ تعرفه‌ها
نظريه‌بازي‌ها ابزاري جامع براي پيشبيني رفتار استراتژيك در شرايطي است كه منافع بازيگران به‌صورت متقابل به تصميمات يكديگر وابسته است.
نظريه‌بازي‌ها ابزاري جامع براي پيشبيني رفتار استراتژيك در شرايطي است كه منافع بازيگران به‌صورت متقابل به تصميمات يكديگر وابسته است. در اين نوشتار به كمك نظريه بازي‌ها به پيشبيني نتيجه جنگ تعرفه‌ها مبادرت می‌شود. زمينه و اهداف اقتصادي: در آوريل ۲۰۲۵، دونالد ترامپ با اعمال تعرفه‌هاي وارداتي، اهدافي همچون احياي توليد داخلي، كاهش كسري تجاري و افزايش درآمد دولت را دنبال مي‌كند. زمينه اين سياست، كسري تراز تجاري تقريبا ۱۲۰۰ ميليارد دلاري امريكا و افزايش بدهي‌هاي دولتي ناشي از كاهش ماليات‌ها و افزايش هزينه‌هاي نظامي است.
پيشبيني رفتار استراتژيك از منظر نظريه بازي‌ها: با توجه به شخصيت دونالد ترامپ و مواضع رسانه‌اي وي، از مدل بازي ترسوها (Chicken Game) كه بازي رقابتي با ريسك بالا محسوب مي‌شود، در اين نوشتار استفاده شده است. حريف امريكا نيز چين، به عنوان نزديك‌ترين رقيب اقتصادي و با بيشترين سهم در كسري تراز تجاري امريكا به معادل تقريبا ۳۰۰ ميليارد دلار است. اين مدل بازي، مانند راندن دو راننده از روبه‌رو و با سرعت زياد به سمت يكديگر است، كه چهار حالت مي‌تواند اتفاق بيفتد:
حالت اول: هيچ‌يك از دو حريف منحرف نمي‌شوند و تصادف آنها بدترين حالت ممكن است. حالت دوم: هر دو حريف منحرف مي‌شوند و هر دو نجات پيدا مي‌كنند اما رقابت برنده ندارد. حالت سوم: يكي منحرف مي‌شود و برنده اين دوئل، طرف ديگر است. حالت چهارم: مانند حالت سوم، ولي جاي برنده و بازنده عوض مي‌شود.
صحنه بازي: ترامپ به عنوان شروع‌كننده بازي، گام به گام تعرفه‌ها را بالا مي‌برد و چين نيز به تلافي، تعرفه‌ها را افزايش مي‌دهد و به ۸۴ درصد مي‌رساند. امريكا نيز با اعلام تعرفه ۱۰۴ درصدي و حتي در برخي بخش‌ها ۱۲۵ و ۱۴۵ درصدي، پاي خود را بر پدال گاز مي‌فشارد. چين نيز در عين تهديد، براي مذاكره اعلام آمادگي مي‌كند.
ساير بازيگران: بازيگر مهم ديگر اين بازي اتحاديه اروپا است كه علاوه بر تعاملات اقتصادي، داراي اتحادهاي نظامي و امنيتي ريشه‌داري با امريكا است. ژاپن بازيگر بعدي است كه نخست‌وزير آن به دنبال ديدار با ترامپ و توافق درباره تعرفه‌ها است. كره جنوبي نيز با سرمايه‌گذاري جديد در امريكا، خود را در كنار امريكا قرار مي‌دهد. عربستان بزرگ‌ترين بازيگر بازار انرژي است كه ترامپ برايش برنامه‌ها دارد. روسيه ديگر بازيگر بزرگ بازار انرژي كه شريك استراتژيك چين است و ضمنا نمي‌خواهد امريكاي دوره رياست‌جمهوري ترامپ را از دست دهد.
تعليق ۹۰ روزه: تعليق ۹۰ روزه كه از سوي امريكا اعلام شد، داراي دو وجه است. وجه اول آشفتگي اقتصاد جهاني و نتيجتا عقب‌نشيني ترامپ. وجه دوم فرصت مذاكرات گسترده براي آرايش جديد اقتصادي.
سناريوهاي محتمل بر اساس بازي ترسوها:
حالت اول: تشديد جنگ تجاري: دو طرف با افزايش تعرفه‌ها وارد يك چرخه تنش تجاري مي‌شوند. پيامدهاي احتمالي شامل كاهش تجارت جهاني به ميزان ۱۵-۲۰درصد، افزايش ميانگين قيمت كالاها تا ۱۲درصد و كاهش رشد اقتصادي جهاني از حدود ۳.۰ درصد به كمتر از ۲.۵ درصد است؛ كه مي‌تواند موجب ركود اقتصادي شود.
حالت دوم: توافق امريكا و چين: دو طرف وارد مذاكره مي‌شوند و تعرفه‌هاي اعلام شده را مديريت مي‌كنند و در سطحي پايين‌تر به توافق مي‌رسند.
نتيجتا كسري تجاري امريكا مي‌تواند بين 15-10 درصد كاهش يافته و نرخ رشد اقتصادي حدود ۲.۸-۳.۰درصد حفظ شود.
حالت سوم: ائتلافهاي جديد به رهبري امريكا: در اين سناريو، ائتلافهاي بازيگران اصلي به رهبري امريكا، موجب شكست چين در تجارت جهاني مي‌شود و نتيجه اين ائتلاف تثبيت نرخ رشد اقتصادي جهاني با حداقل ۳.۰درصد را به همراه خواهد داشت؛ ضمن آنكه نااطميناني‌هاي اقتصادي به‌طور قابل‌توجهي كاهش مي‌يابد.
حالت چهارم: ائتلافهاي جديد به رهبري چين: اين سناريو، عكس سناريوي سوم است و چين به عنوان برنده اين رقابت به جايگاه اول اقتصاد جهاني مي‌رسد و تثبيت نرخ رشد اقتصادي جهاني با حداقل ۳.۰درصد را به همراه خواهد داشت.
نتيجه‌گيري: جنگ تعرفه‌ها ميان امريكا و چين را مي‌توان با مدل بازي ترسوها تحليل كرد؛ مدلي كه در آن پافشاري بيش از حد، مي‌تواند به زيان هر دو طرف منجر شود. محتمل‌ترين سناريو، عقب‌نشيني نسبي و ورود به مذاكرات است، چرا كه هم هزينه‌هاي اقتصادي جنگ تجاري بالاست و هم بازيگران ثالث تمايل به ثبات دارند. در نتيجه، توافق نسبي با كاهش كسري تجاري امريكا و حفظ رشد اقتصادي محتمل‌تر از جنگ تجاري تمام‌عيار است.
البته در صورت تشكيل ائتلاف بين كشور‌ها (امريكا با بقيه كشور‌ها عليه چين يا برعكس) هم باتوجه به نكاتي كه بيان شد به‌نظر مي‌رسد امريكا دست بالا را خواهد داشت.