پرونده انتقال آب را مختومه کنید
اعضای هیات‌علمی، پژوهشگران و دانش‌آموختگان دانشگاه‌های خوزستان در بیانیه پایانی همایش «بررسی پیامدهای انتقال آب کارون» با اشاره به تغییر اقلیم و پدیده ریزگردها ضمن تاکید بر لزوم تجدیدنظر اساسی در طرح‌های انتقال آب، از دولت و وزارت نیرو خواستار مصوبه صریح شورای عالی آب مبنی برعدم تعریف و اجرای طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون و مختومه‌شدن پرونده انتقال آب از این رودخانه شدند. متن این بیانه که قرار است به امضای 2هزار نفر از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های استان برسد به قرار زیر است:
مشکلات منابع آب در ایران، به مرزهای خطرناک و بحرانی نزدیک شده است. استحصال بیش از 85درصد از منابع قابل بهره‌برداری، خشکی دریاچه‌ها و تالاب‌ها و نشست دشت‌های حاصلخیز، تنها گوشه‌یی از بلایای توسعه ناپایدار و سازه محور است که آینده کشور را تهدید می‌کند. غلبه رویکردهای سازه‌یی در مدیریت آب، نه تنها منجر به تخریب توان بوم‌شناختی ایران شده، بلکه خسارات بزرگ‌تر و نگران‌کننده‌تری به وحدت ملی، همبستگی و انسجام اقوام ساکن در فلات ایران زده است؛ خساراتی که بنیان‌های یکی از کهن‌ترین تمدن‌های بشری را به مخاطره جدی انداخته است. با وجود این مخاطرات بزرگ و بسیار مهم، متاسفانه تداوم حاکمیت مخرب سازه‌یی، موجب مطرح شدن مجدد طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی ایران -معروف به طرح بهشت‌آباد-و اجرای آیین شروع به این کار توسط ریاست محترم جمهوری شده است. این در حالی است که ایشان در نخستین سفر استانی خود به مردم خوزستان وعده داده بودند که انتقال آب غیرشرب از سرشاخه‌های رودخانه‌های خوزستان دیگر انجام نخواهد شد.
آغاز پروژه جنجالی، غیر کارشناسی و غیراقتصادی «بهشت‌آباد» با وجود تمام وعده‌های دولتمردان، نگرانی جدی مردم صبور و رنج کشیده خوزستان را به دنبال داشته است. این مساله سبب شد که متخصصان و دانشگاهیان خوزستان با راهبری شورای صنفی استادان دانشگاه شهید چمران اهواز، پیامدهای انتقال آب کارون را در همایشی علمی، بررسی و نکات مهم آن را در قالب این بیانیه برای آگاهی عمومی اعلام نمایند.
1. ما اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران، دانش‌آموختگان، کارشناسان وهمگی حضار شرکت‌کننده در این همایش، نه تنها مخالفت خود را با هر گونه اجرای طرح‌های انتقال آب بین حوزه‌یی از سرشاخه‌های رودخانه‌ها، بدون انجام دادن مطالعات فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و بدون در نظر گرفتن حقوق شرعی و قانونی مصرف‌کنندگان پایین دست و طرح جامع توسعه پایدار استان خوزستان اعلام می‌داریم؛ بلکه با تکیه بر مستندات علمی اعتقاد داریم با توجه به تغییر اقلیم و تداوم پدیده ریزگردها، باید در همه طرح‌های انتقال آبی که در طول چهل سال گذشته انجام شده، تجدیدنظر اساسی به عمل آید و با حذف صنایع و کشت‌های آب بر در فلات مرکزی ایران، زمینه تامین آب شرب و بهداشتی سالم برای استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، اصفهان، یزد و کرمان و همچنین تامین رطوبت خاک استان خوزستان که به‌شدت در معرض تغییر اقلیم است، فراهم شود. در این راستا لازم است دولت محترم و وزارت نیرو با مصوبه‌یی در شورای عالی آب به صراحت در مورد عدم تعریف و اجرای طرح‌های انتقال آب از این رودخانه‌ها به مردم اطمینان دهند و پرونده انتقال آب از این رودخانه‌ها را برای همیشه، مختومه
نمایند.
2. شایسته است، مناطق مرکزی ایران برای دستیابی به توسعه پایدار، کمبود نیازهای آبی خود را از طریق انجام دادن کارهایی همچون مدیریت تقاضا، بالا بردن بازده مصرف آب در بخش‌های مختلف، استفاده مجدد از آب‌های بازیافتی در بخش‌های صنعت و کشاورزی، جلوگیری از کشت محصولات با آب‌بری بالا، توسعه کشت‌های گلخانه‌یی و اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری تامین کنند. ذکر این نکته، ضروری است که پر مصرف‌ترین محصولات کشاورزی، نظیر پسته و برنج و نیز آب برترین صنایع، نظیر صنایع اولیه فلزی، بدون در نظر گرفتن مساله کمبود آب در این مناطق، تنها با استدلال صادرات خوب در مورد پسته و نزدیکی به معادن در مورد فلزات، در محدوده فلات مرکزی ایران ایجاد شده‌اند. این در حالی است که در همه نقاط دنیا، این صنایع پرمصرف معمولا در کنار دریا و اقیانوس ساخته شده‌اند و تا حد ممکن، از آب شیرین برای آنها استفاده نمی‌شود.
3. با توجه به اتمام کار تونل سوم کوهرنگ و انتقال سالانه 250میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌های کارون به زاینده‌رود و انتقال 98 میلیون مترمکعب از زاینده‌رود به استان یزد (در طرح جدید) که مشکل کمبود آب استان اصفهان را برای همیشه مرتفع خواهد کرد، لذا با عنایت به این نکته و با لحاظ نامه شماره 47603/94 مورخ 12/10/1394 سازمان حفاظت محیط زیست کشور به مدیرکل محترم آب و آبفای وزارت نیرو، انتقال آب جدید از محل «بهشت آباد» به اصفهان فاقد توجیه علمی است.
4. مقدار انتقال آب در نظر گرفته شده برای استان‌های یزد و کرمان بسیار بیشتر از کمبود آب مورد نیاز این استان‌ها در نظر گرفته شده و در صورتی که هدف، صرفا تامین آب شرب این مناطق باشد، با اطمینان می‌توان مقدار انتقال آب از کارون به این استان‌ها را کمتر از 250میلیون مترمکعب برآورد کرد. (کل آب شرب و بهداشتی مورد نیاز برای جمعیت 4میلیونی هر دو استان بر مبنای استاندارد جهانی، سرانه 150 لیتر در روز برای هر نفر، حدود 220 میلیون مترمکعب در سال است). لذا با ملاحظه مسائل زیست محیطی و مصارف استان‌های خوزستان و چهار محال و بختیاری و مصوبه شورای عالی آب، حتی انتقال این حجم از آب، فاقد توجیه است و اکیدا توصیه می‌شود که از راه‌حل‌های جایگزین یاد شده در بند 2 استفاده شود.
5. در حالی که دولت درصدد حل مشکل آب شرب و بهداشتی سال‌های آینده استان‌های فلات مرکزی از طریق انتقال آب از سرشاخه‌های کارون است، مردم بخش‌های زیادی از استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به عنوان استان‌های اصلی حوزه کارون، سالیان درازی است که از کمبود یا نبودآب سالم، رنج می‌برند و شهرهای بزرگی همچون اهواز، آبادان و خرمشهر، آب شرب را به صورت بشکه‌یی خریداری می‌کنند. لذا از دولت محترم انتظار می‌رود، مطابق وعده رییس‌جمهور محترم، در درجه اول، مشکل آب شرب و بهداشتی مردم این مناطق را مورد توجه قرار دهند و اعتبارات لازم برای رفع مشکل آب شرب و بهداشتی این استان‌ها را تامین کنند. ذکر این نکته، ضروری است که اعتبارات لازم برای تامین آب شرب با کیفیت برای این شهرها به مراتب، کمتر از اعتبار سرسام‌آور پروژه «بهشت‌آباد» است. پروژه‌یی که گفته می‌شود با وجود نصف شدن میزان آب قابل انتقال در طرح جدید، از حجم سد و سازه‌های آن چیزی کاسته نشده و این مساله‌یی است که ابهام‌زدایی از آن، بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
6. کم شدن آورد آب در رودخانه‌های کارون بزرگ و کرخه، سبب به خطر افتادن کیفیت آب رودخانه کارون، خشک شدن تالاب‌های مهمی همچون تالاب هورالعظیم، از بین رفتن نخلستان‌های اطراف شهرهای آبادان و خرمشهر به واسطه پیشروی آب دریا و شدت گرفتن و دایمی شدن پدیده ریزگردها شده است. این معضلات، زندگی نزدیک به 5 میلیون انسان را در خوزستان، شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد و بقای آینده خوزستان را تهدید می‌کند. یکی از روش‌های کاهش آثار زیانبار این معضل ملی، تامین حقابه زیست محیطی برای این رودخانه‌ها و عدم برداشت جدید از سرشاخه‌هاست.
7. سال 1390 در شرایطی مانند امروز، با وجود نظر همه کارشناسان، سد گتوند توسط وزارت نیروآبگیری شد؛ سدی که در ابتدا افتخار ملی به حساب می‌آمد، اما اکنون می‌توان آن را نمادی از یک فاجعه ملی دانست که تفکر سازه محور بر پیکره منابع بسیار کم آب شیرین ایران وارد کرده است. وجود بیش از 9 میلیون تن نمک در آب ذخیره شده در پشت سد، بسان یک بمب ساعتی، آینده جلگه خوزستان را تهدید می‌کند. لذا ضروری‌تر از هر طرح انتقال آبی، تسریع در تامین اعتبار و شروع عملیات علاج بخشی این سد است. اهمیت این موضوع، زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم در صورت اجرایی شدن طرح‌های انتقال و کم شدن آورد آب کارون، بر شوری آب، بیش از پیش افزوده خواهد شد.
8. کیفیت آب رودخانه‌های کشور و خوزستان به دلیل ورود پساب‌های مختلف در خطر جدی قرار گرفته است؛ لذا توجه به مسائل زیست محیطی رودخانه‌ها و احداث و نوسازی تصفیه خانه‌های فاضلاب‌های کشاورزی و صنعتی از مهم‌ترین ضروریات حوزه منابع آب کشور و کارون بزرگ است.
9. با توجه به پیچیدگی مسائل و مشکلات آب در کشور، ایجاد وزارت آب و منابع طبیعی برای تصمیم‌گیری در تمام امور آب، حوزه‌های آبخیز و محیط زیست و ایجاد مدیریت یکپارچه بر حوزه آبریز رودخانه‌ها پیشنهاد می‌شود.
10. دانشگاهیان و متخصصان حوزه‌های مختلف مرتبط با آب استان خوزستان، رسما اعلام می‌دارند حاضر هستند در هر مکان و زمانی که دولت محترم یا وزارت نیرو صلاح بدانند در مناظره‌یی کاملا علمی و کارشناسی که با حضور سایرمتخصصان و در پیشگاه مردم شریف ایران انجام شود، حضور یابند و مدارک و مستندات علمی خود را در خصوص غیرضروری، غیرکارشناسانه و غیراقتصادی بودن طرح «بهشت آباد» بیان کنند و قضاوت را در این خصوص به مردم شریف ایران واگذار نمایند.
