قفل عضویت در W.T.O با کلید تحریم باز می‌شود
گروه بازرگانی رامین بیات
هفته‌یی که گذشته مصادف بود با پایان عضویت 10ساله ایران به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی، عضویتی که در پایان دولت دوم اصلاحات آغاز شد و بیشترین زمان را دراختیار دولت‌های نهم و دهم قرار داد که بتوانند زمینه الحاق ایران را به سازمان تجارت جهانی فراهم آورند، اما نه تنها این امر تسهیل نشد، بلکه در این زمینه اقدامات مثبت و رو به جلویی صورت نگرفت، اما با روی کارآمدن دولت یازدهم و دیپلماسی فعال این دولت، امید‌ها برای بهبود روابط خارجی کشور زیاد شد و به دنبال این موضوع تلاش‌ها برای به عضویت درآمدن کشورمان در این نهاد بین‌المللی سرعت بیشتری به‌خود گرفت. این درحالی است که در بحبوحه این تلاش‌ها عضویت کشورمان به صورت ناظر به پایان رسید تا تلاش‌ها برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی به محاق برود. اما مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران در گفت‌وگو با «تعادل» از تمدید 5ساله عضویت ایران به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی خبر داد و دلیل این موضوع را عملکرد فعال دولت یازدهم در عرضه روابط خارجی برشمرد.
کاهش طبقات تعرفه‌ای، نخستین گام
براساس این گزارش، همان‌طور که گفته شد دولت یازدهم اقداماتی جدی را برای پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی انجام داده است. درهمین راستا محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: برای تسهیل فرآیند پیوستن ایران، با مصوبه هیات‌وزیران طبقات تعرفه‌یی از ۱۴طبقه به ۱۰ طبقه کاهش یافت و این طبقات در سال آینده به هشت و در سال96 به 6 طبقه نزول می‌یابند. نعمت‌زاده افزود: در این میان مکاتباتی با تمام وزرای کابینه برای فراهم‌سازی مقدمات الحاق به WTO انجام داده‌ایم و امیدواریم بتوانیم هرچه سریع‌تر با وزارتخانه‌های موثر کار را پیش ببریم. وزیر صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: مالکیت معنوی برای الحاق به این سازمان بسیار مهم است که در این زمینه تلاش داریم با رفع تحریم‌ها، سریع‌تر بتوانیم بخش مالکیت معنوی را در کشور مورد توجه قرار دهیم.
وی خاطرنشان کرد: برخی نگران الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت و صدمه خوردن به بخش تولید کشور هستند. درحالی که این نگرانی وارد نیست، چراکه قانون برخی استثناها را در این زمینه درنظر گرفته است و اگر متوجه شویم، بخشی از تولید دچار ضرر و زیان شده، حتما از سیستم‌‌های آنتی دامپینگ بهره خواهیم گرفت.
کاهش میانگین تعرفه‌ها، دومین گام
این عضو کابینه یازدهم، کاهش متوسط تعرفه‌ها از 19.7درصد به 18.7درصد را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: برخی تعرفه‌هایی که اتفاقا در حمایت از تولید داخلی موثر نبودند، با تجدیدنظر دولت کاهش یافته‌اند که به عنوان مثال، تعرفه زعفران که وارداتی در آن صورت نمی‌گیرد، از ۷۵درصد تغییر یافته است. وی گفت: اگر تعرفه از حد معقولی بیشتر باشد، هزینه قاچاق و واردات غیررسمی کمتر از هزینه تعرفه خواهد شد که این امر واردات غیررسمی را افزایش می‌دهد.
مهیا نبودن شرایط برای الحاق به WT O
براساس این گزارش، باتوجه به اتمام مهلت 10ساله عضویت ناظر ایران در سازمان تجارت جهانی سراغ تنی چند از فعالان بخش خصوصی رفتیم تا با آنها در مورد آخرین وضعیت الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و همچنین عملکرد دولت‌ها در این زمینه به گفت‌وگو بپردازیم، یحیی آل‌اسحاق رییس اسبق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گفت‌وگو با «تعادل»، با بیان اینکه باید موضوع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی را از دو بعد داخلی و خارجی مورد ارزیابی قرار داد، اظهار داشت: در مورد بعد داخلی باید گفت موضوعاتی مانند اینکه آیا واحد‌های تولیدی و صنعتی کشورمان قابلیت تولید با کیفیت برای رقابت با رقبای خارجی را دارند در عین اینکه بتوانند قیمت کالای تولیدی خود را نیز کاهش بدهند را دارا هستند یا خیر، همچنین بحث به‌روزرسانی صنایع و واحد‌های تولیدی نیز مطرح است که در این زمینه هیچ اقدام عملی و جدی صورت نگرفته است.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران افزود: واحد‌های تولیدی کشورمان درحال حاضر توانایی رقابت با رقبای خارجی خود را ندارند.
آل‌اسحاق در مورد بعد خارجی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی اظهار داشت: باید برای عضویت یک کشور در WTO یک اجماع در بین همه اعضا وجود داشته باشد که متاسفانه این موضوع در مورد کشورمان به هیچ عنوان درحال حاضر وجود ندارد.
این فعال بخش خصوصی با تاکید بر اینکه عضویت یک کشور باید به صورت عملیاتی مورد قبول همه اعضا قرار بگیرد، ادامه داد: باید به صورت تک به تک با همه کشورهای عضو به مذاکره پرداخت و سوالات آنها را درخصوص رژیم تجاری خود و مسایل مربوط به تجارت خارجی پاسخ داد.
به گفته آل‌اسحاق درحال حاضر باتوجه به اقتضایات سیاسی و اقتصادی چه در داخل و چه در عرصه جهانی، زمینه لازم برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی وجود ندارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران افزود: برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی باید یک‌سری الزامات و تمهیدات را اندیشید، این درحالی است که دولت‌های مختلف طی این سال‌ها اهتمام لازم برای پیوستن کشورمان به سازمان تجارت جهانی را نداشته‌اند.
تمدید 5 ساله عضویت ناظر ایران
این گزارش حاکی است، مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران در گفت‌وگو با «تعادل» از تمدید 5 ساله عضویت ایران به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی خبر داد و گفت: در دولت‌های گذشته تلاش‌هایی برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی انجام شد، اما این تلاش‌ها به دلیل تشدید تحریم‌ها بدون نتیجه باقی ماند.
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه اگر مذاکرات هسته‌یی به نتیجه برسد، آن موقع است که می‌توان به الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بسیار امیدوار بود، اضافه کرد: تحریم‌ها باعث آن شده که هیچ اقدام جدی برای عضویت ایران صورت نگیرد، اما اگر مذاکرات هسته‌یی که در جریان است به نتیجه برسد و تحریم‌ها برچیده شود، آن موقع است که می‌توان در مورد الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی صحبتی به میان آورد.
دبیرکل خانه اقتصاد ایران با اشاره به اینکه اگر تحریم‌ها برداشته شود، آن زمان تازه باید مذاکرات را برای الحاق آغاز کرد، گفت: باید در مورد رژیم تجاری ایران با یکایک اعضای سازمان تجارت جهانی مذاکره کرد و به سوالات آنها در زمینه‌های مختلف پاسخ داد و آنها را قانع کرد.
دو نگاه به عضویت ایران
براساس این گزارش، محمد لاهوتی نایب‌رییس کنفدراسیون صادرات ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گفت‌وگو با «تعادل» درمورد اهتمام دولت‌های مختلف برای الحاق به سازمان تجارت جهانی اظهار داشت: در آخرین ماه‌های فعالیت دولت هشتم، زمینه برای عضویت ایران به عنوان ناظر در سازمان تجارت جهانی فراهم شد و این اقدام مهمی در آن زمان بود.
لاهوتی با بیان اینکه با روی کار آمدن دولت‌های نهم و دهم به دلیل سیاست خاص این دولت‌ها، تلاش‌ها برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به محاق رفت، ادامه داد: تشدید تحریم‌ها از یک سو و عدم اعتقاد جدی برای عضویت ایران در نگاه دولتمردان در دولت گذشته از سوی دیگر، موجب آن شد که هیچ‌گونه تلاش جدی در این زمینه طی سال‌های 84 تا 92 صورت نگیرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با بیان اینکه در دوره دولت یازدهم اما اوضاع فرق کرد و با توجه به تلاش‌ها برای رفع تحریم‌ها و بهبود روابط با کشورهای مختلف، تلاش‌ها برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی از سر گرفته شد، خاطرنشان ساخت: در زمینه پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی دو نگاه متفاوت وجود دارد.
لاهوتی با بیان اینکه نگاه اول بر این امر استوار است که با عضویت ایران صنایع کشور به‌شدت متضرر می‌شود و به نوعی تولید ملی از بین می‌رود، گفت: بر پایه همین استدلال عده‌یی از افراد با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی به‌شدت مخالف هستند.
نایب رییس کنفدراسیون صادرات ایران به نگاه دوم در این زمینه اشاره کرد و اظهار داشت: اما بسیاری از کارشناسان معتقد هستند اگر شرایط تولید‌کنندگان بهبود یابد و زمینه برای فعالیت آنها به صورت اصولی و مناسب فراهم شود، آن وقت است که محصولات تولیدی کشورمان قدرت لازم را برای رقابت با کالاهای دیگر کشورها به دست خواهد آورد و آن زمان است که با حضور ایران در سازمان تجارت جهانی، اقتصاد کشورمان به سوی رشد و شکوفایی حقیقی حرکت خواهد کرد.
این فعال بخش خصوصی گفت: نگاه دوم بسیار به نگاه علم اقتصاد نزدیک‌تر است و کشورمان نیز باید در همین مسیر حرکت کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از کالاهای صادراتی کشورمان برای حضور در بازار‌های هدف با دیوار تعرفه کشور وارد‌کننده روبه‌رو هستند و این تعرفه در مواردی حتی به 60درصد نیز می‌رسد، این در حالی است که کالای صادراتی کشوری همچون پاکستان که عضو سازمان تجارت جهانی است با تعرفه حدودا 6، 7درصدی به راحتی به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
لاهوتی اذعان داشت: در حال حاضر تعداد کشورهایی که عضو سازمان تجارت جهانی نیستند، به تعداد انگشتان دو دست است، که متاسفانه یکی از این کشورها، ایران است.
امکان عضویت ایران را نمی‌دهند
بر اساس این گزارش، محمدحسین برخوردار رییس مجمع عالی واردات و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی اجازه عضویت ایران را در این سازمان نمی‌دهند، گفت: به دلیل تحریم‌ها و مشکلات سیاسی کشورمان با برخی از کشورها اروپایی و همچنین امریکا و کانادا، در حال حاضر امکان عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی وجود ندارد.
برخوردار با بیان اینکه مشکلات سیاسی یکی از اصلی‌ترین موانع در راه پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است، اضافه کرد: در کنار این امر، موضوعات اقتصادی مانند بالا بودن تعرفه‌ها و عدم آمادگی واحد‌های تولیدی و صنعتی برای عضویت ایران، از جمله موانع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی قلمداد می‌شوند.
رییس مجمع عالی واردات افزود: در صورتی که مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی به توافق نهایی منجر شود آن زمان است که می‌توان به حضور ایران در سازمان تجارت جهانی امیدوار بود.
عضویت ناظر پیش درآمد عضویت کامل
این گزارش حاکی است، احمد پورفلاح رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به عنوان عضو ناظر پیش درآمدی برای عضویت کامل در این سازمان بود و این فرصت بسیار مطلوبی بود که زیرساخت‌ها را به گونه‌یی طراحی و تجهیز کنیم که بتوانیم راحت‌تر عضویت سازمان تجارت جهانی را به دست آوریم.
وی افزود: البته 10سال برای این اقدام کافی نبود. بسیاری از کشورها مانند چین، روسیه و عربستان چندین دهه منتظر ماندند تا به WTO راه پیدا کردند. واقعیت این است، فکر نمی‌کنم که در ارتباط با موضوع خصوصی‌سازی‌ها، چابک‌سازی دولت و قدرت بخشیدن به بخش خصوصی و تشکل‌ها چندان موفق عمل کرده باشیم.
رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی اظهار کرد: با وجود اینکه جو مساعد‌تری نسبت به ایران ایجاد شده است، به عنوان یک ایرانی نگران هستم که دیگر عضویت ما در سازمان تجارت جهانی تمدید نشود، چون پارامتر‌هایی برای عضویت در سازمان تجارت جهانی وجود دارد که مورد بررسی قرار می‌گیرد. وقتی ما هنوز فضای کسب و کارمان در رده 130 قرار دارد و در بعضی پارامتر‌ها در میان 180 کشور در رده 150 هستیم، طبیعی است که راحت نمی‌توانیم به این سازمان راه پیدا کنیم. البته به‌هر حال اگر بخواهیم اقتصادی پویا داشته باشیم باید به رگ‌های اقتصاد جهانی وصل شویم.
پورفلاح درباره نگاه دولت یازدهم به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی گفت: دولت فعلی عضویت در سازمان تجارت جهانی را به عنوان یک ضرورت احساس می‌کند. بعضی از مدیران ارشد دولت فعلی کسانی بوده‌اند که مقوله تجارت جهانی را رهبری می‌کردند و امروز در اتاق بازرگانی هم این ضرورت محسوس است و در جهت رسیدن به این جایگاه تلاش می‌شود.
وی عنوان کرد: امروز دنیا به دهکده جهانی تبدیل شده است که اگر ما قواعد این دهکده را رعایت نکنیم با وجود آنکه ممکن است در خیلی از نقاط با سلیقه‌مان هماهنگ نباشد نهایتا ما را در این ده راه نمی‌دهند یا حداقل شهروند درجه یک این دهکده به حساب نمی‌آییم.
