احتمال مذاکره برای تحریم‌های غیرهسته‌ای وجود دارد
اشراف و شهامت روحانی پشتوانه مذاکره‌کنندگان ایرانی است
گروه بنگاه‌ها|
برای نخستین‌بار در جریان دور سوم مناظره‌های انتخاباتی بود که روحانی درباره حل و فصل نهایی تمام پرونده‌های تحریمی ایران صحبت کرد. اظهاراتی که واکنش‌های فراوانی در رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد و ارزیابی‌های تحلیلی درباره این وعده شگفت‌انگیز آغاز شد. بعد از پایان مناظره روحانی در جریان سفرهای تبلیغاتی‌اش هم درباره این وعده صحبت کرد و مشارکت بالای مردم در انتخابات و حمایت‌های رهبری را ضامن تحقق این وعده ارزیابی کرد.
بعد از صحبت‌های رییس‌جمهوری، خبرنگاران در جریان نشست هفتگی سخنگوی وزارت خارجه درباره این وعده رییس‌جمهوری پرسش‌هایی را مطرح کردند که قاسمی به اندازه دایره اختیاراتش به آنها پاسخ گفت. بعد از اظهارنظرهای مخالف و موافقی که درباره این وعده رییس‌جمهوری در فضای رسانه‌یی کشورمان ایجاد شد، محمدجواد ظریف روز گذشته در جریان گفت‌وگو با ایرنا ابعاد و زوایای گوناگون راهکارهایی که از طریق آن می‌توان تمام دامنه‌های تحریم‌های اقتصادی علیه کشورمان را حل کرد، صحبت کرده است. وزیر امور خارجه درباره مذاکره برای رفع تحریم‌های غیرهسته‌یی گفت: این احتمال وجود دارد که در شرایط مناسب، مذاکراتی صورت بگیرد ولی ما باید ببینیم طرف مقابل، برجام را اجرایی می‌کند یا نه.
انتخاباتی که در پیش داریم از دید شما چه تاثیری در آینده روابط ایران با عرصه‌های بین‌المللی دارد؟
در واقع مشارکت مردم در انتخابات 92 بود که به ما این پشتوانه را داد تا بتوانیم با اعتماد به حمایت مردم در صحنه مذاکره حضور جدی داشته باشیم. حضور مردم در انتخابات 92 بود که این واقعیت را برای طرف‌های مذاکره روشن کرد که با فشار و تحمیل و تحقیر نمی‌توانند مردم ما را از جمهوری اسلامی و کشور خودشان جدا کنند و این مردم همواره هستند و خواهند بود.
لذا انتخابات روز جمعه فرصت بی‌نظیری است برای مردم که این اقتدار، همبستگی و انسجام خود را به جهانیان نشان دهند و برای دیپلمات‌ها قدرت و توان حضور جدی در صحنه بیافرینند. همه مردم باید شرکت کنند؛ رای تک‌تک مردم ما در آینده‌شان تاثیر دارد. هیچ‌کس نمی‌تواند آینده‌اش را به دیگران واگذار کند. همه ما باید در انتخابات شرکت کنیم چه ایرانیان عزیز که در داخل ایران هستند چه هموطنان خارج از کشور. ما در وزارت خارجه همه تلاشمان را کردیم که زمینه حضور و مشارکت موثر هموطنان خارج از کشور را فراهم کنیم.
آقای روحانی در هدایت دیپلماسی در عرصه‌های بین‌المللی و در پیشبرد اهداف ایران در بخش بین‌الملل چه نقشی داشتند؟ دانش ایشان چقدر بود؟ چقدر دخالت می‌کردند؟ بیشتر از آنچه انتظار می‌رود در تصمیم‌گیری‌ها بودند یا به شما آزادی عمل می‌دادند؟
شاید هیچ‌کس در کشور به اندازه روحانی بحث هسته‌یی و سیاست خارجی را از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی این طور با جزییات دنبال و پیگیری نکرده است؛ در حوزه سیاست خارجی، در حوزه همسایگان و مسائل امنیت ملی ایشان نقش بی‌بدیلی داشته‌اند و اطلاعات بی‌نظیری هم دارند. از زمانی که ایشان رییس کمیسیون دفاع در مجلس شورای اسلامی بودند تا زمانی که در جنگ مسوولیت‌های فرماندهی را به عهده داشتند و در حوزه‌های مختلف جنگ مسوولیت داشتند. لذا این پشتوانه جدی برای تیم مذاکره‌کننده بود که با فردی کار می‌کردیم که اگر نگوییم بیش از خود ما، به اندازه ما به ابعاد مختلف بحث هسته‌یی اشراف داشت و این خیلی کمک ما بود. بله گروهی می‌توانند شعار بدهند و می‌توانند ادعای مقاومت بکنند اما در واقع این مردم هستند که هم مقاومت می‌کنند و هم بهای شعارهای برخی را می‌پردازند. وارد شدن به حوزه تصمیم‌گیری و مذاکره شجاعت و شهامتی می‌خواهد که این شجاعت و شهامت را روحانی به خوبی نشان دادند.
حمایت مردم را در به نتیجه رسیدن این مذاکرات چقدر موثر می‌دانید؟
بعد از لطف خدا و دعای معصومین و نیکان من هیچ چیزی را مهم‌تر از حضور مردم نمی‌دانم. همانطور که در سخنان اخیر مقام معظم رهبری هم بود آنچه تعیین‌کننده است و باعث شده ما در دفاعمان به خودمان متکی باشیم، در علم و فناوری به خودمان متکی باشیم و آنچه باعث شده تحریم‌ها نتواند اقتصاد ما را بشکند - فشار و سختی تحمل کردیم؛ معیشت مردم با دشواری مواجه شده - اما نشکستیم و خم نشدیم.
چقدر امکان دارد که برای رفع تحریم‌های غیرهسته‌یی هم وارد مذاکره شوید؟
این احتمال وجود دارد در شرایط مناسب مذاکراتی صورت بگیرد براساس اصول و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی که تحریم‌های دیگر هم برداشته شود اما شرایط باید مناسب باشد و مهم‌تر از همه ما باید ببینیم که طرف مقابل این حوزه را کاملا اجرایی می‌کند یا نه.
اگر خاطرتان باشد مقام معظم رهبری تقریبا فروردین سال 94 بود که فرمودند ما این را به عنوان یک آزمونی برای طرف‌های مقابل می‌بینیم که اگر در این آزمون نشان بدهند که تمایل دارند به راه‌حل برسند این آمادگی را داریم وارد حوزه‌های دیگر هم بشویم. تاکنون در این آزمون مخصوصا طرف امریکایی کاملا ناموفق بوده است.
آنها احساس می‌کنند اهرم اقتصادی یک اهرمی است که نباید از دست بدهند. برای همین خیلی برایشان دشوار بود که تحریم‌هایی که سال‌ها برای ایجاد آن تلاش کرده بودند، در مذاکره روی کاغذ از دست بدهند. بعد در مرحله عمل نیز مقاومت می‌کردند و ما ناگزیرشان کردیم. لذا خیلی سابقه خوبی از خود باقی نگذاشتند این سابقه نامناسب باعث شده نتوانند سیاست خارجی موفقی هم داشته باشند.
طرحی که سنای امریکا برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران در دست بررسی دارد را چطور ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید به نتیجه می‌رسد؟ اگر برسد نقض برجام نیست؟
احساس می‌کنم امریکایی‌ها بیش از قانونگذاری تلاششان برای ایجاد فضای روانی است.
بعد از برجام مخالفین برجام به خصوص در کنگره و حالا در دولت امریکا تلاش می‌کنند فضای ملتهب و ناآرامی ایجاد کنند و مردم نتوانند اطمینان پیدا کنند؛ چه سرمایه‌گذاران داخلی و چه سرمایه‌گذاران خارجی همیشه منتظر باشند و ببینند امریکایی‌ها می‌خواهند چه کار بکنند. من اعتقاد دارم که قبل از مذاکرات که تحریم‌ها هم بود بیشترین تاثیر تحریم‌ها روانی بود؛ هنوز هم تلاش امریکایی‌ها این است که فضای ملتهب و روانی را حفظ کنند. تلاش ما هم باید این باشد که این فضا را به سمت آرامش واقعی ببریم. اتفاقا التهاب تصنعی است چرا که ثبات و آرامش در ایران، واقعی است به خاطر اینکه امنیت و ثبات و اقتصاد ایران متکی به مردم است. این حضور مردم همه‌چیز ما را تعیین می‌کند. فقط انتخابات نیست. انتخابات مهم‌ترین، مشخص‌ترین و بارزترین تبلور این حضور است؛ حتما ان‌شاءالله با این حضور؛ مردم کشور را تقویت می‌کنند اما حضور مردم در صحنه دفاع، اقتصاد، فناوری و حضور مردم در تامین نیازهای کشور.
بیشتر از صد روز از روی کار آمدن دولت جدید امریکا می‌گذرد ارزیابی شما از روی کار آمدن این دولت و اظهارنظرهای همتای امریکایی‌تان در این مدت نسبت به ایران چیست؟
ما تعامل‌مان با دولت جدید امریکا تعامل محدودی بوده. دوستان ما که در سطح کارشناسی در کمیسیون مشترک با همکاران قدیمی که تغییر هم نکرده‌اند تماس داشتند و کماکان تماس‌ها را ادامه می‌دهند.
وزیر خارجه جدید امریکا به تازگی انتقادهایی علیه ایران داشته و رییس‌جمهوری این کشور هم قرار است به منطقه سفر کند. ارزیابی شما از این تحرکات و موضع‌گیرها چیست؟ چقدر با گذشته تفاوت کرده؟
آنچه می‌شود تاکید کرد این است که سیاست‌های غلط؛ ادامه‌اش خسارت بیشتری به بار خواهد آورد.
دولت جدید امریکا با وجود لحن تندتر در موضع‌گیری‌ها نسبت به ایران، از برخی قراردادها و معاملات با ایران جلوگیری نکرده، نمونه آن معامله بویینگ است.
کمابیش یک اجماعی در دنیا درباره ضرورت ادامه برجام وجود دارد. در امریکا اجماع نیست، طبق آخرین نظرسنجی اکثریتی معتقدند گزینه دیگری وجود ندارد لذا آنچه اتفاق می‌افتد چیزی بوده که منحصر به این دولت هم نبوده؛ در دولت قبلی توسط کنگره انجام می‌شد در دولت فعلی هم کنگره انجام می‌دهد و هم دولت. می‌خواهند فضا‌سازی منفی بکنند. شما دیدید زمانی می‌خواستند گزارش 90 روزه اجرای برجام را ارائه کنند. خبرهایش هم در روزنامه‌ها منتشر شد. البته ما از قبل همین تحلیل را داشتیم اما بعدا رسانه‌های غربی هم خبر دادند که آن موارد بی‌ربط و اتهامات بی‌اساس که علیه ما همزمان با گزارش مثبت اجرای برجام توسط ایران مطرح شد صرفا برای این بود که فضا منفی باشد.
