تعلیق دائم ایران از لیست سیاه
گروه اقتصاد کلان|
بعد از پایان فرصت یک‌ساله FATF به ایران برای خروج کامل از لیست کشورهایی که مورد «اقدامات مقابله‌یی» قرار می‌گیرند، این نهاد این‌بار بدون محدودیت زمانی ایران را از این اقدامات قهرآمیز تعلیق کرد. به این ترتیب هر چند خروج ایران از لیست‌سیاه این نهاد مالی بین‌المللی دایمی نخواهد بود، اما تعلیق آن یک سال دیگر تمدید می‌شود. علاوه بر این در بیانیه مطبوعاتی روز گذشته FATF درخصوص ایران دو نکته مثبت دیگر دیده می‌شود که آن را نسبت به مصوبه سال گذشته آن متمایز می‌کند: استفاده از لحن نرم‌تر و اظهار رضایت از اقدامات یک سال گذشته ایران. اهمیت این اتفاق در جایگاه بین‌المللی و حساسیت بانک‌های دنیا به پیشنهادهای این نهاد است تا جایی که سال گذشته (پیش از خروج ایران از لیست‌سیاه) بانکداران اروپایی آن را مهم‌ترین شرط روابط با ایران ذکر کردند. وحید بعیدی‌نژاد در واکنش به این موضوع نوشته است: «کشورهای اروپایی و کشورهای بزرگ اقتصادی جهان با این تصمیم خود، امکان توسعه روابط بانکی و مالی خود با ایران را که یکی از اهداف عمده تفاهم هسته‌یی برجام است، تضمین کردند.»
تعلیق مجدد ایران از لیست‌سیاه
به گزارش «تعادل»، روز جمعه در آخرین روز نشست سالانه گروه ویژه اقدام مالی FATF در والنسیای اسپانیا، درباره وضعیت ایران تصمیم‌گیری شد. در ژوئن سال گذشته این نهاد ناظر مالی با استقبال از اقدامات اتخاذ شده از سوی ایران، وضعیت کشور را ارتقا داد و اعلام کرد که «اقدامات متقابل علیه این کشور به حالت تعلیق در خواهد آمد و به ایران برای انجام اصلاحات یک سال زمان داده می‌شود.»
با گذشت یک‌سال و رسیدن زمان موعود برای مشخص کردن وضعیت ایران، با وجود برخی نگرانی‌ها از بازگشت ایران به لیست‌سیاه که عمدتا از ممانعت‌های مخالفان داخلی و خارجی نشأت می‌گرفت، این نهاد روز گذشته رای به تعلیق دوباره ایران داد.
در بیانیه مطبوعاتی روز جمعه این نهاد اعلام شد: «باتوجه به تعهد سیاسی‌ای که ایران از خود نشان داده و گام‌های مرتبطی که این کشور در راستای برنامه اقدام خود برداشته است» تصمیم گرفته تعلیق اقدامات متقابل خود علیه ایران را ادامه دهد.
اف‌ای‌تی‌اف در این بیانیه که بعد از نشست خود در مادرید اسپانیا صادر کرده، آورده است: «تا زمانی که برنامه اقدام ایران به‌طور کامل تکمیل شود، ایران در بیانیه عمومی گروه کاری اقدام مالی باقی خواهد ماند تا این کشور اقدامات لازم برای مقابله با قصورهای به‌رسمیت شناخته شده در این برنامه اقدام را اجرایی کند.»
این نهاد بین دولت‌ها گفته، به رصد پیشرفت ایران در روند اجرای برنامه اقدام ادامه می‌دهد و گام بعدی رام این کشور را مورد توجه قرار خواهد داد. «تا زمانی که ایران اقدامات خواسته شده برای رفع کاستی‌های تعیین شده در برنامه اقدام را انجام نداده است اف‌ای‌تی‌اف نسبت به تامین مالی تروریسم از طریق ایران و تهدید ناشی از آن برای نظام مالی بین‌المللی نگران باقی خواهد ماند.»
3 نکته مثبت بیانیه
در بیانیه مطبوعاتی روز گذشته FATF راجع به ایران سه نکته مهم و حائز اهمیت وجود دارد که آن را نسبت به بیانیه و تصمیم سال گذشته متفاوت می‌کند: در مصوبه امسال که روز گذشته در پایان نشست به‌عنوان یک بیانیه اعلان شد، از قید «بدون محدودیت زمانی» درخصوص زمان تعلیق استفاده شده است، این در حالی است که سال گذشته برای ایران تنها یک‌سال فرصت درنظر گرفته شد که برنامه‌های لازم این نهاد را به اجرا درآورد. این موضوع نشان می‌دهد که گروه ویژه اقدام مالی با حسن نیت بیشتری نسبت به سال گذشته با ایران برخورد کرده و با این تصمیم دیگر تیغ برگشتن ایران به لیست‌سیاه برداشته می‌شود و این نهاد بدون فوریت زمانی منتظر می‌ماند که ایران مقررات موردنیاز برای خروج کامل را اجرا کند.
نکته دوم اظهار رضایت از اقدامات یک‌سال اخیر ایران است: «باتوجه به گام‌های موثری که ایران برداشته است تعلیق این کشور از اقدامات مقابله‌یی ادامه می‌یابد.» به این ترتیب مشخص می‌شود که براساس رصدهای این نهاد، طی یک‌سال گذشته ایران اقدامات موثری انجام داده است.
نکته سوم مربوط به لحن نرم‌تر این بیانه است. درحالی که بیانه سال گذشته FATF درخصوص روابط با موسسات مالی ایران از کلمات «شدیدا حساس» و «احتیاط‌آمیز» استفاده شده بود، امسال از همه اعضای خود خواسته در روابط و تعاملات تجاری با افراد حقیقی و حقوقی ایران «دقت عمل» داشته باشند.
بنابراین باتوجه به این نکات می‌توان گفت هرچند که هنوز ایران نتوانسته اعتماد این نهاد بین‌المللی که 190 کشور عضو دارد را به‌طور کامل برآورده کند، اما طی این دوسال گام‌های رو به جلویی برداشته است. به خاطر داشته باشیم که نام ایران سال گذشته بعد از 8 سال از جوار نام کشور کره‌شمالی، تنها کشور حاضر در لیست‌سیاه FATF خارج شد. اهمیت خروج نام ایران در قرار گرفتن این نهاد در یکی از زنجیره‌های اتصال به نظام بین‌المللی تبادلات مالی است و بالطبع پیش‌شرط و مسیر اخذ سرمایه‌های خارجی (مستقیم و غیرمستقیم) محسوب می‌شود. درخصوص سیگنال‌های مثبت این بیانیه روز گذشته حمید بعیدی‌نژاد رییس تیم ایرانی در مذاکرات کارشناسی هسته‌یی اظهار کرد: «کشورهای اروپایی و کشورهای بزرگ اقتصادی جهان با این تصمیم خود، امکان توسعه روابط بانکی و مالی خود با ایران را که یکی از اهداف عمده تفاهم هسته‌یی برجام است، تضمین کردند.»
به گفته بعیدی‌نژاد اعضای نهاد ترتیبات مالی بین‌المللی برای جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم موسوم به اف‌ای‌تی‌اف که در شهر والنسیا در اسپانیا تشکیل جلسه داده‌اند، طی مصوبه‌یی از اقدامات موثر نظام بانکی و مالی ایران برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم تقدیر کردند و بدین‌ترتیب برای دومین سال متوالی اعمال محدودیت‌های تحمیلی قبلی این نهاد بر نظام بانکی و مالی ایران را تعلیق و متوقف کردند.
سفیر ایران در انگلیس نوشت: این تصمیم در شرایطی اتخاذ می‌شود که برخی محافل و مراکز تندرو در امریکا از ترامپ رییس‌جمهور این کشور خواسته بودند که به هر ترتیبی جلوی این تصمیم را بگیرد اما امریکا تحت فشار کشورهای اروپایی نهایتا پذیرفت که متن مورد حمایت تمام کشورهای مهم جهان را بپذیرد. امریکا با پذیرش متن مصوبه این نهاد بین‌المللی مجبور شد اقدامات موثر بین‌المللی ایران در مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم را مورد تایید قرار دهد تا راه برای رفع هر چه بیشتر محدودیت‌های بانکی و مالی ایران طبق برجام هموار شود.
تعلیق یک‌ساله محدودیت‌ها کافی نیست
تمدید تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های FATF واکنش مثبت مجلسی‌ها را نیز در پی داشت اما از نظر آنها تعلیق یک‌ساله نمی‌تواند محدودیت‌های بانکی ایران را چندان برطرف کند، به‌همین دلیل هم آنها خواستار اقدامات لازم برای خروج دایم از لیست‌سیاه شده‌اند. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی در گفت‌وگو با ایکانا، درباره تعلیق یک ساله محدودیت‌های سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی گفته است: «در چهار سال گذشته جمهوری اسلامی با اقدامات مناسب و منطقی توانسته بسیاری از ابهامات ایجاد شده در روند مبادلات بانکی و مالی خود را از سوی دشمنان، رفع کند. در حال حاضر نیز FATF با وجود اقدامات شفاف، جمهوری اسلامی ایران را در لیست‌سیاه نگه داشته، اما تدابیر ضدپولشویی علیه ایران را به مدت یک‌سال تعلیق کرده است.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مهم‌ترین دلیل عدم خروج دایم ایران از لیست‌سیاه و در عوض تمدید یک‌ساله تعلیق را کارشکنی‌های کشور امریکا می‌داند و گفته است: «جمهوری اسلامی از اقدامات مخرب اقتصادی پرهیز داشته است، بنابراین باید از لیست‌سیاه خارج شود. وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و مسوولان اقتصادی باید به‌صورت شفاف‌تر مانع از کارشکنی دشمنان و لابی‌های صهیونیستی در FATF شوند.»
وی ادامه داد: «جمهوری اسلامی از تروریسم و قاچاق خسارت‌های زیادی را متحمل شده و به‌طور طبیعی با فعالیت مالی تروریست‌ها نیز مقابله جدی داشته و خواهد داشت بنابراین تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی کافی نیست و FATF باید ایران را از لیست‌سیاه خارج کند.»
فرصت ارتقای روابط بانکی جهانی
معصومه آقاپور نیز یکی دیگر از نمایندگانی است که تمدید تعلیق یک‌ساله ایران از لیست‌سیاه را یک فرصت در عرصه اقتصاد کشور می‌داند. «باوجود اینکه حق جمهوری اسلامی ایران خروج از لیست‌سیاه FATF است اما تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی نیز بیانگر روند تسهیل فعالیت‌های اقتصادی کشور در سطح بین‌المللی است.»
نماینده شبستر در مجلس، رفع محدویت‌های اقتصادی بین‌المللی را یکی از نتایج برجام عنوان کرده که امکان ارتقای سطح مبادلات بانکی بین‌المللی را فراهم می‌کند.
به گفته وی تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی یک فرصت در عرصه اقتصادی است تا زمینه خروج کامل از لیست‌سیاه FATF فراهم شود. آقاپور علیشاهی معتقد است، باتوجه به تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های سازمان بین‌المللی مبارزه با پولشویی FATF، امکان ارتقای روابط بانکی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌شود.
وی راهکار عملیاتی ایران برای خروج دایم از لیست‌سیاه را همکاری و هماهنگی شورای عالی امنیت ملی، وزرات اقتصاد، بانک مرکزی و کمیسیون اقتصادی معرفی کرده که می‌تواند زمینه خروج جمهوری اسلامی را از لیست‌سیاه FATF فراهم کند.
