چگونه «فسیل‌های زنده» دریای خزر نابود می‌شوند

ماهیان خاویاری یا استورژن یکی از با ارزش‌ترین گونه‌های آبزیان به شمار می‌روند که از قدمتی چند صد میلیون ساله برخوردارند و سابقه آنها به عصر ژوراسیک بازمی‌گردد و به علت این سابقه تاریخی فسیل زنده نام گرفته‌اند. تاکنون 25گونه از این ماهیان در دنیا شناسایی شده‌اند.

یکی از اماکن مهم زندگی این ماهیان، دریای خزر است و در حدود 85 تا 90درصد کل صید جهانی این ماهیان، مربوط به این دریا است. در حوضه دریای خزر روی هم رفته 6 گونه ماهیان خاویاری زیست می‌کنند که پنج گونه آنها رودکوچ هستند؛ یعنی در دریا تغذیه و رشد می‌کنند و پس از رسیدن به بلوغ و تولید مثل وارد آبهای شیرین رودخانه‌های بزرگ حوزه این دریا می‌شوند. پنج گونه از انواع ماهیانی که در دریای خزر زیست می‌کنند شامل فیل ماهی(بلوگا)، تاس ماهی ایرانی (قره برون)، تاس ماهی روسی(چالباش)، ازون برون(سوروگا) و شیپ هستند.

 هدف از صید ماهیان خاویاری صید ماهی ماده با خاویار است. بیشترین میزان خاویار تولیدی ایران مربوط به 3 گونه قره برون، تاس ماهی روسی و ازون برون است و مقدار خاویار تولیدی از گونه‌های فیل ماهی و شیپ کمتر از 3 گونه دیگر است اما بطور عمده بیشترین میزان صید و استحصال خاویار را قره برون تشکیل

می‌دهد.

 گوشت ماهیان خاویاری دارای ارزش اقتصادی قابل ملاحظه‌یی است و در بخش فرآورده‌های شیلاتی از گوشت آنها در صنایع کنسروسازی، از پوست آنها در صنایع چرم‌سازی و از کیسه شنای آنها در صنایع چسب‌سازی استفاده می‌شود. شایان ذکر است که خاویار ایران برحسب شرایط خاص فیزیکی و شیمیایی آب نسبت به خاویار چهار کشور حاشیه دریای خزر از مرغوبیت و کیفیت بالاتری برخوردار است.

 از آنجا که طی دو دهه گذشته میزان صید ماهیان خاویاری و استحصال خاویار دریای خزر بیشترین روند نزولی را نسبت به سنوات گذشته داشته است، در این گزارش به بررسی میزان تولید و دلایل کاهش خاویار در دریای خزر پرداخته می‌شود.

صید ماهیان خاویاری در بخش جنوبی دریای خزر قبل از سال 1324 توسط قرماق و طی سال‌های 1324 الی 1334 عمدتا توسط تورهای پنبه‌یی و پس از آن به وسیله دام‌های کاپرونی انجام می‌گرفت. هم‌اکنون نیز صید این ماهیان صرفا با دام‌های شناور و ثابت گوش گیر) با ابعاد و چشمه‌های مختلف در نوار ساحلی و مصب رودخانه‌ها در 5 ناحیه شیلاتی صورت

می‌پذیرد.

در سال 1219شمسی صیادان روسی در استان گیلان (عمدتا رودخانه سفیدرود) 101112 عدد ماهی خاویاری صید کردند. درحالی که در سال 1259شمسی حدود 300نفر اتباع روسی اواخر بهمن ماه روزانه از 600 تا 800 عدد، در ماه مارس، روزانه 2000 عدد و در ماه آوریل، روزانه از 3500تا 3800عدد ماهی(ازجمله تاس ماهیان) را صید می‌کردند. در گذشته عمده صید ماهیان خاویاری در حوزه جنوبی دریای خزر مربوط به رودخانه سفیدرود بود بطوری که محققین معتقدند صیدگاه سفیدرود که بر کناره رودخانه سفیدرود مستقر بود، سالانه حدود 50 تن استحصال خاویار داشت و عمدتا صیدگاه‌های تاس ماهیان در جوار رودخانه‌ها تاسیس می‌گردید.

 در دوران گذشته و با شکل‌گیری شیلات ایران، پره کش‌ها به صورت پیمانکار عمل کرده و با پذیرش شرایط معینی حدود 40درصد ماهیان صید شده را تحویل شیلات می‌دادند. با توجه به اهمیت اینگونه ماهیان و دخالت سازمان‌های بین‌المللی و قرار گرفتن اینگونه ماهیان تحت پیمان سایتس) پیمان تجارت بین‌المللی گونه‌های جانوری و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض) که سهمیه‌بندی صید را برای کشورهای ساحلی دریای خزر به دنبال داشت، روند کاهش ذخایر کُند شد و امید برای حفظ ذخایر آنها افزایش یافت؛ اما طی سال‌های اخیر بررسی روند صید و بهره‌برداری از ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر و همچنین تکثیر مصنوعی و بازسازی ذخایر آنها، متاسفانه مبین کاهش چشمگیر ذخایر طبیعی تاس ماهیان در دریای خزر، (انقراض ماهیان خاویاری) نابودی رودخانه‌ها، رشد فزآینده صید غیرمجاز و توسعه منابع آلوده‌کننده این اکوسیستم منحصر به فرد بوده است

طی دو دهه اخیر ذخایر ماهیان خاویاری در جهان و در دریای خزر به‌شدت کاهش یافته و میزان صید آن از 3/16 هزار تن در سال 1990 با 7/97 درصد کاهش، به مقدار 380 تن در سال 2009 رسیده است.

در سال 1389 در سی ودومین اجلاس کمیسیون منابع زنده دریای خزر در باکو و با توافق پنج کشور ساحلی خزر، صید تجاری ماهیان خاویاری براساس تصمیم سران ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان برای 5 سال ممنوع شد. پس از اتمام این دوره مجددا به مدت دو سال ممنوعیت صید توسط کنوانسیون سایتس اعلام شد و پس از تمدید مجدد از سال 2016 به مدت 5 سال دیگر ممنوعیت صید تجاری اعمال گردید. هدف از ممنوعیت صید تجاری، ایجاد فرصت برای تکثیر مجدد و احیای آنها در دریا بیان شد و مقرر شد صید خاویاری در زمان ممنوعیت صید فقط برای کارهای تحقیقاتی و تکثیر و بازسازی ذخایر پرورش بچه ماهی انجام گیرد.

میزان استحصال خاویار در سال 1371 حدود 6/261تن و در سال 1375 حدود 155تن بود که متاسفانه در سال 1394 با حدود 100درصد کاهش به 4/1تن رسیده است. تمامی گونه‌های ماهیان خاویاری دریای خزر در معرض خطر و برخی از گونه‌ها مانند شیپ در آستانه انقراض نسل قرار دارند.

 توجه و نگرش به میزان صید ماهیان خاویاری در سال 1375و مقایسه آن با میزان صید آن در سال 1394 با وجود کاهش صید 98 الی تقریبا 100درصدی این ماهیان این مهم را جلوه‌گر می‌کند که انقراض این ماهیان درحال وقوع است و با توجه به وضع حاکم بر حفاظت و احیای این ذخایر با ارزش و متاسفانه عدم هماهنگی علمی و عملی و در نتیجه اقدام همگام پنج کشور بهره‌بردار حاشیه دریای خزر، شاهد کاهش هر چه بیشتر این ماهیان در سال‌های آتی خواهیم بود.

میزان استحصال خاویار نیز که با میزان صید ارتباط مستقیم دارد، طی دوره‌های مورد بررسی، تقریباً وضعیتی مشابه میزان صید را داشته و کاهش شدیدی را نشان داده است.

درصد صید گونه‌ای ماهیان خاویاری از سال 1371تا 1392 متغیر بوده است. در سال 1371 بیشترین سهم صید مربوط به گونه ازون برون با 6/44درصد بود. در این سال سهم تاس ماهی ایرانی 2/27درصد، تاس ماهی روسی 6/17درصد، فیل ماهی 6/9درصد و شیپ 9/0درصد بود. در سال 1380 این روند شامل افزایش سهم تاس ماهی ایرانی و کاهش سهم ازون برون در صید بود. به طوری که تاس ماهی ایرانی 2/64 درصد، ازون برون 2/19درصد، فیل ماهی 1/10درصد، تاس ماهی روسی 6/3درصد و شیپ 9/2درصد از سهم صید تاس ماهیان را دارا بودند.

- عمده‌ترین عواملی که موجب کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری و وضعیت نامساعد و غیرقابل قبول در دریای خزر شده‌اند، عبارتند از:

1- تغییرات آب و هوا و کاهش کیفیت محیطی

2- فقدان مدیریت هماهنگ و کارآمد روی ذخایر مشترک در بین5 کشور حاشیه دریای خزر

3- فشار صید غیرقانونی و خلأ نبود قوانین جامع و بازدارنده جهت پیشگیری از صید غیرمجاز و برخورد سلیقه‌یی و چندگانه با مرتکبین صید غیرمجاز

 4- روند رو به تخریب رودخانه‌ها و دریا به عنوان محل تخم‌ریزی و زیستگاه این ماهیان و نقش آنها در کاهش ذخایر و روند نزولی حجم توده زنده ماهیان خاویاری

 5- هجوم شانه‌دار به دریای خزر

6- عدم تکثیر مناسب و کافی ماهیان خاویاری در کشورهای حاشیه خزر

 7- فقدان شناخت مناسب و پایین بودن آگاهی عمومی از مسائل زیست محیطی و بی‌توجهی جوامع محلی به آن

 8- نبود استراتژی بلندمدت بهره‌برداری پایدار ماهیان خاویاری

 9- نبود سیستم کارآمد حفاظت از منابع به دلایل متعدد. در این میان صید بی‌رویه و صید غیرقانونی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ذخایر است.

 فرصت‌ها

1- وجود 5 گونه از مهم‌ترین ماهیان خاویاری جهان در دریای خزر

فیل ماهی، تاس ماهی روسی، تاس ماهی ایرانی، ازون برون و شیپ، ماهیان خاویاری دریای خزر هستند. این دریا روزگاری 90-85درصد از تولید ماهیان خاویاری و خاویار جهان را تامین کرد که در سال‌های اول قرن بیستم، تولید به میزان 29 هزار تن بود. می‌توان با استفاده از این فرصت و همکاری کشورهای حاشیه دریای خزر ذخایر ماهیان خاویاری را بازسازی کرد و تجارب گذشته گواهی بر این توانایی است.

 2. وجود مراکز تکثیر و پرورش و تجربه طولانی در زمینه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در طول سواحل ایران

 در سال 1350 نخستین مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری با طراحی و همکاری کارشناسان شوروی در نزدیکی سد سنگر تاسیس شد. در سال 1369 مجتمع تکثیر و پرورش شهید مرجانی که کار ماهیان گرمآبی را انجام میداد به ماهیان خاویاری اختصاص یافت. از سال 1375 مجتمع تکثیر و پرورش شهید رجایی در سمسکنده ساری فعالیت خود را تغییر داد و به کار ماهیان خاویاری پرداخت. در سال 1377 مرکز تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری گرگان شروع به کار کرد.

کارگاه سیاهکل که کار تکثیر و تولید بچه ماهیان استخوانی دریای خزر را عهده‌دار بود، تغییر کاربری داد و به امر ماهیان خاویاری پرداخت. مرکز دیگری نیز در نزدیکی دهانه سفید رود در منطقه کیاشهر حدود 80 درصد از کارهای عمرانیاش به پایان رسیده است. طی سال‌های 1388-1379 سهم هر یک از استان‌های گیلان، مازندران و گلستان از تولید کل بچه ماهیان خاویاری به‌ترتیب 4/39، 3/24 و 3/36درصد بوده است. در10ساله مذکور در استان گیلان 53639، مازندران 33010، گلستان 49399 و در مجموع 136048 بچه ماهی خاویاری تولید و به رودخانه‌ها رهاسازی شده است. بهره‌گیری از این فرصت و بهینه کردن فرآیند تکثیر و زیرساخت‌های موجود در این مراکز و تامین مولدین مورد نیاز برای این مراکز و در کنار آنها مبارزه با صید غیرقانونی و قاچاق می‌تواند در افزایش ذخایر ماهیان خاویاری کارگشا باشد.

 3- تجربه حدود صدساله تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری و وجود کارشناسان خبره.

4- امکان پرورش مولدین از بچه ماهیان تولیدی یا از ماهیان نارس صید ضمنی پره‌ها و دام‌ها

5- وجود مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی و موسسه تحقیقات بین‌المللی تاس ماهیان دریای خزر با کارشناسان خبره و کاربردی کردن پروژه‌ها

 یکی از مهم‌ترین نیازهای تحقیقات کشور، وجود مراکز ویژه پژوهشی برای ماهیان خاویاری بود که خوشبختانه این مهم در سطح کشور وجود دارد. این مراکز می‌توانند با کادری متخصص، مجرب و دانش‌آموخته سبب توانمندی بخش شیلاتی(اجرا) شوند و راهکارهای برون‌رفت از مشکلات را ارائه کنند.

6- وجود یگان حفاظت منابع آبزیان

7- سرمایه‌گذاری دولت برای بازسازی ذخایر

خوشبختانه دولت ایران حتی در بدترین شرایط اقتصادی، اعتبارات لازم را برای این امر فراهم کرده است.

 8- ایجاد سازمان‌های مردم نهاد(سمن‌ها)

 این سازمان‌ها نقش عمدهای در موضوعات گوناگون در کشورهای درحال رشد دارند. هم‌اکنون در ایران سمن‌هایی در رابطه با محیط زیست ایجاد شده‌اند که اقدام به پاکسازی محیط‌های طبیعی از پسماندهای انسانی می‌کنند، اینگونه سمن‌ها در امر حفاظت ذخایر ماهیان خاویاری نیز می‌توانند فعال شوند.

9- هماهنگ کردن سیاست‌های تکثیر، پرورش و صید ماهیان خاویاری

10- بازار جهانی خاویار ایران

 در گذشته اتحاد شوروی خاویارهای خود را با خاویار خریداری شده از ایران به عنوان خاویار ایران به بازارهای جهانی عرضه می‌کرد. این شهرت و کیفیت هنوز پابرجاست. امریکا به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده خاویار در جهان، اروپای غربی و ژاپن همچنان خواستار خاویار ایران هستند و این فرصتی است که در صورت عدم توجه به آن، آینده بازار خاویار ایران را دچار تهدید جدی خواهد کرد.

11- وجود قوانین برای حفاظت از ذخایر ماهیان خاویاری

 وجود ماده(26) قانون قاچاق کالا و ارز مبنی بر اینکه صید، عمل آوری، تهیه، عرضه، فروش، حمل، نگهداری و صدور خاویار و ماهیان خاویاری که میزان و مصادیق آن توسط سازمان شیلات تعیین می‌شود، بدون مجوز این سازمان مشمول مجازات قاچاق کالای ممنوع است و همچنین قانون موافقتنامه حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر که در رابطه با حفاظت ذخایر ماهیان دریای خزر تدوین شده است، هرچند در عمل به سبب مشکلات اجتماعی - اقتصادی موجود به خوبی اجرا نمی‌شود، اما این قوانین می‌توانند منجر به تشدید مجازات قاچاق خاویار شده و تا حدودی از شدت صید تاس ماهیان بکاهد.

 تهدیدها

1- خطر انقراض ماهیان خاویاری

به دلایلی مانند احداث آب سازه‌ها، صید غیرقانونی و شدید، آلودگی آب رودخانه‌ها و دریا، از میان رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی ماهیان و بازده اندک تکثیر و رهاکرد بچه ماهیان؛ چهار گونه فیل ماهی، شیپ، ازون برون و تاس ماهی روسی جزو گونه‌های در خطر انقراض به ثبت رسیده‌اند.

(طبق آمار و واقعیت‌های موجود اگر شرایط کنونی(صید غیرمجاز، از بین رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی، آلودگی‌های محیط رودخانه‌ها و دریا، کاهش تکثیر مصنوعی، کمبود مولدین و. .) ادامه یابد، میزان صید ماهیان خاویاری بالغ و تولید خاویار در سال 1404 به حدود صفر خواهد رسید. زمانی که ماهیان بطور مستقیم به رودخانه‌ها رهاسازی می‌شوند نرخ بازماندگی آنها 3-1درصد است، کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر یکی از تهدیدات جدی برای صید و صیادی آنها است.

 2- از بین رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی ماهیان خاویاری

 به دلایلی ازجمله احداث آبسازه‌ها سدسازی، انحراف آب رودخانه برای مقاصد کشاورزی و احداث پل‌ها، سبب نابودی مناطق تکثیر طبیعی ماهیان خاویاری دریای خزر شده است.

3- صید غیرقانونی و شدید ماهیان خاویاری در رودخانه‌ها و دریا

کارشناسان و پژوهشگران زیادی دلیل اصلی کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری را صید غیرقانونی این ماهیان می‌دانند. اگر صید غیرقانونی و بی‌رویه ماهیان خاویاری ـ همچنانکه تاکنون تجربه شده است ـ ادامه یابد به زودی شاهد از بین رفتن این ماهیان در دریای خزر خواهیم بود. در نتیجه صید زیاد ماهیان خاویاری زیر سن بلوغ توسط دام‌های نایلونی صید ماهیان استخوانی، پشتوانه ذخایر ماهیان خاویاری مورد تهدید قرار گرفت. دام‌های گوشگیر نایلونی ماهیان استخوانی، ماهیان خاویاری نابالغ را که بیشتر در سنین 10-4سالگی قرار دارند، از ذخایر حذف می‌کنند. هر 8/12رشته دام ماهیان استخوانی در گیلان یک ماهی کوچک خاویاری را میکشند، این مقدار برای استان مازندران یک ماهی در برابر هر 5/19رشته دام است. در طول 14روز و انجام 115گشت دریایی، 17ماهی خاویاری نارس در 468رشته دام صیادان غیرمجاز کشف شد.

برآوردهای انجام شده توسط کارشناسان شیلات استان مازندران حاکی است که در طی سال‌های 1359-1369 حدود 12میلیون بچه ماهی خاویاری توسط دام‌های ماهیان استخوانی نابود شده‌اند. در سال 1388 یک میلیون رشته دام ماهیان استخوانی و 157هزار رشته دام ماهیان خاویاری صیادان غیرمجاز توسط یگان حراست کشف و ضبط شد، با احتساب اینکه این تعداد دام فقط نیمی از دام‌های غیرمجاز باشند، می‌توان برآورد کرد که اگر هر دام در هر ده روز یک بچه ماهی یا ماهی نارس تاس ماهیان را صید کرده باشند در سال مذکور 3/2میلیون ماهی خاویاری از چرخه حیات خارج شده‌اند.

 صید غیرقانونی ماهیان خاویاری 10-6 برابر بیش از صید با مجوز است. کارشناسان دریای خزر، اینگونه صید در سال‌های 2004-2006 را در تمامی کشورهای ساحلی 12-10 هزار تن، برآورد کرده‌اند که در روسیه فدرال این تخمین 2700تن در سال 2004 است که 550 تن خاویار حاصل آن بوده است و این باورکردنی نیست که بخش اعظم این خاویار به بازارهای جهانی وارد شده است. صید غیرمجاز یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای ذخایر ماهیان خاویاری است بنابراین از نظر بنیادی الزم است که از صید غیرقانونی در تمامی مناطق خزری پیشگیری شود. صید غیرمجاز، نتیجهای جز مرگ ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر را در پی نخواهد داشت. صید غیرقانونی مهم‌ترین تهدید و فاکتور اثرگذار بر جمعیت ماهیان خاویاری است.

 4- تجارت جهانی خاویار قاچاق

 براساس برآورد سالانه از طریق فرودگاه جان اف کندی نیویورک 31هزار پوند (حدود 14تن) خاویار قاچاق به امریکا وارد می‌شود، تخمین دیگری نشان داده است که یک شرکت واردکننده خاویار در امریکا در سال 1999 طی شش ماه 21هزار پوند خاویار به امریکا وارد کرده که فقط 1880 پوند آن قانونی بوده است. روزانه حدود 100تن گوشت قاچاق ماهیان خاویاری در مسکو به فروش می‌رسد، بهای خاویار قاچاق بسیار ارزان‌تر از خاویار قانونی است (به ترتیب 5/57 و 177دلار امریکا)، قیمت هر کیلو خاویار قانونی در فروشگاه‌های آزاد فرودگاه مسکو 858 دلار است. در سال 2004 مقدار ضبط و توقیف گوشت تاس ماهیان در روسیه 200تن بوده است که براساس تخمین‌ها فقط 10درصد کل صید غیرمجاز است، برآوردها حاکی است که سالانه حدود 600 تن خاویار قاچاق استحصال می‌شود و این یعنی صید 6 هزار تن تاس ماهیان از منطقه ولگا. خاویار قاچاق جمهوری آذربایجان به ترکیه و از طریق ترکیه به کشورهای اروپایی ارسال می‌شود. خاویار از ایران به امارات متحده عربی و در برخی اوقات به جمهوری آذربایجان و از آنجا به ترکیه قاچاق می‌شود، خاویار قاچاق روسیه، ابتدا به سنت پترزبورگ و از آنجا به بنادر اروپایی و به ویژه بندر آنتورپ در بلژیک و بندر روتردام در هلند فرستاده می‌شود.

هرچند مقررات سایتس اجازه این تجارت را نمی‌دهد، اما کماکان این روند متوقف نشده است. در طی سال‌های اخیر در کشورهای حاشیه دریای خزر، خاویار قاچاق را به عنوان خاویار پرورشی، صادر کنند. سازمان‌های جهانی مسوول باید از صدور و ورود خاویار قاچاق به هر نقطه از دنیا جلوگیری کرده و برای آن جریمه‌های سنگین وضع نمایند. عدم توجه به این تهدید، به دلیل سود حاصله از فروش این کالا سبب فشار بیشتر بر ذخایر تخریب شده ماهیان خاویاری دریای خزر خواهد شد.

5- عدم امکان تامین مولدین کافی

6- افزایش نرخ بیکاری ساحل‌نشینان در ایران و سایر کشورهای حوزه دریای خزر

7- نداشتن امکانات لازم و تجهیزات کافی

8- سوءاستفاده از خلاهای قانونی

 در مبارزه با صید غیرقانونی و فشار مقامات استان‌های ساحلی برای عدم اجرای قوانین صید غیرمجاز قوانین لازم برای مبارزه با صید غیرقانونی که مسبب اصلی کشتار بچه ماهیان خاویاری و ماهیان جوان هستند، وجود دارد، اما اراده کافی در مسوولان نهادهای اجرایی و قضایی برای پیشگیری از این جرم و مبارزه با آن وجود ندارد. در مواردی که مجرمی به مراجع قضایی معرفی می‌شود، با تخفیف‌های بسیار روبرو می‌گردد.

9- توجه کشورهای حاشیه دریای خزر به سرمایه‌گذاری‌های زودبازده، مانند نفت و توریسم

 کشورهای حاشیه دریای خزر یعنی آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان، تمامی کوشش خود را بر سرمایه‌گذاری در صنایع اکتشاف نفت و گاز به کار می‌گیرند. جمهوری آذربایجان در حال ساخت بزرگ‌ترین جزیره مصنوعی جهان، روبروی باکو با بلندترین آسمانخراش دنیاست. این کشور برنامه‌ریزی کرده است که تا سال 2020 سالانه 20میلیون گردشگر خارجی را جذب نماید. این ثروت طبیعی و زیبایی‌های منطقه به قدری پرجاذبه و سودآور است که ثروت اصلی دریای خزر یعنی ماهیان خاویاری را به بوته فراموشی سپرده است

10- در معرض خطر بودن جایگاه بازارخاویار وحشی ایران

در جهان ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری و خاویار که با هدف بازسازی ذخایر انجام شده ممکن است در صورت عدم اقدامات الزم در جهت توسعه صنعت آبزی‌پروری ماهیان خاویاری منجر شود که به صنعت خاویار ایران در بازار جهانی آسیب وارد شود. ازاین رو، تولید خاویار پرورشی مرغوب می‌تواند همچنان خاویار ایران را در آینده با خاویار پرورشی کشورهای پیشرو در صنعت پرورش، قابل رقابت نماید. ارزیابی مستمر بازار جهانی و برگزاری نشست‌های تخصصی و تدوین برنامه‌های اجرایی کوتاه‌مدت و بلندمدت برای حفظ جایگاه خاویار ایران امری اجتناب‌ناپذیر است.