ورود زنان به هسته سخت مدیریت شهری

گروه راه و شهرسازی   دُرسا کوشکی

از پاریس تا رم و از بیت‌لحم تا بغداد، موجی از انتخاب زنان برای شهرداری و برانگیخته شدن فرضیات قدیمی در ارتباط با اینکه چه چیز برای شهرها حائز اهمیت است، را شاهد هستیم. بنابراین، اینکه آنها تا اکنون چه تاثیری گذاشته‌اند نیز مهم شمرده می‌شود.

مگان بری، شهردار نشویل و شهرک دیویدسون در ایالات متحده امریکا، می‌گوید: وقتی از دفتر خود خارج می‌شوم، مردم انتظار رویارویی با یک زن را ندارند. وقتی از او در مورد تبعیض جنسیتی از زمانی که به سمت شهردار نشویل واقع در ایالت تنسی درآمده پرسیده شد، او در جواب به حیرتی که در چشم مردم به دلیل مرد نبودنش دیده می‌شد، اشاره کرد.

مگان بری که 53 ساله است، در سال گذشته توانسته4700 فرصت شغلی ایجاد کند. علاوه بر این، از دیگر دستاورد‌های او می‌توان راه‌اندازی پلان ترانزیت شهری و گسترش وضع قانون در جهت ترغیب ساخت مسکن ارزان‌قیمت را نام برد. او اعلام کرده است که برای انتخابات بعدی در سال 2019، روز شماری می‌کند.

تنها 19 درصد از شهرداران شهرهای بزرگ ایالات متحده را زن‌ها تشکیل می‌دهند. با این حساب مگان بری به نسبت جزو موارد نادر به شمار می‌آید. ولی بطور کلی، تعداد شهرداران زن در جهان در حال افزایش است و مگان بری عضو گروهی از سیاستمداران در حال رشد است که همگی نخستین زن‌هایی هستند که به رهبری شهرهایشان در آمدند. پاریس، بارسلونا، مونته ویدئو، پراگ، کلن، ورشو، بخارست، رم و بغداد در میان مراکز شهری هستند که به تازگی زنان شهردار در آن جا انتخاب و منصوب شده‌اند.

آماری برای نسبت شهرداران زن به صورت بین‌المللی وجود ندارد و از این رو واژه شهردار می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. بعضی از آنها با در نظر گرفتن سوابق شناخته شده و اختیارات فراوان با رای مردم انتخاب می‌شوند و بقیه رهبران شوراهای شهر هستند که توسط دیگر اعضای شورا برگزیده می‌شوند و بعضی از اعضای دولت هستند. ولی نخستین ملاقات پارلمان جهانی شهرداران در لاهه نشان داد که از میان 57 شهر شناخته شده، 9 شهر شهردار زن دارند.

 به گزارش گاردین، در ماه اکتبر سال 2016 بسیاری از این شهردارها در نشست جهانی سازمان ملل در راستای توسعه شهری پایدار که هر 20 سال یک بار برگزار می‌شود، گردهم آمدند. صورت جلسه شهری جدید با امید به این رویداد برای هدایت دولت‌های ملی و محلی ایجاد شده تا شهرها در همه جوانب زندگی شهری پیشرفت کنند که این خود شامل رسیدن به برابری جنسیتی و قدرتمند کردن تمام زنان و دختران، تضمین مشارکت کامل و موثر زنان و حقوق برابر در تمام زمینه‌ها و رهبری در تمام سطوح تصمیم‌گیری، است.

آدا کلائو، که از سال 2015 شهردار بارسلونا است، تیتر روزنامه‌ها را به خاطر سیاست‌های چپ‌گرای رادیکالش به خود اختصاص داده و این درحالی است که او توسط گروه‌های مردمی به قدرت رسیده که علیه اخراج مستاجر و بازپرداخت وام مسکن در دولت اسپانیا پس از بحران مالی، مبارزه کرده‌اند. از طرفی آن هیدالگو، که به عنوان نخستین شهردار زن پاریس در سال 2014 انتخاب شد، در حال برداشتن گام‌های بلندی برای محدود کردن استفاده از ماشین در پایتخت فرانسه و بهبود کیفیت هوا است. این دو شهردار به تازگی بر سر یک بیانیه که خواستار خوش آمدگویی شهرهای اروپایی به پناهندگان شد، با یکدیگر همکاری کردند.

 سایوت گیبسون که در سال 2012 به عنوان نخستین شهردار زن پینسویلی توسط رییس‌جمهور الن جانسون سیرلیف منصوب شد، می‌گوید در لیبریا که نخستین کشور آفریقایی بود که یک زن را به عنوان رییس‌جمهور انتخاب کرد، انتخابات شهردار گران تلقی می‌شود. گیبسون که 41 سال دارد، بسیاری از مبارزات سال 2014 خود را صرف مقابله با بیماری ابولا در پینسویلی کرد. از آن زمان اسراف آب و بهداشت و درمان، موضوع غالب دوره شهرداری او شده است.

او پس از پاکسازی انبار زباله‌یی در شهر پینسویلی که مربوط به 70 سال پیش بود، گفت: مردم زباله‌های موجود در حیاط خلوت خود را با دفن کردن یا سوزاندن آن از بین می‌بردند و شهر در وضعیت اسفناکی قرار داشت. او بعد از این، سیستمی نو را به عنوان بخشی از پروژه بانک ضایعات جهانی معرفی کرد. وی معتقد است، انتصاب زنان به عنوان نقش‌های کلیدی در انجام این پروژه از نیازهای اساسی پیروزی او بود.

وی اضافه کرد: من همیشه می‌گویم که زنان متفاوت از مردان آفریده شده‌اند. مردان برای امروز و زنان برای آینده ساخته شده‌اند. چراکه ما علاقه‌مندیم از امنیت فرزندان خود اطمینان حاصل کنیم. به همین خاطر است که ما یک زن را به عنوان رییس‌جمهور در لیبریا برگزیده‌ایم. ما می‌دانستیم که ما نیازمند یک زن برای ساختن دوباره ملتمان هستیم. اما به ظاهر شهردار نشویل، مگان بری یا گروهی از زنان سیاستمدار که در حال حاضر پایتخت‌های اروپایی را مدیریت می‌کنند، با افرادی مانند گیبسون یا ورا بابون اشتراک نظر اندکی دارند.

از طرفی ورا بابون 51 ساله، شهردار فلسطینی بیت لحم می‌گوید: هر زنی که شهردار می‌شود، قدم به راهی می‌گذارد که هیچ شخص دیگری طی نکرده و به همین ترتیب راه را برای دیگر زنان باز می‌کند.  

بابون، پژوهشگر سابق رشته ادبیات، در دوره خود به تجدید مرزهای شهری پرداخته است. او به‌صورت همزمان با خسارت وارد شده بر مناطق تجاری بیت لحم توسط دیواری که وست بانک را از رژیم صهیونیستی جدا می‌کند، دست و پنجه نرم می‌کند و روی آماده‌سازی مسکن کافی برای توریست‌ها و مسافران تمرکز دارد. او یکی از سه زنی است که 20 درصد از سهمیه زنان را در شورایش تشکیل داده است و با زنان شهردار دیگر شهرها نیز در ارتباط است.

او در رابطه با تجربه‌اش به عنوان چنین گفته است: زن بودن در راس قدرت از اول آسان نبود. برخی از همکاران فکر می‌کردند که می‌بایست در مقام من می‌بودند. بنابراین نخستین سال وضعیت کمی بحرانی است. استراتژی من همیشه عمل کردن بود. تلاشی که از سمت زنان لازم است دو برابر تلاشی است که از مردان انتظار می‌رود ولی از لحاظ بین‌المللی، زن بودن بطور حتم مفید واقع شده است. من در مقام شهردار و رهبر شهر سخن می‌گویم، و در فلسطین تبدیل به یک شخصیت مهم شده‌ام.

بیت لحم، شهری در قسمت فرمانداری بیت لحم در کرانه باختری تحت حکومت خودمختار فلسطینی است که قطب مرکزی فرهنگ و صنایع جهانگردی (توریستی) فلسطین به شمار می‌رفت. این شهر، ‌اهمیت ویژه‌یی برای مسیحیان دارد، زیرا محل تولد عیسی بن مریم است. این شهر چندین کلیسا را در خود جای داده است که یکی از مهم‌ترین کلیساهای موجود کلیسای مهد، باور می‌رود مسیح در آنجا متولد شده که سال ۳۳۰م توسط فلسطینیان باستان ساخته شده است.

تعداد کمی از حامیان برابری زنان، هیچ فایده‌یی در ترفیع زنان به نقش‌هایی که قبل از آن توسط مردها صورت می‌گرفته است، نمی‌بینند. این در حالی است که تعداد زیادی از آنها این عقیده که یکی شروع و دیگران دنبال خواهند کرد را مورد انتقاد قرار می‌دهند و معتقدند، انتخاب نخستین شهردار یا رییس‌جمهور یا وزیر زن، تغییر چندانی در وضعیت بهبود دیدگاه جامعه نسبت به زن ایجاد نمی‌کند.

اولریک جر، استاد دانشگاه در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه دانمارک جنوبی، می‌گوید: تاریخ سیاسی اسکاندیناویایی به تازگی، اینگونه گمان‌ها را توجیه می‌کند. در حالی که دانمارک نخستین نخست وزیر زن خود را داشته است و جنسیت‌ها به طرز وسیعی و بیشتر از هرجای دیگری برابر دیده می‌شوند، درصد شهردارهای زن در کشور همچنان از 15 درصد تجاوز نکرده است. او بر این باور است که زنان هنوز برای مورد قبول واقع شدن به عنوان رهبران سیاسی به خصوص در سیاست‌های داخلی، دوره سختی را سپری می‌کنند و این وقتی اتفاق می‌افتد که هنوز به برابری جنسیتی کامل دست نیافته باشیم.

دبی والش، مدیر مرکزی برای زنان و سیاست این موضوع را تکرار می‌کند. او می‌گوید: تلاش و رقابت هیلاری کلینتون برای ریاست‌جمهوری ایالت متحده، تصوری غلط ایجاد کرده که زنان واقعا در سیاست موفق شده‌اند. اگر او برنده شود (قبل از انتخابات 2017) موفقیت بسیار عظیمی خواهد بود، اما از طرفی این واقعیت را می‌پوشاند. ما سالی پر از گام‌های بزرگ را پیش بینی نمی‌کنیم. امکان دارد که ما در مجلس نمایندگان از 19 درصد زن به 20درصد ارتقا یابیم. مجلس قانونگذاری ایالتی آن قدر بزرگ نیستند و در سطح استاندار از 50 نفر فقط 6 نفر زن هستند.

والش معتقد است، زنان با موقعیت‌هایی که در سیاست‌های امریکایی دارند، بطور کلی، میانه‌روترند، زیرا زنان از لحاظ اقتصادی از مردان آسیب‌پذیرترند و خود را بیشتر نیازمند کمک دولت می‌بینند. ولی اضافه کرد که کشش‌های حزبی به تازگی قوی‌تر شده‌اند.

وی از عدم تحقیق در مورد دولت‌های محلی در سطح بین‌المللی به عنوان مشکلی یاد می‌کند که در مواجهه با افرادی قرار می‌گیرد که سعی بر فهمیدن اثر‌گذاری زنان دارند. او همچنین گفت که در جایگاه زن، وظایف شهردار یا استاندار چالش‌های به خصوصی را نمایان می‌کند. چرا که اکثر سیاستمداران زن خوب، نه یک رییس کاریزماتیک بلکه کارمندان ماهری از یک کمیته یا گروه هستند.

این قضیه دوباره از سمت دوروتی تورنهیل، شهردار واتفورد انگلستان در 14 سال گذشته مطرح شد. او که یکی از 4 شهردار زن منتخب با رای مستقیم مردم است، می‌گوید: مردم فکر می‌کنند که رهبری معادل با ویژگی‌های مردانه است و این عقیده که تو باید شخص مرد سالاری باشی همچنان وجود دارد.

حامیان زنان در سیاست بر این باورند که زنان می‌توانند پشتیبان دیگر گروه‌ها مانند سالمندان، کودکان، اقلیت‌های نژادی و دینی باشند، زیرا اگر چه زنان اقلیت محسوب نمی‌شوند اما بیشتر از مردان محرومیت اجتماعی و ضعف را تجربه می‌کنند.

یکی از دو موضوعی که در هنگام صحبت با شهرداران زن تکرار می‌شود این است که اگر به آنها توهین نشود، در افزایش آنها بیشتر اوقات دست‌کم گرفته می‌شوند و دیگری حس آنها نسبت به زنان است که می‌توانند رویکردی متفاوت، کمتر آشکارا، مبارز و موافق‌تری با دولت با خود به همراه بیاورند و اینکه به علت راه درخشانی که دارند سرافراز هستند.