هرچه ما می‌بافیم، وزارت صنعت پنبه می‌کند

همان کسانی که می‌گویند چرا هزینه درمان زیاد است، مردم را بیمار می‌کنند

 گروه اقتصاد اجتماعی|

سه‌شنبه سیزدهم تیرماه، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت از ارائه لایحه مالیات بر ارزش افزوده سیگار از سوی دولت به مجلس خبر داد و گفت: پیگیر تصویب این لایحه هستیم. خسرو صادق نیت با اعلام این خبر در هفته ملی بدون دخانیات، افزود: ایران یکی از کشورهایی است که کمترین میزان مالیات را از مواددخانی در منطقه خاورمیانه و جهان دریافت می‌کند. امیدواریم با تصویب این لایحه بتوانیم گام مهمی در جهت رسیدن به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی در زمینه کاهش میزان مصرف دخانیات در کشور‌برداریم.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی روز یک‌شنبه، 25 دی ماه، و در جریان بررسی مواد ارجاعی لایحه برنامه ششم توسعه،‌ بندی را تصویب کردند که طی آن علاوه بر مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده، تولید هر پاکت انواع سیگار تولید داخل، به میزان ۱۰‌درصد قیمت درب کارخانه، تولیدی مشترک ۲۰‌درصد، تولید داخل با نشان بین‌المللی ۲۵‌درصد و سیگار وارداتی به میزان ۴۰‌درصد قیمت کالا، بیمه و کرایه تا بندر مقصد، مشمول مالیات می‌شوند؛ تصمیمی که نتیجه آن، شکست وزارت بهداشت و به گفته مسوول دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات، مرگ نزدیک به 60هزار نفر در سال و 20 تا 30هزار میلیارد تومان هزینه درمان ناشی از مصرف آن است. این در حالی است که سال گذشته این رقم برای سیگار تولید داخل ۲۰ درصد و برای سیگار وارداتی ۴۰ درصد بود. آن زمان، نمایندگان مجلس و مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت، این مصوبه را گامی ارزشمند در راه مبارزه با قاچاق دخانیات دانستند، با این همه، وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشتی مجلس با سخن گفتن از لزوم دریافت مالیات بیشتر از دخانیات، برای کاستن از میزان مصرف و همچنین برای تامین هزینه‌های درمانی بیماری‌های ناشی از آن، تلاش‌هایشان را برای اصلاح این مصوبه آغاز کردند.  صبح دیروز وزارت بهداشت میزبان مراسم هفته ملی مبارزه با دخانیات بود. در این مراسم شهرام رفیعی‌فر، سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، با اشاره به مرگ سالانه 55 تا ۶۵ هزار نفر در ایران به دلیل استعمال دخانیات، سیگار را قابل پیش‌گیری‌ترین عامل مرگ دانست و وزیر بهداشت، از آنانی گفت که به باور او مانع از تلاش‌های وزارتخانه‌اش در راه پیش‌گیری از مرگ بر اثر استعمال سیگار هستند. او با اشاره به مخالفت برخی گروه‌ها با افزایش مالیات بر دخانیات به بهانه رشد قاچاق در کشور، تاکید کرد: چگونه ممکن است همه جای دنیا افزایش مالیات بر دخانیات باعث کاهش مصرف شود و در ایران برعکس عمل کند، این یعنی یک جای کار ایراد دارد.

سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی در این مراسم، نخست از ضرورت تعهد سیاسی گفت: بدون این تعهد برای رفع مشکلات به هیچ نتیجه‌یی نمی‌رسیم. این تعهد باید برای همه مشکلات مثل از بین بردن فقر، بیکاری، اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی باشد؛ یعنی دولت، مجلس، قوه قضاییه، روحانیت و دستگاه‌های تبلیغی مانند صداوسیما در این زمینه فعالیت کنند. سال‌هاست که ستادهای مختلفی تشکیل شده است، اما چون عزمی وجود ندارد به نتیجه نمی‌رسیم.  او ادامه داد: برای کنترل مصرف دخانیات در چهار سال گذشته تلاش‌های زیادی انجام شده است، اما وزارت صنعت، معدن و تجارت نه تنها در این چهار سال بلکه در هیچ دولتی این حرف‌ها را قبول ندارد و به دنبال توسعه این صنعت است چون در آن پول وجود دارد. هر چه ما می‌بافیم آنها پنبه می‌کنند.

او افزود: در طول چهار سال گذشته تلاش کردیم تا در زمینه دخانیات تغییراتی ایجاد کنیم و اگر مجلس هوشمندی به خرج ندهد، به عقب باز می‌گردیم. مردم در مورد دخانیات و اعتیاد مشکل دارند. طبق آمارهایی که در زمینه اعتیاد جوانان اعلام شده است، در مجموع با حساب خانواده آنها، حدود 10 میلیون نفر درگیر این معضل هستند. همان کسانی که می‌گویند چرا هزینه درمان زیاد است، مردم را بیمار می‌کنند. شما چرا هوا را آلوده می‌کنید؟ یا جلوی مصرف سیگار را نمی‌گیرید؟ ما هم وقتی می‌خواهیم جلوی آن را بگیریم می‌گویند با سیگار و قلیان مردم چه کار دارید.

هاشمی گفت: سالانه 10هزار میلیارد تومان هزینه سیگار می‌شود که می‌گویند برای به دست آوردن آرامشی کاذب است. موارد دیگری فراهم کنید که نشاط بیشتری برای مردم داشته باشد، پول‌شان هدر نرود و زیان نبینند.

او با اشاره به اظهارنظر برخی گروه‌ها مبنی بر اینکه افزایش مالیات بر دخانیات باعث افزایش قاچاق آن می‌شود، ادامه داد: برخی می‌گویند اگر اجازه ندهید مردم سیگار و قلیان بکشند و جلوی آن را بگیریم، آنها به سمت شیشه و موادمخدر دیگر می‌روند. این دروغ است. همانطور که می‌گویند افزایش مالیات بر دخانیات، افزایش قاچاق آن را در پی دارد. اگر اینطور باشد دیگر هیچ تضمینی نباید بگیریم. چطور ممکن است در همه جای دنیا افزایش مالیات بر دخانیات باعث کاهش مصرف آن شود اما در ایران برعکس عمل کند، این یعنی یک جای کار ایراد دارد.  او افزود: بهداشت و درمان، فرهنگ، اقتصاد، مبارزه با اعتیاد و موارد دیگر درست نمی‌شود، مگر اینکه همه مسوولان متعهد شوند که مشکل داریم. اگر این تعهد سیاسی در کشور شکل بگیرد، مشکلات مردم نیز سامان پیدا می‌کند.  وزیر بهداشت با اشاره به آمار سیگاری بودن 11 درصد مردم ایران، گفت: ثابت شده است که اعتیاد با سیگار شروع می‌شود. اما در هیات دولت، مجلس و سایر دستگاه‌ها بسیاری از افراد هستند که این موضوع را قبول ندارند و نتیجه آن این می‌شود که ما با معلول آن یعنی بیماران روبرو می‌شویم. چقدر باید هزینه دارو، تخت بیمارستان و تربیت متخصص شود؟ چرا پولی که می‌تواند هزینه پیشرفت کشور شود باید هزینه درمان شود؟ بخشی از این اتفاق ناشی از تصمیمات غلطی است که در کشور گرفته می‌شود.

 یک فرصت بزرگ

در ادامه این مراسم، علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشت وزیر بهداشت با بیان اینکه ایران در پنج استراتژی تعیین شده از سوی سازمان بهداشت جهانی در زمینه کنترل و مبارزه با دخانیات موفق بوده است، گفت: اگر می‌خواهیم مصرف دخانیات کاهش یابد باید قیمت آن را نیز بالا ببریم و راه آن هم مالیات بر قیمت خرده فروشی است. هر ۱۰درصد افزایش مالیات، چهار درصد مصرف کاهش را در میان فقرا، جوانان و نوجوانان به دنبال دارد. شرکت‌های تولید‌کننده، قاچاقچیان و تجار به دنبال نوجوانان و جوانان هستند.

او ادامه داد: در سال ۹۶ می‌توانستیم از محل مالیات بر دخانیات ۲۰۰۰میلیارد تومان درآمد داشته باشیم. در برنامه ششم توسعه مالیات بر دخانیات از ۱۱درصد دوباره به 5درصد کاهش یافت. چرا که یکی از نمایندگان گفته بود مالیات باید از قیمت در کارخانه دریافت شود. این درحالی است که سالانه ۶۵هزار نفر در سال به علت دخانیات جان می‌بازند.  او با اشاره به تلاش وزارت بهداشت برای اصلاح لایحه مالیات بر ارزش افزوده، افزود: در حال حاضر فرصت بزرگی در مجلس به وجود آمده است. پیش‌تر دولت تصمیم گرفته بود که مالیات بر دخانیات ۹درصد باشد و آن را زیرمجموعه سایر کالاها به حساب آورده بود. اما امروز این فرصت وجود دارد که مالیات بر دخانیات به ۳۰درصد افزایش پیدا کند.

 بزرگ‌ترین اشتباه ما

محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نیز با اشاره به گسترش مصرف مواد دخانی در میان نوجوانان، دانشجویان و دانش‌آموزان گفت: یکی از مهم‌ترین مولفه‌های استراتژی سازمان بهداشت جهانی برای مبارزه با دخانیات، مالیات است. این قانون در ایران در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید. برآورد می‌شود اگر در کشور ما ۶۰ درصد مالیات بر خرده فروشی لحاظ شود بیش از ۱۱هزار میلیارد تومان برای حوزه سلامت منفعت خواهد داشت. امروز یکی از مواردی که سد راه پیشرفت و توسعه طرح تحول نظام سلامت شده است، عدم تحقق منابع مالی است که مجلس دولت را مکلف به پرداخت آن کرده است.  او افزود: مجلس تصویب کرده است که از محل ۱۰ درصد هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد ارزش افزوده باید منابعی به وزارت بهداشت اختصاص داده شود اما مجموع آن ۱۱هزار میلیارد تومان نمی‌شود.

قربانی مصرف سیگار در ایران را بیش از ۶۰ تا ۶۵ میلیارد نخ سیگار و آن آمار تولید آن را سالانه ۱۲میلیارد نخ اعلام کرد و گفت: باقیمانده حدود ۶۵ میلیارد نخ سیگار از طریق قاچاق یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی به دست مصرف‌کننده می‌رسد. این شرکت‌ها سالانه ۸۰۰۰ میلیارد تومان درآمد از راه فروش سیگار در ایران دارند. همچنین از جیب مردم سالانه ۲۰هزار میلیارد تومان هزینه درمان بیماری‌های ناشی از مصرف مواد دخانی می‌شود.

نزدیک به پنج سال پیش، با تبصره 3 ماده 102 برنامه پنجم توسعه و با هدف مبارزه با قاچاق، به صنایع خارجی اجازه داده شد محصولاتشان را در کشور تولید کنند. از پی آن شرکت‌هایی چون BAT و GTI در ایران سرمایه‌گذاری کردند، کارخانه زدند و تلاش کردند با حداقل هزینه‌ها، سیگار تولید کنند. قربانی با اشاره به سرمایه‎گذاری این دو شرکت در ایران گفت: آنها امروز در مجموع با کمتر از ۲۰۰۰میلیارد تومان سرمایه و اشتغال تنها ۱۵۰۰ نفر سالانه ۸۰۰۰ میلیارد تومان درآمد دارند.  او افزود: در هیچ کجای دنیا تولید دخانیات بدون نظارت و محدودیت برای سرمایه‌گذار خارجی انجام نمی‌شود اما ما به بهانه اشتغال این صنعت را در اختیار آنها گذاشته‌ایم و نظارت و دخالتی در تولید نداشتیم. این کار بزرگ‌ترین اشتباه ما بود. همانطور که در اصل ۴۴ به بهانه خصوصی‌سازی وارد کار خصولتی‌سازی شدیم و اینجا هم کلاه بزرگی سر ما رفته است.

 بدعهدی خارجی‌ها در ایجاد شغل

جمعیت مبارزه با دخانیات نیز با تاکید بر اینکه دخانیات دروازه ورود به اعتیاد است، گفت: در شهر اشتهارد شرکت بی.ای.تی افتتاح شده و فعالیت می‌کند. در حالی که همه‌چیز تحریم است، اما ورود دخانیات برای امریکا و انگلیس تحریم نیست. ژاپن هم بعد از برجام، در زمینه تولید مواد دخانی در زمینه دخانیات سرمایه‌گذاری کرده است.

محمدرضا مسجدی ادامه داد: سال گذشته مالیات بر دخانیات افزایش نیافت، ولی قیمت سیگار مارلبرو در تهران گران شد. اگر طبق قانون از سال 85 سالانه 10درصد مالیات بر دخانیات افزوده می‌شد، باید امسال این رقم به صد در صد می‌رسید.  به گزارش ایسنا، دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات با انتقاد از وزارت صنعت، معدن و تجارت به دلیل حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در زمینه تولید دخانیات، افزود: یکی از این شرکت‌ها قرار بود 3000 شغل ایجاد کند ولی تاکنون فقط 210 شغل ایجاد کرده است. هفت نفر از اعضای دو شرکت بزرگ تولید‌کننده سیگار در ایران اهل کشورهای حاشیه خلیج فارس و تنها دو نفر ایرانی هستند و این درحالی است که روزانه در ایران حداقل 10میلیارد تومان هزینه سیگار و بیش از آن صرف قلیان می‌شود؛ باید توجه کرد که قلیان امروز وسیله تفریح زنان و دختران ما شده است.