تعامل بین ترکیه و ایران برای حفظ ثبات منطقه
ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در بین همسایگان مختلفی واقع شده است. برخی از این همسایگان مانند عربستان، قطر، کویت، آذربایجان، عراق و روسیه خود تولیدکننده انرژی هستند و بازارهای خود را دارند و حتی برای ما رقیب محسوب میشوند، اما برخی همسایگان نیز مانند ترکیه، پاکستان و افغانستان خریدار انرژی ما بهشمار میروند.
ترکیه که یکی از کشورهای بزرگ و کلیدی در غرب آسیا است قراردادی را برای خرید گاز از ایران دارد که براساس آن سالانه میتواند تا سقف 10میلیارد مترمکعب گاز از ایران خریداری کند، اما به دلایل مختلف میزان گاز انتقالی به ترکیه به این رقم نرسیده است. آنکارا درحال حاضر از روسیه و آذربایجان با قیمت کمتر از ایران گاز وارد میکند. براین اساس میتوان گفت که قرارداد گازی بین تهران و آنکارا که در گذشته به امضا رسیده و محاسبه قیمت گاز برمبنای تغییرات قیمت نفت بوده تاکنون منافع ایران را تامین کرده و قرارداد خوبی است.
حال ترکیه سعی دارد تا قیمت را با ایجاد رقابت پایین بیاورد، چون میتواند از روسیه و آذربایجان گاز ارزانتر وارد کند. به همین دلیل مسایلی که شاید قبلا هم بوده ولی زیاد به آن پرداخته نمیشده محل تنش شده است. مانند کیفیت و میزان گاز انتقالی به ترکیه که مبنای ارجاع آن به حکمیت شده و علاوه بر آن آنکار درخواست کاهش قیمت گاز ایران را دارد. در حکمیتهای گذشته نیز ترکیه توانسته از بعد حقوقی برنده شکایت علیه ایران در مورد گاز صادراتی شود. بدونشک ترکیه در آینده نیز دسترسی به گاز ارزانتر را خواهد داشت و ما اگر تعامل خوبی با آنکارا در این خصوص نداشته باشیم ترکیه میتواند براساس مفاد قرارداد به جای بالاترین سقف تعیین شده کمترین میزان گاز را طبق قرارداد از ما خریداری کند.
در نظام بینالملل از اینگونه اختلافات بین کشورهای صادرکننده و واردکننده گاز وجود دارد، به علاوه نباید فراموش کرد که حذف این میزان گاز نه بر اقتصاد ترکیه و نه بر اقتصاد ما تاثیر حیاتی ندارد. دولتها میتوانند با تعامل روی مسایل مختلف روابط حسنه خود
را حفظ کنند.
همچنین نباید فراموش کرد که ایران و ترکیه دو کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه هستند و حرف اول را در غرب آسیا میزنند و هرگونه تعامل بین دو کشور در حفظ امنیت و ثبات منطقه نقش حیاتی دارد.
درخصوص همسایه دیگرمان پاکستان نیز باید گفت که این کشور نیاز به انرژی دارد، بر همین اساس قرار بود این خط لوله گاز مورد نیاز این کشور را تامین کند، اما نکته اصلی و اقتصادی بودن طرح منوط به انتقال گاز به هند از طریق پاکستان بوده است. اگر تحریمهای اعمال شده از سوی غرب علیه ایران برسر موضوع هستهیی برطرف شود بدونشک امتداد این خط لوله انتقال گاز به هند برای ایران یک فرصت اقتصادی خوب بهشمار میرود. در غیراینصورت عملیاتی شدن خط لوله تاپی به عنوان رقیبی برای انتقال گاز ایران به شبهقاره هند دور از ذهن نیست.