تجربه اتاق استانبول در آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای
تعادل|
بولتن بررسی مسائل روز اقتصادی ایران از سوی مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی اتاق ایران منتشر شد. «آموزش‌های فنی و حرفه‌یی در اتاق استانبول» موضوع گزارش اتاق ایران بود. اتاق بازرگانی استانبول به‌منظور ایجاد اشتغال در این شهر و غلبه بر مشکل بیکاری اقدام به مشارکت و حمایت از اجرای پروژه اداره تخصصی دوره‌های آموزش شغلی (OZIMEK) کرد تا در سال 2007 اجرای آن آغاز شد. هدف اصلی این پروژه حفاظت، توسعه و افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از طریق زمینه‌سازی تحصیل در سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌یی برای افراد مختلف جویای شغل است. پروژه OZIMEK مشتمل بر برگزاری دوره‌های آموزشی برای همه‌کسانی است که از حق تحصیل محروم شده و به دنبال بهبود مهارت‌های حرفه‌یی خود برای تغییر شغل یا کسب شغل جدید هستند.
بیکاری؛ چالش مشترک همه کشورها
یک چالش مشترک میان همه کشورها صرف‌نظر از عملکرد اقتصادی و توسعه منابع انسانی آن کشور، ورود جوانان به عرصه‌های اقتصادی و ممانعت از بیکاری این قشر است. گرچه اغلب دلایل این بیکاری مشخص شده اما هنوز راه‌حل قطعی برای این مشکل باوجود توجه روزافزون بخش دولتی و سازمان‌های خصوصی پیدا نشده است. آنچه مسلم است بیکاری جوانان خود نمایانگر عدم کارکرد درست سیاست‌ها و برنامه‌های آموزشی است. فقدان مهارت‌های مناسب منطبق با نیازهای بازار کار و عدم هماهنگی ظرفیت‌های دانشگاهی با نیاز بازار ازجمله مهم‌ترین مشکلات آموزشی است که منتج به بیکاری می‌شود. نتیجه آنکه آموزش‌های فنی و حرفه‌یی در دنیای امروز از جایگاه ویژه‌یی برخوردار است. ترکیه هم ازجمله کشورهایی است که با معضل بیکاری جوانان به‌خصوص بعد از بحران اقتصادی سال 2009 دست‌به‌گریبان است. استانبول به عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای ترکیه که 92 درصد از درآمد ملی این کشور را تولید می‌کند، حتی از نرخ بیکاری بالاتر از متوسط کشور ترکیه برخوردار است.
اعضای اتاق استانبول 99 درصد از تولید ناخالص ملی ترکیه و 44 درصد از درآمدهای مالیاتی ترکیه را ایجاد می‌کنند. همین موضوع سبب شد تا اتاق استانبول به‌منظور ایجاد اشتغال در این شهر و غلبه بر مشکل بیکاری به فکر چاره‌جویی باشد. حفاظت، توسعه و افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از طریق زمینه‌سازی OZIMEK هدف اصلی پروژه OZIMEK تحصیل در سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌یی برای افراد مختلف جویای شغل است. پروژه مشتمل بر برگزاری دوره‌های آموزشی برای همه‌کسانی است که از حق تحصیل محروم شده و به دنبال بهبود مهارت‌های حرفه‌یی خود برای تغییر شغل یا کسب شغل جدید هستند. سیاست آموزش شغلی شامل دبیرستان‌های فنی و حرفه‌یی، آزمایشگاه‌ها و کارگاه، OZIMEK در پروژه‌های هنری به دلیل برخورداری از امکانات و شرایط مناسب ارائه دوره‌ها، به عنوان مکان برگزاری دوره‌ها انتخاب شدند. به دلیل استفاده از همین موسسات فنی و حرفه‌یی به عنوان مکان آموزشی، دوره‌ها بعد از ساعت کاری مدارس در روز شنبه و بعد از ساعات کاری در طول هفته ارائه می‌شود. این موضوع همچنین سبب می‌شود که افراد شاغلی که به دنبال ارتقای مهارت‌های شغلی و حرفه‌یی خود هستند بتوانند در این دوره‌ها شرکت کنند. محاسبات اتاق استانبول در سال 2011 نشان می‌دهد که بیش از 61 درصد از کارآموزان زندگی خود را بعد از دوره‌های OZIMEK بهبود بخشیدند. این نظرسنجی‌ها همچنین نشان می‌دهد که 24.4 درصد از شرکت‌کنندگان بیکار موفق به یافتن شغل و 15.1 درصد از کارآموزان موفق به تغییر شغل و 39.6 درصد از فارغ‌التحصیلان درآمد خود را افزایش دادند. در فاز بعدی هم پروژه OZİMEK تجربه‌های خود را در اختیار یک پروژه بین‌المللی گذاشت که توسط اداره همکاری و هماهنگی ترکیه حمایت و توسط اتاق بازرگانی استانبول اجرا شد. در این پروژه دانشجویان خارج از کشور از طریق تسهیلات و رویکردهای آموزشی OZİMEK آموزش دیدند. این دوره‌ها تنها در استانبول و با توجه به نیازهای جاری بازارهای صنایع، انفورماتیک و بخش خدمات برگزار می‌شوند. برنامه دوره‌ها توسط وزارت آموزش ملی مشخص می‌شود و شامل فعالیت‌های تئوری و عملی است. ازنقطه‌نظر منابع مالی، اتاق بازرگانی استانبول و اداره مدیریت استانی استانبول بخش عمده بودجه این پروژه را تامین می‌کنند. سوال اساسی سیاست‌گذاران و مجریان سیاستی و مخصوصاً بخش خصوصی در ترکیه در حوزه آموزش‌های شغلی این موضوع است که ترکیه چگونه می‌تواند پتانسیل‌های پنهان نیروی کار خود را که بیش از نیمی از جمعیت نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند به تحرک وا دارد. به دلیل پیچیدگی سیستم آموزش ملی در ترکیه وزارت آموزش ملی امور مرتبط با این وزارتخانه را با همکاری برخی از نهادهای دیگر انجام می‌دهد. ازجمله این نهادها: کنفدراسیون تجار و صنعتگران ترکیه، اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و بورس کالای ترکیه، اتحادیه‌های کارگری و کارفرمایی، شورای تحقیقات فناوری و علمی ترکیه و اداره اشتغال ملی ترکیه است. مسوولیت اصلی ارائه خدمات به افراد بیکار ثبت‌نام‌شده در 200 دفتر موجود این اداره در 10 استان را برعهده دارد. برنامه‌های آموزشی مهم‌ترین برنامه این نهاد برای ایجاد تحرک در بازار کار است. اکثر دوره‌های آموزشی ارائه‌شده دوره‌های آموزش شغلی عمومی است که طیف وسیعی از مشاغل را پوشش می‌دهد. دوره‌ها معمولاً رایگان هستند اما هر کارآموز فقط حق شرکت در یک دوره موردحمایت توسط اداره اشتغال ملی ترکیه را در بازه زمانی 5 سال دارد. علاوه بر این دولت ترکیه به‌منظور توسعه و بهبود آموزش‌های شغلی در این کشور طرح‌ها و سندهای استراتژیک زیادی را نیز به تصویب رساند. این دوره‌ها در سیستم آموزشی ترکیه اجباری است.
