تحمیل هزینه‌ گزاف خسارت‌های ساختگی به صنعت بیمه

هشدار کارشناسان به پرداخت خسارت بدون کروکی در قانون جدید بیمه شخص ثالث و افزایش هزینه‌ها

گروه بانک و بیمه   احسان شمشیری

اگرچه آمار دقیق یا برآوردی از میزان خسارت تصادف‌های ساختگی و فشار هزینه آن بر زندگی مردم، حق بیمه، کاهش تخفیف و پرداخت هزینه توسط شرکت‌های بیمه در دسترس نیست اما به عقیده کارشناسان بیمه، مردم کوچه و بازار و راننده‌های حرفه‌یی و باسابقه، افراد و باندهای مختلفی در مسیر تصادف ساختگی یا سوءاستفاده از فرصت ایجاد یک تصادف ساختگی و مقصر جلوه دادن دیگران وجود دارند که باعث تحمیل هزینه و اتلاف وقت به مردم و شرکت‌های بیمه و بیت‌المال شده‌اند و میلیارد‌ها تومان را سالانه به جامعه تحمیل کرده و باعث آسیب رساندن به شواهد ساختگی و جان و مال مردم می‌شوند.

به گزارش «تعادل» روز گذشته بیمه مرکزی در اطلاعیه‌یی اعلام کرد: صنعت بیمه هر سال زیان قابل توجهی از محل خسارت‌های ساختگی متحمل می‌شود که برای جلوگیری از آن نیاز به همکاری بیشتر مردم با صنعت بیمه است و برای حل این معضل، پیگیری روش‌های قانونی و همکاری بیشتر میان قوه قضاییه، نیروی انتظامی با صنعت بیمه مورد نیازاست.

تصادف‌های ساختگی این روزها به منبع درآمدی برای افراد سودجو تبدیل شده است برخی افراد با استفاده از روش‌های غیرانسانی به دنبال سوءاستفاده از شرکت‌های بیمه هستند به‌طوری که با ایجاد تصادف‌های ساختگی که همه جوانب قانونی در آن رعایت شده، شرکت‌های بیمه را به پرداخت خسارت‌هایی ملزم می‌کنند که اصولا در یک سانحه غیر واقعی ایجاد شده‌اند و حتی در تصادف‌های جدید، همان تصادف‌های قبلی و آثار تخریب روی خودرو را به عنوان خسارت جدید معرفی می‌کنند و مقصر حادثه نیز نسبت به اثر افزایش هزینه بر حق بیمه سال آینده خود و کاهش تخفیف‌ها آگاهی کافی ندارد و اعتراض نمی‌کند.

در نمونه اخیر که از سوی پلیس آگاهی استان قم اعلام شده، پنج نفر از اعضای یک باند در ایجاد تصادف ساختگی دستگیر شده‌اند. متهمان ابتدا جوانان معتاد و بیکار را شناسایی کرده و طعمه قرار می‌دادند. شکستن دندان با انبردست، شکستن بینی با میله آهنی، بریدن لب‌ها با تیغ، تزریق خون به نواحی گونه و زیر چشم برای ایجاد کبودی و ایجاد خراش توسط سمباده روی پوست از جمله اقدامات آنها برای مصدوم کردن سوژه بوده است. متهمان پس از این اقدام، سوژه را به شهرستان همجوار برده و در محلی خلوت، تصادفی را صحنه‌سازی و سپس طی فرآیندی قانونی، به دریافت دیه از شرکت‌های بیمه اقدام می‌کرده‌اند. این عده تاکنون در 6فقره تصادف ساختگی، حدود 500میلیون تومان از شرکت‌های بیمه خسارت دریافت کرده‌اند.

 نفوذ از خلأ‌های قانونی

پزشکی قانونی در بررسی‌های خود به ساختگی بودن تصادفات پی می‌برد اما به دلیل اینکه تا حدود زیادی کار به‌صورت حرفه‌یی انجام می‌شود، هنوز دستگاه قضایی و پلیس در انجام ماموریت‌ها به این نکته توجه جدی ندارند. به‌طوری که هماهنگی کافی برای تشخیص و شناسایی پرونده‌های ساختگی وجود ندارد.

اخبار متعدد از دستگیری باندهای تصادف ساختگی، به منزله هشداری برای شرکت‌های بیمه است تا سیستم‌های نظارتی و کنترل داخلی خود را تقویت کنند.

در آخرین مورد کشف شده، یک باند تصادف‌های ساختگی که به مدت 6 سال با طراحی تصادف‌های جعلی و به کارگیری راننده و مصدومان ساختگی و تهیه کروکی از شرکت‌های بیمه خسارت می‌گرفته‌اند، در شهرستان قائمشهر دستگیر شده‌اند. جالب اینکه تاکنون 20 عضو این باند دستگیر شده‌اند و برخی اعضای آن شناسایی نشده‌اند.

به‌‌هر حال مقوله پرداخت خسارت و جلب‌رضایت مردم اگر چه مورد تاکید دستگاه نظارتی صنعت بیمه است اما عدم دقت در بررسی گزارش تصادفات و مدارک و مستندات ابرازی توجیه پذیرنیست و تبعات و آثار آن می‌تواند خدمات صنعت بیمه به جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.

به ویژه اینکه با توجه به قانون جدید بیمه شخص ثالث و پرداخت خسارت بدون کروکی تا سقف‌های مشخص شده، موضوع سوءاستفاده‌های احتمالی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

ارسال فوری اطلاعات برای بیمه مرکزی و سخت‌گیری شرکت‌های بیمه در این زمینه می‌تواند یک بانک اطلاعاتی قابل اتکا و کارامد ایجاد کند که با استفاده از آن به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، زمینه هرگونه جعل و تقلب از بین برود و شرکت‌های بیمه بتوانند فارغ از تهدیدها، خدمات خود را به مردم ارائه کنند. ذکر این نکته ضروری است که اگرچه پرداخت خسارت برای شرکت‌های بیمه یک وظیفه است اما اجرای وظیفه، مسوولیت آنان را در ایجاد سیستم‌های کنترل داخلی و نظارت هوشمند و مستمر بر نمایندگی‌ها و کارگزاری‌های خود رفع نمی‌کند.

 تشکیل تیمی از راهور، بیمه و پزشکی قانونی

این در حالی است که برخی کارشناسان راهنمایی و رانندگی براین باور هستند که پلیس سوانح خسارتی و جرحی را مورد تایید قرار داده و برای رقم‌های بالای خسارتی نیز کروکی تهیه می‌کند و کاری به تصادف‌سازی ندارد براین اساس لازم است تا تیمی متشکل از پلیس راهور، پزشکی قانونی و بیمه در مراکز درمانی به ویژه بیمارستان‌ها حضور داشته باشند تا تصادف‌های ساختگی به را حتی منجر به دریافت غرامت نشود. رانندگان باید از پرداخت هزینه در سر صحنه تصادف به افراد سودجو اجتناب کرده و موارد را برای شناسایی این افراد به پلیس گزارش دهند.

 افزایش کشف تصادف‌های ساختگی

در شرایطی که صنعت بیمه برای رسیدگی به موضوع تصادفات ساختگی استمداد می‌طلبد، سوالی که مطرح می‌شود، این است که آیا امکان جعلی بودن یک تصادف در مراحل مختلف رسیدگی به پرونده برای دریافت دیه وجود دارد یا خیر؟ برای بررسی صدمه‌های ناشی از تصادف که به یک فرد وارد می‌شود ملاک‌ها و معیارهای مختلف و تخصصی وجود دارد که در مراکز پزشکی قانونی با استفاده از آنها این ارزیابی انجام می‌شود.

زمانی که یک فرد برای تشخیص میزان صدمات جسمی ناشی از تصادف یا هر حادثه دیگری به پزشکی قانونی مراجعه می‌کند آسیب‌های وی بررسی شده و با قانون مجازات اسلامی تطبیق داده می‌شود. سپس بررسی می‌شود که عامل ایجاد این ضایعه به چه دلیل بوده و آیا حدوث آن می‌تواند با حادثه مورد ادعا نظیر تصادف یا نزاع تطابق داشته باشد یا خیر، به عنوان مثال تصادف ناشی از اصابت مستقیم قطعات خودرو یا پرتاب فرد و کشیدگی روی زمین تفاوت‌هایی دارد که کارشناسان پزشکی قانونی قادر به تشخیص آن هستند.

در گام بعدی زمان حادثه ضایعه مشخص می‌شود و پزشکی قانونی اعلام می‌کند که این آسیب‌دیدگی مثلا مربوط به یک یا دو روز قبل یا چه محدوده زمانی است، یکسری از ادعاهای کذب در مورد آسیب دیدگی ناشی از تصادف در همین مرحله مشخص می‌شود.

در حالی که با توجه به نحوه مراقبت، شرایط بدنی و نحوه درمان فرد آسیب‌دیده نمی‌توان ساعت دقیق آسیب دیدگی را مشخص کرد اما حدود زمان آن قابل تشخیص بوده و علاوه بر آن معیارهایی وجود دارد که می‌توان تشخیص داد که آیا آن آسیب در پی تصادف ایجاد شده یا علتش چیز دیگری بوده است.

اگر صدمات فرد دارای دیه مقدر باشد تطابق با قانون دیات در گواهی‌ها درج و در غیر این صورت، ارش صدمات تعیین و اعلام می‌شود و چنانچه فرد دچار نقص عضو شود میزان نقص عضو مشخص و ارش آن نیز تعیین می‌شود.

ادعای افراد در مورد آسیب دیدگی ناشی از تصادف یا نزاع در پزشکی قانونی بررسی و کارشناسی شده و اگر ادعا کذب تشخیص داده شود، این موضوع به مقام قضایی اعلام واین افراد به دلیل جعل و تلاش برای فریب قاضی حتی ممکن است محاکمه نیز بشوند.

متاسفانه چندین سال است که پزشکی قانونی با معضل تصادفات ساختگی روبه روست و در سال‌های اخیر میزان مواردی از تصادفات ساختگی که پزشکی قانونی به آن پی برده و به مراجع قضایی اطلاع داده است، افزایش داشته است.

درباره انواع تصادف ساختگی باید توجه داشت که گاهی راننده و مصدوم با تبانی با یکدیگر تصادفی ساختگی را ترتیب می‌دهند که پول دیه را از بیمه دریافت کنند در این شرایط اگر مشخص شود که آسیب دیدگی فرد مربوط به تصادف نبوده پزشکی قانونی آن را اعلام می‌کند و مقامات قضایی نیز علاوه بر استعلام نظرپزشکی قانونی با استعلام از سایر مراجع مانند نیروی انتظامی و تحقیقات دستورات لازم را صادر می‌کنند.

گاهی نیز برخی افراد برای گرفتن دیه خود را جلوی ماشین افراد دیگر پرتاب می‌کنند که در این شرایط نیز علاوه بر کارشناسی پزشکی قانونی، تحقیقات انتظامی و قضایی و سوابق افراد در کشف پرونده موثر و موارد بسیاری از این دست تاکنون در پزشکی قانونی کشف شده است.

 پیمانکاران تصادف‌های ساختگی

گفته می‌شود، پیمانکاران تصادف‌های ساختگی معمولا ٦٠ تا ٧٠درصد پول دیه مجروح را برای خودشان برمی‌دارند به‌ ازای شکستن هر دست یا پا به کسانی که در تصادف‌های ساختگی شرکت می‌کنند ٣ میلیون تومان می‌دهند.

پیمانکار یا دلال، هزینه کار را پرداخت و مسائل اداری را دنبال می‌کند و درنهایت ٦٠ تا ٧٠‌درصد پول را برمی‌دارد. یک‌ یا دوهفته درگیر است و سود بیشتری نسبت به مصدوم می‌برد. به‌طوری که ٦٠درصد پول دریافتی به پیمانکار می‌رسد یا حتی کسانی هستند که ٧٠ تا ٧٥‌درصد پول را برمی‌دارند. پس پیمانکار با دلالی به سود زیادی می‌رسد و با یک هفته کار به ٣٠‌میلیون یا بیشتر می‌رسد، بدون اینکه آسیبی به خود برساند.

گفته می‌شود 90 ‌درصد پیمانکاران قبلا این کار را انجام دادند و دونوع حساب کتاب و پیمانکاری دارند یکی اینکه پیمانکار از اول شرط می‌‌گذارد که پول را که از بیمه گرفت، ٦٠درصد به اومی‌رسد و عده دیگری هم هستند که از قبل تعیین می‌کنند که مثلا به ‌ازای شکستن هر دست یا پا به او ٣میلیون یا به ازای هر زخم درصورت یا بدن فلان مقدار پول می‌دهند اما خودش برای همین دست ١٢‌میلیون از بیمه می‌گیرد. درنوع دوم این‌طور نیست که پیمانکار پول را قبل از کار بدهد و اگر کار انجام شود و او به پول برسد، حق مصدوم را متناسب با قرارداد پرداخت می‌کند. ولی مصدوم هیچ‌وقت بیشتر از ٥٠‌درصد دریافت نمی‌کند.

هرچند در سال‌های اخیر پزشکی قانونی با تشخیص بسیاری از موارد تصادفات ساختگی، از امکان سوءاستفاده مالی و دریافت هزینه از بیمه‌ها جلوگیری کرده است اما ضرورت دارد کنترل‌های بیشتری به صورت محسوس و نامحسوس صورت بگیرد.

در حالی که امکانات و سطح کارشناسی پزشکی قانونی در تشخیص آسیب دیدگی‌های جعلی و غیر مرتبط در سال‌های اخیر افزایش داشته است وبا توجه به اینکه اطلاعات افرادی که به دلیل نزاع یا تصادف به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند ثبت می‌شود. از طریق این اطلاعات می‌توان متوجه شد که به عنوان مثال فردی در طول یک سال چند بار با ادعای تصادف به پزشکی قانونی مراجعه کرده است.