بی‌حاصلی تزریق اعتبار خرد در اشتغال‌زایی
یک کارشناس ارشد اقتصاد گفت: تزریق اعتبار به‌صورت خرد برای ایجاد اشتغال بی‌حاصل و فسادزاست و دولت برای اشتغال‌زایی باید طرح‌هایی که معطوف به تزریق اعتبار به‌صورت کلان است را در دستور کار قرار دهد.
مجید شاکری، دکترای مدیریت مالی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به برنامه دولت برای تزریق ۵۰هزار میلیارد تومان اعتبار به طرح‌هایی اشتغال‌زایی گفت: تقریبا همه دولت‌های بعد از جنگ یک طرح «پولپاشی برای اشتغال» دارند. طرح ضربتی اشتغال سید محمد خاتمی، طرح‌های بنگاه‌های زودبازده و مسکن مهر محمود احمدی‌نژاد و طرح اعطای تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط حسن روحانی از جمله این طرح‌هاست. وی اظهار کرد: وجه مشترک تقریبا همه این طرح‌ها مگر یکی انحراف بسیار بالای تسهیلات اعطایی است. مثلا طرح بنگاه‌های زودبازده از دید گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بیش از ۹۰درصد انحراف داشت. حتی موافقان این طرح هم تا ۶۰درصد انحراف خرج کرد منابع را قبول دارند. همین اعداد و ارقام کمابیش برای طرح ضربتی اشتغال دولت اصلاحات هم برقرار است. با وجود نبود آمار دقیق از میزان انحراف طرح در حال اجرا تسهیلات بنگاه‌های کوچک و متوسط، نشانه‌های آشکار از انحراف منابع این طرح هم هویداست. طرفه آنکه بناست در فاز دوم این طرح ۵۰ هزار میلیارد تومان دیگر به بنگاه‌های کوچک و متوسط وام داده شود. دلیلی وجود ندارد که این ۵۰ هزار میلیارد سرنوشتی بهتر از همتایان قبلی خود داشته باشد. این کارشناس ارشد اقتصاد تصریح کرد: موضوع آن قدر مهم است که اخیرا حتی رهبری هم بخشی از یک سخنرانی خود را به این موضوع اختصاص داده و پرسیده بودند چرا همه طرح‌های اشتغال‌زایی با تزریق اعتبار شکست می‌خورد؟ وی ادامه داد: در این طرح‌ها یک استثنا البته باقی است: مسکن مهر. میزان انحراف منابع این طرح بسیار اندک و ضریب بازگشت اقساط آن بسیار بالاست. شاکری تاکید کرد: این موضوع لزوما به معنای صحت کلیت طرح نیست اما واضح است مسیر پیش‌بینی شده برای اصابت اعتبار با موفقیت تقریبا مطلق در حال طی شدن است. سوال این است: مسکن مهر چه چیزی دارد که طرح‌های دیگر نداشتند؟ چه چیزی مسیر ساخت مسکن مهر را پایش پذیر و تحقق هدف-گیرم هدف غلط- ساخت مسکن مهر و نیز بازگشت پول خلق شده را توامان تضمین کرده است؟
این کارشناس اقتصادی تفاوت ماهوی مسکن مهر با سایر طرح‌ها را پایش‌پذیر بودن آن عنوان کرد و توضیح داد: تفاوت ماهوی مسکن مهر با دیگر طرح‌ها در تعریف آن است. مسکن مهر یک طرح کلان متمرکز پایش پذیر است. کلان مقیاس بودن طرح، هم امکان کنترل فیزیکی و هم امکان کنترل مالی آن را به‌شدت افزایش داده است. مقایسه کنید با سایر طرح‌ها که تعداد بی‌شماری طرح خرد-که اصلا قابل اعتبارسنجی هم نیستند- هدف‌گذاری شده‌اند. بی‌شمار طرح خرد و پخش که نه می‌توان پیشرفت آنها را مگر با زحمت بسیار و با مخاطره فساد بالا سنجید نه می‌توان رفتار تسهیلات‌گیرنده را در آن کنترل کرد. این کارشناس ارشد اقتصادی پیشنهاد داد: بهتر است دولت پرداخت وام خرد با هدف رونق را متوقف کند وطرح‌های کلان مقیاس با هزینه‌هایی به مراتب کمتر از این ۵۰هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای سال جاری را تدوین و اجرا کند. طرح‌های کلانی با تمرکز بر مهم‌ترین مشکلات پیش روی کشور که صنایع پایین‌دست را به اندازه کافی درگیر کند و بیش از سرمایه‌بر بودن کاربر باشد.
