بازپس‌گیری بازار شکر
درسی برای کل اقتصاد ایران
رکورد ۱۲۰ساله در تولید شکر شکسته شد
تعادل|
پارلمان بخش خصوصی روز گذشته میزبان رییس دفتر رییس‌جمهور و وزیر جهاد کشاورزی بود. این گردهما‌یی به مناسبت شکستن شدن رکورد 120ساله تولید شکر در کشور که می‌توان آن را تجلی تعامل دولت و بخش خصوصی عنوان کرد، برگزار شد، چراکه میزان تولید شکر از یک‌میلیون و 100هزارتن در 4سال گذشته به یک‌میلیون و ٦٤٣هزار تن رسیده است. این در حالی است که در دولت‌های گذشته به دلیل برخی سیاست‌های سوء و اشتباه، شاهد واردات بی‌رویه شکر به کشور بودیم. حال در دولت یازدهم با برنامه‌ریزی مناسب در این صنعت، جدای از تاثیرات مثبت آن در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده، بازاری را که به‌طور رایگان در اختیار کارگران و کشاورزان کشورهای دیگر قرار داده بودیم، پس گرفتیم. حتی به گفته محمود حجتی در چهار سال آینده می‌توانیم به‌راحتی در تولید شکر خودکفا شویم. از سوی دیگر، محمد نهاوندیان که سابقه حضور در بخش خصوصی را نیز در کارنامه خود دارد، روز گذشته میهمان فعالان بخش خصوصی بود تا به نمایندگی از دولت ضمن تقدیر از زحمات وزیر جهاد کشاورزی بر این نکته تاکید کند که این اتفاق باید به عنوان درسی در کل اقتصاد ایران مورد توجه قرار گیرد. او بر این باوراست که در شرایط کنونی، چاره‌یی نداریم جز اینکه نهضت بهره‌وری را در همه بخش‌ها لحاظ کنیم. رییس دفتر روحانی در خلال صحبت‌های خود به مساله تولید و اشتغال نیز گریزی زد و گفت: نباید در تشخیص مساله دچار اشتباه شویم و تصور کنیم مثل گذشته دولت می‌تواند شغل دولتی ایجاد کند و این توقع اشتباهی است؛ زیرا درآمد سرانه امروز قابل قیاس با ٤٠سال گذشته نیست. اما اینکه دولت وظیفه‌اش دادن پیام امنیت اقتصادی و حراست از محیط کسب و کار بخش خصوصی است، توقع بجایی است.
دیوار بلند تحریم‌ها شکسته شد
براساس پیش‌بینی انجمن صنایع قند ایران در سال 81 حدود یک‌میلیون و 40هزار تن کل تولید شکر بوده که این میزان در سال 85 و با برنامه‌ریزی مدیران دولتی شاهد سیر افزایشی در این بخش بودیم. به‌طوری که مطابق آمارها، برپایه سال 85 میزان تولید شکر بالغ بر یک‌میلیون و 250 هزارتن بوده که متاسفانه از این سال به بعد به دلیل برخی سیاست‌های نادرست روند تولید سیر نزولی پیدا کرده است، چراکه بسیاری از کارخانه‌ها روند کاهش تولید توقف را به کار گرفته بودند؛ اما با روی کارآمدن دولت یازدهم، از سال 1392 به‌طور مجدد حرکت صعودی تولید شکر آغاز شد که این موضوع حاصل تغییر و نحوه مدیریت در کشور بوده است. همچنین بر اساس داده‌های انجمن صنایع قند ایران، طی سال 85 بیشترین میزان تولید شکر رقم خورده و میزان واردات این محصول نیز در بالاترین حالت خود قرار داشت. حال پیش‌بینی‌ها بر این است که در سال 96 بالغ بر یک‌میلیون و 750 هزار تن میزان شکر تولید شود. حتی روند تولید به گونه‌یی خواهد بود که تا 4 سال آینده در زمینه تولید شکر به خودکفایی برسیم. این موفقیت در تولید شکر، بهانه‌یی شد تا به همت مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، اتاق ایران «جشن تولید ملی شکر» با حضور رییس دفتر رییس‌جمهور، رییس اتاق ایران، وزیر جهاد کشاورزی و جمعی از فعالان این صنعت برگزار شود.
رییس دفتر رییس‌جمهور که در جمع فعالان بخش خصوصی حضور یافته بود، برگزاری جشن ملی تولید شکر را نماد عزم خردمندانه و حرکت جمعی همدلانه دانست و گفت: می‌توان از آن به عنوان تجلی تعامل دولت و بخش‌خصوصی یاد کرد.
محمد نهاوندیان با تاکید بر اهمیت ارتقای بهره‌وری برای رسیدن به رشد پایدار اقتصادی تصریح کرد: عملکرد مثبت در حوزه تولید شکر نشان داد که می‌توان از طریق بهره‌وری یعنی استفاده بهینه‌تر از منابع داخلی به رشد بیشتر دست یافت. این موفقیت همان چیزی است که متاسفانه در طول برنامه‌های مختلف توسعه نتوانستیم آن را به دست آوریم.
این مقام دولتی، این موفقیت را بیانگر عزم جدی بخش خصوصی در تحقق رشد اقتصادی کشور عنوان کرد و افزود: عده‌یی این‌گونه می‌اندیشند که بخش خصوصی خردنگر بوده و به فکر منافع بنگاه خود است در حالی که اتاق ایران با راه‌اندازی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب نشان داد که برای رسیدن به رشد و توسعه عزم جدی دارد. او با بیان این مطلب افزود: این اقدام در سال‌هایی انجام شد که هیچ حمایتی از اتاق نمی‌شد و دولت وقت اعتقادی به حضور بخش‌خصوصی نداشت، اما این مرکز از زمان شروع به کار خود توانست با مطالعات علمی و استدلال‌های منطقی از اتخاذ بسیاری از تصمیمات نادرست در سال‌های گذشته جلوگیری کند.
رییس دفتر روحانی با تاکید بر این نکته که باید نهضت ارتقای بهره‌وری در کشور شکل بگیرد، گفت: امروز تضییع منابع انسانی بیش از منابع طبیعی است. متاسفانه نتوانسته‌ایم در محیط کسب‌وکار کشور خلاقیت‌های کارآفرینانه را به کار بگیریم. نهاوندیان تاکید کرد: دولت بسترساز است و به‌طور قطع با این میزان کاهش در درآمدهای خود دیگر به‌هیچ‌وجه نباید از آن انتظار داشت که شغل دولتی به وجود آورد.
این مقام مسوول ادامه داد: بخش‌خصوصی باید بتواند از فناوری‌های روز دنیا استفاده کند، زنجیره تولید و عرضه را در اختیار داشته باشد و از برنامه‌های توسعه‌یی خوف نکند. در این بین دولت باید پیام امنیت اقتصادی را به بخش خصوصی بدهد. در این سال‌ها با توقعات اشتباه دچار ناکامی شدیم. نهاوندیان فراهم شدن زمینه مراودات تجاری با بازارهای جدید را وظیفه دیگر دولت عنوان کرد وگفت: کار بزرگی در برجام صورت گرفت؛ برجام دیوار بلندی که در برابر محصولات ایرانی بود را شکست و امکان استفاده از فناوری‌های جدید را از طریق تعامل با بازارهای نو ایجاد کرد. وی در عین حال رشد بدون عدالت و بهره‌مندی را ناکارآمد توصیف کرد و ادامه داد: اگر قرار باشد رشد پایدار باشد باید در آن عدالت و بهره‌مندی نیز دیده شود.کشاورز باید احساس بهره‌مندی کند. باید فاصله بین دهک پایین درآمدی با دهک‌های بالای درآمدی موردتوجه قرار گیرد. اتاق ایران نیز زمانی می‌تواند در جامعه توفیق داشته باشد که در حین برنامه‌ریزی برای تحقق توسعه و رشد، عدالت را نیز در برنامه کاری خود قرار دهد.
خودکفایی شکر در چهار سال آینده
از سوی دیگر، وزیر جهاد کشاورزی که در این مراسم به دلیل شکسته شدن رکورد تولید شکر، مورد تقدیر قرار گرفت، با اشاره به افزایش ٥٠ درصدی میزان تولید شکر، گفت: میزان تولید کشور از یک‌میلیون و 100 هزارتن در 4سال گذشته به یک‌میلیون و ٦٤٣هزار تن رسیده است. به گفته محمود حجتی، در چهار سال آینده می‌توانیم به‌راحتی در تولید شکر خودکفا شویم. او افزود: جدای از تاثیرات مثبت این افزایش تولید در ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده، بازاری را که بطور رایگان در اختیار کارگران و کشاورزان کشورهای دیگر قرار داده بودیم، به کشور خود برگرداندیم. حجتی در مورد کشت پاییزه چغندرقند گفت: امسال کشت پاییزه چغندرقند از ٧٠٠ هزارتن گذشته است. سکاندار بخش کشاورزی کشور همچنین با اشاره به برخی سیاست‌های سوء در دولت‌های گذشته گفت: در سال 85 با کاهش تعرفه شکر یک‌باره 2میلیون و 500 هزار تن شکر وارد کشور شد، درحالی که میزان نیاز کشور بیش از 500 هزار تن نبود و بخش‌های زیادی از کشاورزان از این سوءمدیریت و سیاست غلط آسیب دیدند.
حجتی با تاکید بر آسیب‌شناسی و تحلیل تجربیات و مدون کردن تجربه این افزایش تولید، گفت: می‌توان با درس گرفتن از این موضوع، در مورد محصولات دیگر مانند روغن هم این افزایش تولید و بعد خودکفایی را ایجاد کرد. وزیر جهاد کشاورزی میزان خودکفایی روغن را 6 تا 7 درصد عنوان کرد و گفت: به دلیل ضرورت کشور و نیاز بخش کشاورزی باید در بخش روغن هم خودکفا شویم. امروز توانستیم تولید کلزا را تا سه برابر افزایش دهیم. حجتی افزود: در یک مزرعه 10 هکتاری در کرمانشاه توانستیم با حمایت و پشتیبانی از تولید و با همکاری فرانسوی‌ها، تولید روغن کلزا را به 4. 5 تن در هکتار برسانیم که توانستیم رکوردی در این زمینه بزنیم. حجتی خطاب به فعالان اقتصادی گفت: با کمک فعالان اقتصادی و بخش خصوصی همان‌گونه که توانسته‌ایم در بخش شکر افزایش تولید داشته باشیم، می‌توانیم در روغن هم خودکفا شویم.
از سوی دیگر، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی نیز گفت که در این دولت توانستیم ظرف سه سال تولید شکر را 25 درصد افزایش دهیم که بسیار قابل‌توجه است. عباس کشاورز در مورد افزایش سطح زیر کشت نیشکر هم گفت: سطح زیر کشت نیشکر از 42 هزار تن در هکتار به 90 هزار تن رسیده و واحدهای نیشکر یک‌به‌یک به بهره‌برداری رسیده‌اند؛ با این حال باز هم به میزان برنامه سوم نرسیده‌ایم اما در سال‌های اخیر به یک پایداری و عملکرد نسبی رسیده‌ایم.
به گفته کشاورز یکی از شاخص‌هایی که می‌توان برنامه‌های توسعه را ارزیابی کرد، پاسخگویی به مطالبات و نیازهای مردم است. در برنامه چهارم تقاضای جامع برای تولید شکر 29.5 کیلوگرم به ازای هر نفر بود و ما توانسته‌ایم 13 کیلوگرم را تولید کنیم. در برنامه پنجم این میزان به 15 کیلوگرم رسید و در سه سال اخیر توانستیم این میزان را به 19 کیلوگرم برسانیم و پاسخگویی بهتری به نیازهای مردم داشته باشیم. معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در مورد مدیریت آب در بخش کشاورزی هم گفت: همه می‌دانیم که هیچ مدیریتی در کشور به‌اندازه بخش کشاورزی مواظب بخش آب نیست. کشاورز نقطه اصلی افزایش تولید شکر را، را افزایش بهره‌وری آب و بالا بردن عملکرد آب عنوان کرد. او افزود: در برنامه سوم از هر مترمکعب آب 254 گرم شکر تولید می‌شد، در برنامه چهارم این میزان به 333 گرم ارتقا یافت و در سال‌های 89 تا 92 به 436 گرم رسید، اما در سه سال اخیراین شاخص به 562 گرم به ازای هر مترمکعب آب رسید. وی در مورد برنامه ششم هم گفت: در برنامه ششم چغندر کشت بهاره نباید کمتر از 850 گرم به ازای هر مترمکعب آب و چغندر کشت پاییزه نیابد کمتر از 1250 تا 1300 گرم به ازای هر مترمکعب آب باشد.
از سوی دیگر، رییس پارلمان بخش خصوصی که میزبان این مراسم بود، بااشاره به نقش تولید شکر در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی گفت: دستیابی به رکورد قابل توجه در تولید شکر در تاریخ 120 ساله این صنعت بی‌سابقه است. غلامحسین شافعی توضیح داد: در شرایط موجود و با وضعیت کم آبی این مهم با مشارکت تلاش‌گران عرصه‌های تولید کشاورزی و پیوند کارشناسان تحقق پذیر شده است. این حرکت ارزشمند که موجب بهره وری در تولید شکر شده، نتیجه پیوند علم و عمل در کشاورزی بوده است. به گفته او، دستیابی به این موفقیت که با افزایش تولید ثروت، درآمد و ایجاد اشتغال همراه است را اقدامی مهم و اساسی دانست که باید آن را به سایر صنایع نیز تسری داد. مطمئنا دستیابی به این موفقیت، درآمد و ثروت را به دنبال دارد که می‌توان آن را به کلیه صنایع کشاورزی تعمیم و نشر داد. محسن جلالپور رییس پیشین اتاق ایران هم گفت: این موضوع می‌تواند الگوی سایر بخش‌های کشور باشد. در این بازه زمانی شاهد هستیم که بخش‌خصوصی می‌تواند اجرای کار را به دست بگیرد و با سیاست‌گذاری درست و برنامه‌ریزی دقیق موفقیت‌های بزرگی حاصل شود. دبیرکل اتاق ایران نیز گفت: شکوفایی صنعت شکر حاصل اطمینان، تلاش و برنامه‌ریزی در این صنعت است، زمانی که دولت و تولیدکننده با اعتماد نسبت به یکدیگر برای تولید برنامه‌ریزی کنند به‌طور حتم تلاش‌ها به نتیجه خواهد رسید و امروز نتیجه آن را بطور عینی در بخش شکر شاهد هستیم. به گفته علیرضا اشرف، از سال 1387 جهش چشمگیری در میزان بهره‌وری در هر هکتار زیرکشت در این حوزه شکل گرفت و شاهد مصرف بهینه آب بوده‌ایم.
