وزیر زن یا وزیر مرد؛ مساله این است؟

گروه اقتصاد اجتماعی|

فعالان حقوق زن این روزها و پس از یاس در کوشش برای کسب سهمیه برای زنان در هیات وزیران به گفته سلحشوری مطالبه‌شان تا حد ابقای شهیندخت مولاوردی در معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری تقلیل یافته است. در بیم و امید فعالان حقوق زنان در مورد کابینه دولت دوازدهم دیروز سازمان اسناد و کتابخانه ملی میزبان نشست «واکاوی ضرورت حضور زنان وزیر در کابینه دوازدهم» بود؛ نشستی با حضور رییس زن این سازمان، رییس فراکسیون زنان مجلس و معاون مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری.

 راه‌هایی که به شریعت ختم می‌شوند

 رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی پیرامون وضعیت حضور زنان در عرصه سیاست گفت: مشروعیت و حکومت در ایران به‌ هم پیوسته هستند و افق‌های پیش‌ روی مشارکت زنان در ایران منوط به شرع و عرف است. او ادامه داد: حضور و نقش‌آفرینی زنان در عرصه‌های سیاسی هنگامی می‌تواند مهم و تاثیرگذار باشد که سبب کادرسازی و جریان‌سازی و نهادینه شدن نقش زنان در جامعه شود.

بروجردی با مقایسه حضور زنان در عرصه سیاسی کشورهای توسعه ‌یافته و درحال توسعه گفت: آنچه شاهد هستیم این است که افرادی همچون مرکل و تاچر در کشورهای توسعه یافته به پشتوانه فعالیت‌های سیاسی در احزاب به عرصه قدرت دست یافتند و تحولات بسیار شگرفی در آلمان و انگلیس ایجاد کردند. او سپس ادامه داد: در کشورهای درحال توسعه همچون هند و پاکستان نیز زنانی همچون ایندیریا گاندی و بی‌نظیر بوتو به قدرت رسیدند که این نه به خاطر حضور در حزب بلکه به خاطر قدرت خانواده‌شان بود. او افزود: در زمینه وضعیت مشارکت زنان در عرصه سیاسی هیچ کدام از این دو مدل در ایران وجود ندارد و این مساله تحت تاثیر شریعت است. رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی سپس مشارکت سیاسی زنان در ایران را واجد یک ویژگی خاص دانست و گفت: آن ویژگی ممزوج شدن حکومت و شریعت است. نمی‌توان به مولفه شریعت در حضور زنان توجهی نکرد؛ زیرا شریعت فصل‌الخطاب است. در این میان قانون رویکرد من، شما یا رهبران و مدیران نیست که حرف اول را می‌زند؛ حرف اول را فقط شریعت می‌زند و ما باید اطاعت کنیم.

او سپس با اشاره به اینکه امام(ره) مانعی برای حضور زنان در عرصه قدرت نمی‌دید در تشریح راهکارهای افزایش حضور سیاسی زنان گفت: راهکار این مساله حل پارادوکس حضور اجتماعی و خانوادگی زن است. از سوی دیگر زنان باید بتوانند خود احزاب سیاسی قدرتمندی ایجاد کنند و با مطالبه عام و حضور مستمر در این عرصه جای پای خود را محکم کنند. بروجردی با نقبی به گذشته با بیان آنکه رییس دولت اصلاحات شخصا تمایل داشت وزیر زن معرفی کند اما به دلایلی غیرقابل تشریح ممکن نشد، گفت: در پشت پرده معرفی خانم دستجردی توسط احمدی‌نژاد به عنوان وزیر زن مسائلی وجود داشت و باید گفت که دولت نهم و دهم دغدغه حفظ حرمت روحانیت را نداشت و حریم روحانیت را شکست و در مجموع در دولت‌های نهم و دهم شاهد مخدوش شدن حرمت روحانیت در کشور بودیم.

 تقلیل مطالبه به ابقای مولاوردی

رییس فراکسیون زنان مجلس هم در این برنامه با رضایت‌بخش ندانستن مشارکت فعلی زنان در عرصه سیاسی گفت: جامعه مدنی خواهان افزایش مشارکت سیاسی زنان در کشور است.

پروانه سلحشوری با اشاره به همایش انتخاباتی حسن روحانی در سالن شهید شیرودی سخنان رییس‌جمهور مستقر در آن همایش را حاکی از نارضایتی او از تبعیض‌ها دانست و ادامه داد: ایشان به ما وعده ایجاد فرصت‌های برابر برای زنان دادند. براساس آمارهایی هم که ایشان ارائه کردند، حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی در دولت یازدهم رشد 268درصدی داشته است.

او افزود: روحانی برای انتخاب پست معاونت نیازی به رای مجلس ندارد و این درحالی است که ما در فراکسیون زنان مجلس دهم بر این باوریم که زمان آن رسیده که مجلس ثابت کند چقدر زنان را همراهی خواهد کرد. او در ادامه با اشاره به رای 51 درصدی زنان در برابر مشارکت 49درصدی مردان در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری گفت: این مشارکت بالای زنان نشان می‌دهد که زنان امروز به دنبال تغییر هستند و می‌خواهند فرصت‌ها و منابع کمیابی که در اختیار مردان قرار دارد در اختیار آنها نیز قرار بگیرد.

رییس فراکسیون زنان مجلس دهم شورای اسلامی در ادامه با اشاره به گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر حاضر نبودن شهیندخت مولاوردی در پست معاونت زنان و امور خانواده رییس‌جمهور در دولت دوازدهم ادامه داد: ما پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری به دنبال افزایش حضور زنان در کابینه دولت دوازدهم بودیم اما امروز برای ابقای مولاوردی در پست قبلی‌اش تلاش می‌کنیم. او افزود: درحال حاضر مساله این است که در ایران چقدر به زنان فرصت داده می‌شود که در موازنه قدرت قرار گیرند. ما حتی فرصت برابر هم نمی‌خواهیم و امروز دغدغه‌مان به ادامه حضور و ابقای مولاوردی در دولت تقلیل یافته است. او سپس با تاکید بر اینکه با تبعیض مثبت در مشارکت زنان در عرصه سیاسی موافق نیست، افزود: برای هر انتصابی باید شایستگی و تعهد افراد در نظر گرفته شود. او در پایان گفت: فرصت آزمون و خطا را به زنان نیز بدهید و بگذارید زنان هم اجازه خطا کردن داشته باشند زیرا 40سال است که برخی از مردان در کسوت وزارت درحال آزمون و خطا هستند.

 گریز از تسلسل

زهرا شجاعی، رییس مرکز مشارکت زنان در دولت اصلاحات، با بیان آنکه قرآن زنان حکومت‌گر، از جمله «بلقیس» را ستوده است، گفت: درباره نقش سیاسی زنان یعنی امارت و حکومت‌کردن زنان برخی امارت را مثل قضاوت می‌دانند یعنی همانطور که قضاوت برای زنان جایز نیست، امارت زنان را نیز رد می‌کنند. سوال ما آن است که آیا این در همه دوره‌ها جاری و ساری است یا با تغییر شرایط آن هم تغییر می‌کند؟ پس به شکل جدی بررسی شود که تعریف سیاست چیست و اینکه آیا سیاست واقعا قدرت است؟

او ادامه داد: باید به تبیین وضعیت موجود پرداخت و موانع موجود بر سرراه فعالیت‌های سیاسی زنان را شناخت و در این میان نباید گرفتار تسلسل شویم؛ اینکه زنان تجربه ندارند، پس کار هم نباید داشته باشند یا زنان کار ندارند، چون تجربه ندارند. این تسلسلی است که باید از طریق آموزش به آن در کشور پایان دهیم.

او سپس با بیان آنکه اطاعت‌پذیری از زنان در سطوح مختلف مدیریتی کم‌تر است، افزود: یکی از موانع حضور زنان در قدرت کمبود احزاب سیاسی است؛ زیرا کار حزب تربیت نیرو است. اما اینکه چه درصدی از برنامه احزاب معطوف به کادرسازی و آموزش است جای سوال دارد و متاسفانه باید گفت که احزاب ما عموما به دنبال کسب قدرت هستتند. شجاعی در ادامه از «مشارکت توده‌یی بی‌قید و شرط» انتقاد کرد و گفت: دولتمردان ما تنها مشارکت توده‌یی زنان را فقط برای آوردن پای صندوق‌های رای می‌خواهند در حالی که ما زنان برای این مشارکت باید شروطی قائل شویم تا در زمان کادرسازی و مدیریت نقش پررنگی داشته باشیم.

 سبب رشد

محمد فاضلی، معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری اما در این نشست گفت: پرسش من آن است که وقتی حضور زنان در کابینه را مطالبه می‌کنیم، منظورمان کدام زن‌ها هستند؟ آیا زنی که می‌خواهد در کابینه حضور داشته باشد، می‌تواند نماینده قشر کثیری از جامعه زنان کشور باشد؟ آیا ما به دنبال آن هستیم که کیفیت زندگی زنان را در جامعه افزایش دهیم یا زنانی را به عنوان یک نماد در کابینه بخواهیم؟ او ادامه داد: اولویت زنان معلول، ناتوان، بی‌سرپرست، بدسرپرست و... قطعا حضور زنان در کابینه دولت دوازدهم نیست. حال پرسش دیگر این است که کدام زن، با کدام نحوه خاص پوشش و متعلق به کدام گروه و ایدئولوژی خاص و با کدام منافع به کابینه خواهد رفت؟ آیا این زن می‌تواند نماینده زنان جامعه خود باشد؟ او سپس پرسید: زن و مرد بودن مهم است یا دانش زنانه، دانش درباره زنان و دانشی که زنان تولید می‌کنند؟ فاضلی افزود: اگر نتوانیم دانش زنانه، دانش درباره زنان و دانشی که زنان تولید می‌کنند را افزایش دهیم، حتی در صورت وجود وزرای متعدد زن در کابینه، نه تنها آنها به بهبود وضعیت زنان در جامعه کمک نمی‌شود، بلکه آنان به یک جریان خموش بدل خواهند شد.

او سپس با تاکید بر اینکه قطعا شایستگی مقدم بر زنان و مردان است، گفت: اگر مردان شایسته، مسوول باشند، به زنان بیشتر فکر می‌کنند تا خود زنان درباره زنان. او در پایان، در پاسخ به سوالی در این نشست گفت: تشکیل حزب هم لزوما تاثیر مثبتی برای موفقیت زنان نخواهد داشت؛ زیرا تاریخ نشان داده زنانی که به عرصه‌های بزرگ قدرت رسیده‌اند، از حزب‌های زنانه بیرون نیامده‌اند. گفته می‌شود دولتمردان زنان را برای صندوق رای می‌خواهند؛ مگر درباره مردان غیر از این موضوع است؟ با یک بررسی ساده درمی یابیم که از 40میلیون مردی که رای می‌دهند، تنها 100هزار نفر در سطوح مختلف مدیریتی حضور دارند.