تحولات به اتاق بازرگانی خواهد رسید

گروه تشکل‌ها|

در حالی که مدت اندکی تا جلسه رای اعتماد وزرا باقی مانده دو وزیر امور اقتصاد و دارایی و صنعت، معدن و تجارت اکثر وقت خود را در جلسات اتاق‌های بازرگانی سپری می‌کنند. جلسه شنبه در اتاق بازرگانی ایران و جلسه یک‌شنبه در اتاق بازرگانی تهران تنها بخشی از جلسات متعدد این دو وزیر پیشنهادی با فعالان بخش خصوصی است. شناخت دقیق دو کاندیدای مطرح شده برای وزارت وزیر امور اقتصاد و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت ریشه در مسائل طولانی دارد و سابقه تحولات در زمان حضور این دو وزیر در بحث‌های اتاق بازرگانی این گمانه زنی را ایجاد کرده است که پس از رای اعتماد شاهد تحولاتی اساسی در بحث‌های مربوط به اتاق بازرگانی خواهیم بود. با هم نگاهی به تاریخچه حضور این دو چهره در بحث‌های اتاق بازرگانی می‌کنیم.

 شریعتمداری و جریان تحولات

کسانی که تاریخچه اتاق بازرگانی پس از انقلاب را می‌دانند همگی معترف هستند که دوره پنجم اتاق بازرگانی نقطه عطف و عامل بسیاری از تغییرات بود. چهار دوره ریاست علینقی خاموشی بر اتاق بازرگانی ایران عملا اعتراضاتی را به همراه داشت. ظرفیت‌های قانونی در اتاق بازرگانی بسیار زیاد بود و در آن زمان این دیدگاه ایجاد شده بود که مدیریت اتاق بازرگانی به صورت سنتی اداره می‌شود و به همین دلیل از ظرفیت‌های اتاق بازرگانی استفاده نمی‌شود. دوره چهارم اتاق بازرگانی عملا همزمان با ریاست محمد شریعتمداری بر شورای عالی نظارت بر اتاق بازرگانی بود و فضاسازی‌ها در اتاق چهارم مبنی بر نیاز به تغییر در اتاق بازرگانی عملا در اتاق پنجم به بار نشست و جریان جدیدی به نام خواستاران تحول در مقابل طیفی که تحولی‌ها آنها را سنتی می‌نامیدند شکل گرفت.  جریان تحول عملا به چهره‌های اصلاح‌طلب سیاسی نزدیک بود و رابطه بسیار خوبی با محمد شریعتمداری داشتند. پیروزی این جریان در اتاق بازرگانی تهران باعث شد که وضعیت تا حد زیادی تغییر کند و ریاست اتاق تهران از دست خاموشی خارج شود هرچند که در انتخابات اتاق ایران این جریان هیات رییسه را 4 به 3 باخت تا از تغییرات گسترده در اتاق ایران باز بماند. در ادامه اختلاف میان جریان تحول و جناح حاکم اتاق بازرگانی باعث تفکیک اتاق تهران از اتاق ایران شد و عملا یک اتاق چابک به نام اتاق تهران پا به عرصه فعالیت گذاشت. همین موضوع باعث تغییرات گسترده‌یی در ساختار اتاق بازرگانی شد و اتاق ایران هم مجبور شد برای عقب نماندن از جریان ساختار خود را بهینه کند.  تمام این اتفاقات با حمایت محمد شریعتمداری شکل گرفت. دیدگاه شریعتمداری این بود که برای بهبود وضعیت تشکل‌ها نیاز به فضای جدید در اتاق بازرگانی است. با پایان دولت اصلاحات و کنار رفتن شریعتمداری از وزارت عملا وضعیت تغییر کرد و استیضاح رییس اتاق بازرگانی تهران باعث شد که محمد نهاوندیان به ریاست اتاق تهران دست پیدا کند. همین موضوع در دوره ششم مقدمات شکست و کنار رفتن خاموشی از اتاق بازرگانی را فراهم کرد.  در حقیقت از دوره پنجم روند تغییرات در اتاق بازرگانی به ابتکار شریعتمداری آغاز شد و بخش مهمی از چیزی که امروز به عنوان پارلمان بخش خصوصی شناخته می‌شود در حقیقت ثمره تلاش شریعتمداری برای تغییر در تشکل‌های بخش خصوصی است.

 مسعود کرباسیان و جلوگیری از اختلاف

برخلاف شریعتمداری که فقط در بحث نظارت بر اتاق بازرگانی فعالیت داشت، مسعود کرباسیان، کاندیدای وزارت امور اقتصادی و دارایی به صورت مستقیم در بحث مدیریت اتاق بازرگانی ورود کرده بود. کرباسیان که در دولت مهرورزی به عنوان مشاور در اتاق بازرگانی تهران حضور داشت در دولت اول روحانی به عنوان نماینده دولت به هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و به تبع آن ایران راه پیدا کرد. با کنار رفتن محمد نهاوندیان از ریاست اتاق بازرگانی ایران توازن در این تشکل با چالش روبرو شد. گروه‌های مختلفی در اتاق ایران حضور داشتند که آرای آنها نزدیک به همدیگر برآورد می‌شد. در حقیقت هیچ کس در آن زمان اکثریت قاطعی در هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نداشت و به همین دلیل انتخابات ریاست با فاصله بسیار کمی به نتیجه رسید. با توجه به فاصله چند ماهه تا پایان دوره هفتم اتاق بازرگانی انتخابات نایب‌رییسی عملا به چالشی برای فعالان تشکلی بدل شده بود و اکثر گروه‌ها ترجیح می‌دادند انتخابات برگزار نشود تا از درگیری جلوگیری شود. در این دوره عملا اکثریت اتاق بازرگانی بر روی نایب‌رییسی مسعود کرباسیان اجماع کردند تا کرباسیان به عنوان نایب‌رییس اول اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران انتخاب شود. کرباسیان پس از پایان دوره نایب‌رییسی باز هم به عنوان عضو هیات نمایندگان در دوره هشتم در اتاق بازرگانی تهران و ایران حضور داشت اما مهم‌ترین نقش وی جلوگیری از ایجاد اختلاف بود و بیشتر نقش یک وزنه تعادلی در اتاق ایران به ویژه در دوره نایب‌رییسی را ایفا می‌کرد.

 دوران جدید اتاق

برای نخستین بار دو وزیر مربوط به بحث‌های اتاق بازرگانی شناخت کاملی از وضعیت پارلمان بخش خصوصی دارند. نایب‌رییس سابق اتاق ایران به ریاست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی منصوب می‌شود و محمد شریعتمداری رییس شورای عالی نظارت بر اتاق بازرگانی خواهد بود. همچنین به احتمال زیاد ترکیب 20 نماینده دولت – یک سوم اعضای اتاق تهران- دستخوش تغییر خواهد شد و شاهد حضور چهره‌های جدیدی در اتاق خواهیم بود. چنین شرایطی عملا به معنی آمادگی برای تغییرات گسترده در پارلمان بخش خصوصی است. با در نظر گرفتن سوابق دو وزیر علت اینکه چرا در روزهای اخیر این دو وزیر بیشترین جلسات خود را با اعضای اتاق بازرگانی داشتند روشن می‌شود. اما از آن مهم‌تر این است که پس از رای اعتماد چگونه قرار است در بهبود وضعیت بخش خصوصی و طبیعتا تشکل‌های آن بکوشند. رابطه مناسب میان فعالان بخش خصوصی و این دو وزیر پیشنهادی باعث می‌شود که تغییرات از سوی آنها به سادگی پذیرفته شود. جلسه روز شنبه اتاق بازرگانی ایران نشان داد که رابطه خوب و حسنه‌یی میان کرباسیان و شریعتمداری برقرار است. سابقه همکاری این دو نفر به دهه 70 باز می‌گردد که کرباسیان معاون شریعتمداری بود و به نظر می‌رسد در آینده همکاری خوبی میان این دو وزارت مهم اقتصادی را شاهد باشیم.