روند توسعه‌ای ورود کالای جدید به تالار نقره‌ای
گروه بورس|
قانون افزایش بهره‌وری حوزه کشاورزی در سال ۱۳۸۹ در مجلس تصویب شد. در ماده 33 این قانون آمده است که از تاریخ تصویب این قانون، علاوه بر اجراء قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی، در قالب بودجه‌های‌سنواتی و اعتبار مصوب، سیاست قیمت‌تضمینی نیز برقرار می‌شود. تولیدکنندگان محصولات‌کشاورزی می‌توانند محصولات خود را در بازار بورس تخصصی کالای کشاورزی عرضه نمایند. در صورت کاهش قیمت بورس نسبت به قیمت تضمینی اعلام‌شده از سوی دولت، مابه‌التفاوت آن توسط دولت به تولیدکنندگان پرداخت می‌گردد. وزارت جهاد کشاورزی مکلف است هر ساله متناسب باشرایط تولید و بازار، محصولات تحت سیاست خرید و قیمت تضمینی را انتخاب و اعلام نماید. این رویه سبب شد تا فضای صنعت کشاورزی ایران رشد کرده و به تولید و خودکفایی گندم کمک شایانی شود بر همین اساس فعالان صنعت آرد تصمیم گرفتند تا این محصول را نیز وارد بازار سرمایه کنند.
به گزارش تعادل، عرضه کالاهای اساسی در بورس کالای ایران به روش قیمت تضمینی توانست شفافیت اطلاعاتی، مدیریت بهتر تولید و کنترل واردات بی‌رویه را برای کشور به ارمغان آورد. چندی پیش یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس دهم گفته بود که یکی از مشکلات دیرینه در بخش کشاورزی و البته کل اقتصاد، نبود اطلاعات دقیق و شفاف از تعداد کشاورزان، سطح زیر کشت و همچنین تناژ تولید است و در این موارد به دلیل عدم ثبت اطلاعات در یک سامانه جامع و یکپارچه همواره بین آمار کشاورزان و جهاد کشاورزی اختلاف وجود دارد. وی اضافه کرد: اما در طرح قیمت تضمینی که به کمک بورس کالای ایران به اجرا درآمده است، کلیه اطلاعات به صورت شفاف و دقیق ثبت می‌شود که این امر در پایش و فعالیت بهتر بخش کشاورزی اثر دارد. بطوریکه دستیابی به این اطلاعات که چه میزان تولید و تقاضای مصرف وجود داشته و برای رسیدن به خودکفایی بایستی به چه سطحی از تولید برسیم، تسهیل می‌شود. همچنین اینکه آیا به واردات هم نیاز داریم یا خیر، از طریق اجرای این طرح در بورس کالا قابل تشخیص و برنامه‌ریزی است.
واقعی شدن قیمت‌ها و رضایت‌مندی کشاورزان
طرح قیمت تضمینی گندم در حالی به صورت آزمایشی در بستر بورس کالای ایران به اجرا درآمده است که کشاورزان سال‌هاست از دیرکرد پرداخت مطالباتشان از سوی دولت به دلیل اجرای سیاست خرید تضمینی گله‌مند هستند.
به گزارش بورس کالای ایران، با اجرای طرح قیمت تضمینی در بورس کالا، دو سوم پول کشاورزان در سریع‌ترین زمان ممکن به حساب آنها واریز می‌شود و دولت تنها موظف به واریز مابه التفاوت قیمت کشف شده در بورس با قیمت تضمینی اعلامی است. با این راهکار ضمن اینکه مشکل نقدینگی کشاورز سریع‌تر مرتفع می‌شود، بار مالی دولت از بابت پرداخت مبالغ مربوط به خرید گندم نیز کاهش می‌یابد. محمود حسینی‌پور در خصوص اجرای سیاست قیمت تضمینی در بورس کالا و مزایای آن برای بخش کشاورزی گفت: اجرای این سیاست مزایای زیادی دارد. اول اینکه نیاز بخش‌های مختلف مشخص می‌شود به چه میزان است، زیرا در بورس کالا آمارهای کاملی از عرضه‌کننده و متقاضی خرید به صورت شفاف در سامانه معاملات درج می‌شود.
وی ادامه داد: دسترسی به این آمارهای دقیق در حوزه تولید محصولات کشاورزی برای سال‌های آینده اثر گذار بوده و می‌تواند برای برنامه‌ریزی و مدیریت بازار و نیز کاهش هزینه‌های مرتبط با حمل و ترابری محصولات مورد استفاده قرار گیرد.
حسینی‌پور از مزایای دیگر اجرای این طرح گفت: از سوی دیگر عرضه در بورس کالا مانع از دپوی محصولات کشاورزی در انبارها شده و از فساد آنها جلوگیری می‌کند، زیرا با عرضه در بورس کالا محصولات سریع‌تر به دست مصرف‌کننده می‌رسد و می‌توان نسبت به میزان تقاضا و نحوه نگهداری و رعایت استانداردها و بهداشت آن اطلاعات دقیق‌تری داشت.
نفع ملی برای اقتصاد
این تحلیلگر بازار بورس کالا تاکید کرد: در سیاست خرید تضمینی دولت متعهد به پرداخت ۱۰۰ درصد پول کشاورزان بود که تسویه آن گاهی ماه‌ها و حتی چندین سال به طول می‌انجامید. حال آنکه یکی دیگر از ویژگی‌های طرح قیمت تضمینی این است که دولت تنها پرداخت حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد پول کشاورزان را متعهد است و عمده آن از طریق بورس کالا به دست کشاورز می‌رسد و به نظر می‌رسد دریافت حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد پول کشاورز در مدت کمتر از چهار روز، بهتر از دریافت کامل آن، ولی بعد از یک بازه طولانی است، زیرا موضوع مدیریت زمان و ارزش زمانی پول نیز حائز اهمیت بوده و وصول سریع آن رضایت‌مندی بیشتری را برای کشاورزان در پی دارد. وی با تاکید بر اینکه اجرای سیاست قیمت تضمینی ضمن ایجاد منفعت برای دولت و کشاورز، نفع ملی را برای اقتصاد کشور نیز به همراه می‌آورد و قیمت‌ها به سمت واقعی‌تر شدن حرکت می‌کند، گفت: در زمان برداشت محصول، قیمت‌ها کاهش می‌یابد و در زمان افزایش میزان تقاضا خریداران مجبور به خرید با قیمت‌های بالاتر هستند.
حسینی‌پور عرضه کلیه کالاهای کشاورزی در بورس کالا را در فرآوری بهتر و سریع‌تر کالاها و رسیدن آنها به مصرف‌کننده واقعی موثر دانست و گفت: حذف هزینه‌های حمل و ترابری مضاعف در سیستم گندم به عرضه در بورس کالا کمک می‌کند. حسینی‌پور برقراری ارتباط با بورس‌های نواحی دیگر و کشورهای منطقه را در افزایش منافع فعالیت بورس کالا در بخش کشاورزی موثر دانست و عنوان کرد: کشورهای شمالی همچون قزاقستان که در همسایگی ایران قرار گرفته و تولیدکننده بزرگ گندم هستند و محصول خود را از جنوب ایران به دیگر نقاط صادر می‌کنند می‌توانند با همکاری بورس کالا نیاز بخش‌های شمالی کشور را تامین کرده و در مقابل گندم برداشت شده از مناطق جنوبی ایران را به صادرات خود اختصاص دهند، بطوریکه در این روش هزینه حمل به میزان دو برابر قبل حذف می‌شود.
وی با بیان اینکه تجربه راه‌اندازی و توسعه بورس‌های کالایی در حوزه کشاورزی در کشورهای پیشرفته دنیا موفق بوده است، تاکید کرد: در کشورهای پیشرفته بورس کالاهای کشاورزی زودتر از سایر بورس‌ها ایجاد شده و معاملات آتی در آنها به اجرا در آمده است. در حال حاضر این فرآیند می‌تواند با سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران از طریق معاملات آتی و سلف نوسانات قیمتی را به حداقل ممکن برساند.
حسینی‌پور وجود ابزارهای نوین مالی در بورس کالا را موجب فعال شدن تجار ایرانی و شکوفا شدن اقتصاد کشور دانست و در خصوص مزایای این بازار برای بخش کشاورزی گفت: ابزارهای مالی نوین همچون گندم مصرف‌کننده می‌تواند برای ماه‌های بعدی گندم مورد نیاز خود را خریداری کرده و ریسک احتمالی ناشی از نوسان قیمت‌ها را کاهش دهد. حسینی‌پور در پایان تاکید کرد: کاهش نوسانات شدید، انبارداران و سرمایه‌گذاران نیز وارد بورس می‌شوند بطوری که به جریان افتادن سرمایه‌ها در بورس و بخش مولد اقتصادی، نرخ بهره بازار را تحت تاثیر خود قرار داده و به مدیریت نرخ بهره و تورم در کشور کمک بسزایی خواهد کرد، زیرا معاملات آتی در تعیین نرخ بهره بازار نیز اثر دارد و این ابزارها به عنوان ابزارهایی ضد تورم و همچنین ضد رکود می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
نخستین عرضه آرد بخش خصوصی
در بورس کالا
در سویی دیگر، پس از ورود گندم به بورس کالا در قالب اجرای ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی، این‌بار کارخانه‌های آردسازی نیز به مکانیسم عرضه و تقاضا پاسخ مثبت داده‌اند.
بر این اساس، نخستین کارخانه آردسازی یعنی آرد تابان عرضه یک هزار تن از چهار نوع محصولات خود را روز دوشنبه در تالار کشاورزی بورس کالا استارت خواهد زد. حسین یزدجردی، رییس هیات‌مدیره کارخانه آرد تابان و رییس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران با اشاره به عرضه آرد در بورس کالا عنوان کرد: تولید آرد به گندم وابسته است و عرضه گندم در بورس کالا می‌تواند زمینه‌ساز حضور آردسازان و شکل‌گیری بازار آزاد برای این دو محصول شود. وی معتقد است: اگر بازار آزاد داشته باشیم می‌توانیم بسیاری از کاستی‌های موجود را به مرور رفع کنیم و بورس به عنوان مهم‌ترین ابزار شکل‌گیری بازار آزاد نقشی تعیین‌کننده خواهد داشت. وی افزود: بنابراین در این زمینه پیش‌قدم شده‌ایم و تصمیم بر این موضوع شده است که بورس‌گریز نباشیم. شاید عرضه آرد در بورس کالا در شرایط کنونی و در بازاری که در آن انحصار حکم فرمایی می‌کند و مردم به روش‌های قدیمی عادت کرده‌اند، خریدار چندانی نداشته باشد اما بالاخره باید از یک جایی شروع شود. ممکن است در ابتدا چندان موفق نباشد اما مطمئنا طی بلندمدت این روند خود را نشان خواهد داد.
یزدجردی عنوان کرد: در حال حاضر ۳۵۰ کارخانه آردسازی در کشور فعالیت می‌کنند و تمام آنها عضو کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد کشور هستند و مجموعه آرد تابان با عرضه محصولات خود در بورس کالا سعی دارد که توجه بقیه تولیدکنندگان را نیز به این بازار شفاف و قانون‌مند جلب کند.
این تولیدکننده آرد با اشاره به اینکه کارشناسان و مدیران بورس طی بازدید از کارخانه آردسازی تابان محصولات این کارخانه را بسیار با کیفیت دانستند، اظهار کرد: در حال حاضر آرد تابان دارای مجهزترین کارخانه آردسازی دنیا و تمام ماشین‌آلات آن به‌روزترین و مدرن‌ترین تولیدات شرکت بولر سویس است. او اضافه کرد: در حال حاضر نیز مراحل پذیرش آرد تابان در بورس کالا انجام شده و روز دوشنبه این محصول روی تابلوی بورس کالا خواهد رفت. از همین رو، امیدواریم نخستین عرضه با استقبال مواجه شود اما اگر هم این اتفاق نیفتاد چندان نگرانی نخواهیم داشت چون به اینکه بورس ابزاری کارآمد است و در آینده موجب موفقیت ما خواهد شد اطمینان داریم.
رییس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران درباره اینکه سایر آردسازان چه زمانی به بورس کالا می‌آیند گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده پس از اینکه عرضه‌های شرکت تابان با موفقیت انجام شد، کارخانه‌های دیگر نیز اضافه خواهند شد. از آنجایی که تقریبا تمام کارخانه‌های آردسازی به سیستم قدیمی فروش عادت دارند، باید مزیت در بورس کالا را ببینند و زمانی که به بازار آزاد در کشور دست پیدا کنیم، بورس قطعا ابزاری خواهد بود که همه به آن نیاز خواهند داشت.
یزدجردی با اشاره به مزیت‌های عرضه آرد در بورس کالا، تصریح کرد: بورس کالا به عنوان ابزاری قانون‌مند و شفاف، کیفیت و مشخصات آرد را در اطلاعیه‌های عرضه به خریدار اعلام می‌کند و از آنجایی که بورس کالا، تضامین لازم را از عرضه‌کننده اخذ کرده است در صورتی که کیفیت کالا با آنچه اعلام شده تفاوت داشته باشد دریافت غرامت مشمول خریدار خواهد شد، بنابراین خیال خریدار از بابت کیفیت راحت خواهد بود.
از سوی دیگر وقتی ۱۰ کارخانه آردسازی محصول خود را در بورس عرضه کنند محصولی فروش خواهد رفت که هم کیفیت بهتر و هم قیمت مناسب‌تری دارد، بنابراین با تعدد عرضه‌کنندگان کشف قیمت در بورس کالا نیز عادلانه‌تر خواهد بود. وی خاطرنشان کرد: شاید اکنون بسیاری از آردسازان مزیت عرضه در بورس را احساس نکنند اما مسلما در آینده شاهد استقبال هر چه بیشتر از بورس کالا خواهیم بود.
