تشریح عملکرد سیاست‌های کلی جمعیت در کشور

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با تشریح برنامه‌های اجرا شده درسیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی رهبر معظم انقلاب از غربالگری 15 بیماری ژنتیک، کاهش سزارین، کاهش مرگ کودکان و آموزش اصول همسرگزینی به یک میلیون جوان خبر داد.

به گزارش ایرنا از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، محمد اسماعیل درباره اجرای سیاست‌های کلی جمعیت در طرح تحول سلامت افزود: این سیاست‌ها که تحت عنوان جمعیت، سلامت باروری و فرزندآوری است دربند شماره 10 طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت اجرا شد و شامل سلامت نوزادان، سلامت کودکان، سلامت نوجوانان، سلامت جوانان، سلامت مادران، سلامت میانسالان، سلامت سالمندان و ژنتیک اجتماعی است. وی با اشاره به اینکه گسترش پوشش برنامه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌های ژنتیک در راستای اجرای سیاست‌های کلی جمعیت اجرا می‌شود، گفت: 15 گروه از بیماری‌های ژنتیکی مهم از طریق خدمات شناسایی (غربالگری)، مشاوره، تشخیص و مراقبت ژنتیک دریافت می‌کنند، این بیماری‌ها شامل بیماری‌های متابولیک ارثی، ناهنجاری‌های مادرزادی و سندرم داون، تالاسمی ماژور، هموفیلی، نقص لوله عصبی، ناشنوایی ارثی، بیماری‌های عروق کرونر فامیلی، سرطان برست و کولون ارثی است. مطلق در مورد توسعه زیر ساخت‌های برنامه ژنتیک اجتماعی اظهارکرد: در نظام سلامت با توسعه کمی و کیفی خدمات و از طریق ارتقای پوشش آموزش پزشکان مشاور ژنتیک، مشاوره ژنتیک به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی ادغام شده و در نتیجه به فراهم شدن خدمت مشاور ژنتیک برای تمام جمعیت کشور در قالب شبکه‌های بهداشتی منجر شده است.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره سلامت نوزادان که بند 6 از سیاست‌های کلی جمعیت است، افزود: این برنامه شامل برنامه مراقبت از نوزادان پر خطر در منزل، اجرای برنامه مراقبت تکاملی یگانه نوزاد، تاسیس بانک شیر مادر و استقرار سامانه ثبت تولد، مرگ و بستری است. مطلق گفت: استقرار سامانه ثبت تولد، مرگ و بستری نوزادان در همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با پوشش 90تا 100 درصدی برای رصد وضعیت مراقبت‌های نوزاد از بدو تولد تا ترخیص است و در صورت مرگ با شناسایی علل راه را برای مداخله‌های لازم هموار می‌کند.

او برنامه سلامت کودکان که بندهای یک، 3 و 4 از سیاست‌های کلی جمعیت است را به صورت اجرای فازهای یک و 2 پروژه پیشگیری از حوادث کودکان، راه‌اندازی مراکز جامع تکامل کودک، مرحله آزمایشی برنامه رشد و تکامل همه‌جانبه دوران ابتدای کودکی و شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول پس از تولد، معرفی کرد. وی گفت: باهدف اجرای فازهای یک و 2 برنامه پیشگیری از حوادث کودکان، این برنامه در مرحله اول در دانشگاه‌های علوم پزشکی بیرجند، گناباد، کرمانشاه، جیرفت، بندرعباس، خرم‌آباد و شهید بهشتی با بررسی وضعیت مصدومیت‌های شایع در 7منطقه (7 شهرستان از 7 دانشگاه علوم پزشکی) کشور از نظر شاخص‌های مرتبط با ارتباطات (باورها و کنش‌های فرهنگی و اجتماعی) پرداخته شد.

وی افزود: در مرحله دوم پروژه پیشگیری از حوادث در کودکان، سوختگی در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، سقوط در گناباد و مسمومیت در کرمانشاه اجرا شد. مطلق درباره راه‌اندازی مراکز جامع تکامل کودک گفت: در دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، همدان، خوزستان در راستای 6 بخش ارتقای تکامل، غربالگری، تشخیص اختلال تکاملی، مدیریت اختلال تکاملی، توانبخشی کودکان طراحی شده و در حال اجراست. مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت ادامه داد: این مراکز، ساختاری جامع دارد که با بهره‌گیری از امکانات موجود خدمات تکاملی بین رشته‌یی از حوزه فوق تخصصی اعصاب و فوق تخصصی روانپزشکی کودکان گرفته تا روانشناسی، گفتار درمانی، شنوایی سنجی، کاردرمانی را ارائه می‌دهد. مطلق با اشاره به اینکه شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول پس از تولد و هم آغوشی مادر و نوزاد از نخستین دقایق تولد از مهم‌ترین اقدامات برای تغذیه انحصاری با شیر مادر است، گفت: در این راستا ابتدا بیمارستان شهید اکبرآبادی به عنوان مرکز کشوری آموزش انتخاب و تجهیز شد و با برگزاری 13 کارگاه کشوری، بیش از 400 نفر از کارکنان دخیل در زایمان و شیر مادر متشکل از تیم هفت نفره (متخصص بیهوشی، متخصص زنان، متخصص کودکان، مدیر گروه سلامت خانواده، کارشناس شیر مادر حوزه درمان، کارشناس شیر مادر حوزه بهداشت و کارشناس شیر مادر بیمارستان منتخب از هر دانشگاه) آموزش‌های لازم را دریافت کردند.

وی افزود: اقدام برای شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول تولد یکی از مداخلاتی است که سبب ارتقا شاخص تغذیه انحصاری با شیر مادر از 53.1 درصد در سال 1389 به 53.7 درصد در سال 1394 شده است.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: برنامه سلامت نوجوانان در بندهای یک، 4 و 5 از سیاست‌های کلی جمعیت مطرح شده است که با برنامه‌هایی همچون برنامه مدارس مروج سلامت و آموزش و مشاوره بلوغ و سلامت باروری به دانش‌آموزان دختر و پسر سن بلوغ اجرا می‌شود. وی بیان کرد: برنامه مدارس مروج سلامت، پیش از سال 1392 به صورت آزمایشی با هدف ارتقای کیفیت مدارس کشور و همگامی آموزش با ابعاد مختلف سلامت (جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی) آغاز شد. وی گفت: با اجرایی‌سازی سیاست‌های کلی جمعیت و طرح تحول سلامت سرعت تبدیل مدارس موجود به مدارس مروج سلامت بطور چشمگیری (و به میزان 100درصد) افزایش یافت. هم‌اکنون بیش از 19 هزار مدرسه در کشور به عنوان مدرسه مروج سلامت پذیرفته شده‌اند. همزمان با آغاز پروژه مدارس مروج سلامت، پایش و ارزشیابی آنها نیز در دستور کار قرار گرفت.

مطلق درباره برنامه سلامت جوانان که بندهای یک، 2 و 6 ازسیاست‌های کلی جمعیت را تشکیل می‌دهد، گفت: آگاه‌سازی جوانان ازفواید ازدواج سالم و آسان با استفاده از ظرفیت‌های محیطی و همکاری نزدیک حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های علوم پزشکی برای ارتقا دانش، نگرش و عملکرد ایشان در تشکیل خانواده سالم و تحقق رویکرد سلامت همه‌جانبه و انسان سالم در حوزه سلامت جوانان انجام شد.

وی ادامه داد: 700 هزار دانشجو در پویش‌ها و سمینارهای منطقه‌یی ترویج ازدواج سالم در سراسر کشور آموزش‌های لازم را دریافت کردند. میانگین ارتقای آگاهی گروه هدف از 65درصد پیش از دریافت آموزش‌ها به بیش از 90درصد پس از آموزش‌ها ارتقا یافت. همچنین یک میلیون جوان درباره معیارهای همسر گزینی مناسب بر مبنای سلامت آموزش دیدند.

مطلق با بیان اینکه مشاوره فرزندآوری از جمله اقداماتی است که در راستای اجرایی‌سازی سیاست‌های کلی جمعیت از سال 1393 در سیستم ارائه خدمت ادغام شده است، تصریح کرد: در این برنامه به زوجین بدون فرزند، زوجین تک فرزند و زوجینی که تعداد فرزندان آنها در حال حاضر از تعداد دلخواه فرزندان آنها کمتر است، خدمت مشاوره فرزندآوری ارائه می‌شود که تا پایان سال 1395 حدود 60درصد از جمعیت گروه هدف این برنامه را تحت پوشش خود قرار داده است. مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه باید از تک فرزندی پرهیز کرد، گفت: با توجه به شیوع 19درصدی خانوارهای دارای یک فرزند، آموزش زوجین درباره پیامدها و عواقب تک فرزندی با هدف تشویق زوجین به پرهیز از تک فرزندی از سال 1394 آغاز شد و در سال‌های 1394 و 1395 بالغ بر یک میلیون زوج از آموزش‌های لازم بهره‌مند شده‌اند. این شاخص معادل حدود 30درصد خانوارهای واجد شرایط است.

مطلق درباره بندهای 2 و 6 از سیاست‌های کلی جمعیت که به سلامت مادران می‌پردازد، گفت: کاهش شاخص مرگ مادران در راستای تحقق اهداف و تعهدات ملی و سیاست‌های کلی جمعیت و سلامت است که بر اساس گزارش نظام کشوری مراقبت مرگ مادری و با هدف کاهش مرگ و میر ناشی از عوارض بارداری و زایمان و جلوگیری از مرگ‌های مشابه، شاخص سال 1395 را معادل 18.1 مرگ در هر 100 هزار تولد زنده گزارش کرده‌اند که تداوم روند رو به بهبود سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.

وی با بیان اینکه راه‌اندازی سامانه کشوری ثبت اطلاعات مادر و نوزاد در راستای کاهش عوارض شدید بارداری و زایمان و دسترسی آنلاین به اطلاعات مادر و نوزاد در هنگام زایمان است، گفت: از سال 1387 این سامانه طراحی و در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرا می‌شود. با توجه به پوشش حداقل 95 درصدی این سامانه، دقت و کاربردی بودن آن، سازمان ثبت احوال نیز در حال تامین مقدمات برقراری ارتباط بین این سامانه و سیستم ثبتی ثبت احوال است.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره سلامت میانسالان که بند شش از سیاست‌های کلی جمعیت را دربردارد، خاطرنشان کرد: در راستای ارائه خدمات سلامت به میانسالان در گروه سنی زنان و مردان 59-30 سال با توجه شاخص‌های سلامت و مرگ زود هنگام در گروه سنی مذکور، بسته ارائه خدمات سلامت میانسالان که دربردارنده اولویت‌های خدمات سلامت برای این گروه بوده است، تهیه و با ادغام در بسته خدمات بهداشت عمومی، ارائه خدمت آن برای گروه تحت پوشش آغاز شد که پوشش این خدمت از میزان حدود 12درصد در سال 1393 به حدود 50درصد در سال 1395 افزایش یافته است. مطلق با بیان اینکه بند هفت سیاست‌های کلی جمعیت به سلامت سالمندان تعلق دارد، گفت: ادغام سلامت سالمندان در طرح تحول سلامت در راستای حفظ و ارتقای سلامت سالمندان و تامین خدمات سلامت برای آنها، خدمات سلامت عمومی مورد نیاز در سطح اول در سطح شبکه‌های بهداشتی و درمانی برای این گروه سنی تامین شد و همچنین با توجه به وجود بستر پزشک خانواده در دو استان فارس و مازندران، خدمات مربوطه در این دو استان نیز در مجموعه خدمات پزشک خانواده ادغام شد.