گروه انرژی| نادی صبوری|
شاید به دلیل تغییر در راس هرم روابط عمومی وزارت نفت یا به دلایلی دیگر ازجمله بهبود رابطه دولت با صدا و سیمایی که همیشه ساز مخالف زده است، بیژن زنگنه این روزها بیش از هر زمان دیگری نسبت به گفت‌وگوهای تلویزیونی اقبال نشان می‌دهد. وزیری که رسانه‌های مکتوب برای پرسیدن یک سوال از او به هر آب و آتشی می‌زنند، آنقدر مهمان برنامه‌های تلویزیونی و پرسش‌های تکراری آنها شده که عملا به سختی می‌توان تشخیص داد که تاریخ هر کدام به چه زمانی مربوط است. حضور تلویزیونی دوشنبه شب زنگنه اما با برخی نکات جدید همراه بود که البته با دستپاچگی و سکوت مجری می‌شد فهمید که انتظار طرح آنها روی آنتن وجود نداشته است. زنگنه در این حضور تلویزیونی از «زیاد بودن رانت» در پتروشیمی‌ها و سود 700تومان در هر مترمکعب این واحدها صحبت کرد. سودی که طبق اعلام صریح وزیر«بدون اینکه واحدهای پتروشیمی هیچ کاری کرده باشند» و صرفا به دلیل فاصله 700تومانی میان ارز 3100 در تحویل خوراک و تبدیل آن به ارز 3800تومان برای این واحدهای تولیدی رقم خورده است. این اظهاراتی است که زنگنه در برنامه نگاه یک مطرح کرد. صحبت‌هایی که به دنبال سکوت مجری در مقابل به میان آمدن حرف «رقابت منفی تولیدکنندگان متانول در ایران با یکدیگر» و طرح این پرسش که این اعمال با «چه توجیهی» انجام شده است از سوی وزیر مطرح شد و چندان نیز ادامه نیافت. مشروح صحبت‌های وزیر نفت را که طبق صحبت خودش حداکثر تا ساعت 11شب می‌تواند بیدار بماند و برای این حضور تلویزیونی سقف خوابش را شکسته بود در ادامه می‌خوانید.
مدت‌ها بود که کمتر صحبتی از نرخ خوراک پتروشیمی و بالا و پایین بودن آن به میان می‌آمد، آخرین دعواها در این مورد که پای آن به رسانه‌ها نیز کشیده شد به حدود یک سال قبل بازمی‌گشت و پس از آن به نظر می‌رسید که حداقل در ظاهر همه چیز در امن و امان است. واقعیت اما چیز دیگری است. تاکنون بارها و بارها صحبت از قوانین ضد دامپینگ کشورهای همسایه علیه تولیدکنندگان پتروشیمی ایران به میان آمده بود، صحبت‌هایی که بخش خصوصی پتروشیمی و انجمن صنفی کارفرمایی صنایع پتروشیمی به عنوان نماینده این بخش چندان آن را جدی نگرفته و تلاش بر انکار آن داشتند. دوشنبه شب اما وزیر نفت به صراحت از رقابت منفی تولیدکنندگان «متانول» ایران با یکدیگر و قیمت‌شکنی آنها صحبت کرد. او در مقابل دوربین تلویزیون ملی گفت:«فروش و بازاریابی محصولات پتروشیمی ما درست نیست. ما متانول را با قیمت بدی می‌‌فروشیم. تولیدکنندگان متانول ما با یکدیگر رقابت منفی دارند و قیمت‌ها را پایین می‌آورند.» او پس از سکوت مجری و واکنش تعجب‌آمیز او به این اظهارات در پاسخ به این پرسش که پتروشیمی‌ها «با چه توجیهی» این روش را پیاده کرده‌اند، توضیح داد: «رانت در این میان بسیار زیاد است. گاز را از ما 3100تومان می‌گیرد 3800 ارز را تبدیل می‌کند و بدون اینکه هیچ کاری کرده باشد 700تومان گیرش می‌آید. گاز ارزان می‌خرد و همه این کارها را می‌کند.»
زنگنه تاکنون و پیش از تثبیت نرخ خوراک نیز صحبت‌هایی در مورد منش تولیدکنندگان پتروشیمی ایران مطرح کرده بود اما این نخستین بار به شمار می‌رفت که این صحبت‌ها اینچنین صریح و در مقابل میلیون‌ها بیننده مطرح می‌شد.
وزیر نفت شامگاه دوشنبه از مجوزهای بی‌منطق به برخی تولیدات پتروشیمی در چند سال اخیر نیز سخن گفته و عنوان کرد:«برای مثال در داخل ایران برای نقاطی مجوز تولید اوره و آمونیاک داده بودند که هزینه حمل آن تا بنادر برای صادرات 80 دلار در هر تن بود که اساسا اوره و آمونیاک چنین ارزش افزوده‌یی ندارد و ما واقعا نمی‌دانیم با چه منطقی این مجوزها داده شده بود.» اظهارات تکمیلی زنگنه نشان می‌داد هر چند وزارت نفت از سال 92 سعی در جلوگیری از ایجاد این واحدها داشته اما به دلیل خصوصی بودن آنها و پیشرفت فیزیکی که تجربه کرده بودند، ریشه‌کن شدن مطلقشان غیرممکن به نظر می‌رسد.
اعلام موضع درباره تولید برق از گاز همراه
به غیر از اظهارات صریح و مهم مطرح شده در مورد پتروشیمی از سوی وزیر نفت که دست بر قضا در خبرگزاری‌ها پوشش نیافت، زنگنه در این حضور تلویزیونی خود از مسائلی دیگر نیز سخن به میان آورد. او در بخش‌های ابتدایی صحبت‌هایش، افزایش تولید گازهای همراه را به دلیل افزایش تولید نفت خام «طبیعی» توصیف کرده و وعده داد که تا پایان برنامه 4ساله جلو سوختن بیش از 95درصد از این گازهای همراه گرفته شود. اما نکته مهم اظهارات زنگنه درباره گازهای همراه به بیان موضع او در مورد تولید برق از این گازها بازمی‌گشت که مدتی نیز به کشمکشی میان وزارت نفت و نیرو بدل شده بود. او در این مورد گفت:«امکان تولید برق نیز از این گازها وجود دارد اما آلودگی را به آن شکل کم نمی‌کند فقط گاز با شرایط بهتری می‌سوزد اما همچنان گاز غنی بدون تبدیل شدن به دیگر مشتقاتش سوخته خواهد شد.»
وزیر نفت در توضیح سیاست‌های این وزارتخانه برای حداکثری کردن تولیدات غیرخام برای فروش اعلام کرد:«تمام میعانات گازی تولیدی کشور تا پایان 4سال دولت دوازدهم به مجاری پالایشی و پتروشیمی وارد خواهد شد و در پایان سال 1400 دیگر میعانات گازی برای صادرات نخواهیم داشت. همچنین ارزش محصولات پتروشیمی ایران تا این سال به 40میلیارد دلار خواهد رسید که خوراک آن تامین شده و با منابع فاینانس خارجی و صندوق توسعه ملی قابل اجرا خواهد بود.»
اتمام پارس جنوبی در 98
او در توضیح وضعیتی که پارس جنوبی در 4سال آینده طی خواهد کرد نیز گفت:«در یک الی 2سال آینده بیشتر فازهای پارس جنوبی به جز قراردادی که با کنسرسیوم به رهبری توتال منعقد کرده‌ایم به نتیجه می‌رسد. قرارداد توتال نیز پس از 40ماه نخستین آورد را به همراه خواهد داشت. با به نتیجه رسیدن تمامی فازها به جز طرح توسعه فاز 11 تولید گاز ما به روزانه 700میلیون
متر مکعب خواهد رسید که از قطر بیشتر است.» البته وزیر نفت در ادامه توضیح داد که قطر اخیرا برنامه‌هایی برای توسعه چند فاز را در نظر گرفته که مشخص نیست تا آن زمان به کجا خواهند رسید. او همچنین در پاسخ به این پرسش مجری برنامه که چندان اطلاعی از سازوکار توسعه میادین مشترک نداشت و از پروتکلی میان
2 کشور صاحب میدان برای چگونگی برداشت از آن صحبت می‌کرد، گفت:«در میدان مشترک تنها باید از مرز فاصله‌یی داشت که این مورد نیز اکنون با حفاری افقی دیگر برطرف شده است. پروتکل و این مسائل در دنیای واقعی برداشت از منابع مشترک کاربردی ندارد».
اروپایی‌ها طالب گاز ایرانند با قیمت ارزان
وزیر نفت دولت دوازدهم طی بیان صحبت‌های خود در مورد برنامه‌های صادراتی گاز این دولت به کشورهای مختلف به موضوع صادرات گاز به اروپا که در ایران به تازگی به صورت جدی‌تر مطرح شده نیز پرداخت. او در این مورد گفت:«به نظر من صادرات گاز به اروپا باید از طریق LNG صورت گیرد. خط لوله بسیار دشوار است. آنها اکنون نیز راغب بوده و حتی حاضرند برای تولیدات آینده LNG ما قرارداد ببندند اما مشکل اروپا این است که به دلیل وجود گاز روسیه همچنین LNG امریکا قیمت خوبی برای گاز وجود نداشته و برای ما مناسب نیست.»
این حضور تلویزیونی زنگنه باعث شد، تازه‌ترین وضعیت صادرات گاز ایران به پاکستان و خط لوله موسوم به «صلح» نیز تشریح شود. زنگنه در این مورد عنوان کرد:«برنامه صادرات روزانه 10میلیارد مترمکعب به پاکستان وجود دارد که ان‌شاالله جدی شود. آنها ابتدا بهانه تحریم را داشتند. من حدود یک ماه و نیم پیش به وزیر نفت این کشور نامه نوشتم که این پروژه را فعال کنید، او همان روز سرپرست نخست‌وزیری شد و فکر می‌کنم به همین دلیل نتوانست به این نامه جواب بدهد، اکنون به نظرم باید از کانال سیاسی و از کانال حقوقی از طریق شرکتی که با آن قرارداد داشته‌ایم این موضوع را پیگیری کنیم.»
دستور روحانی برای مذاکرات انحصاری در فرزاد B
وزیر نفت به پرسشی درباره نتیجه مذاکره با شرکت دولتی نفت و گاز نیز برای توسعه میدان فرزاد B هم اینگونه پاسخ داد: رییس‌جمهوری خواسته بودند، مذاکره ما با این شرکت هندی تا سپتامبر 2016(مهر 95) به صورت انحصاری ادامه یابد و چنین هم شد؛ اما به نتیجه نرسیدیم.
وی توضیح داد: براساس پیشنهاد این شرکت هندی در طول 25سال تنها 10درصد ارزش تولید میدان به ایران می‌رسد و 90درصد آن برای طرف مقابل میماند. چنین پیشنهادهایی برای ما جذابیت ندارد و این مدل توسعهیی قابل قبول نیست؛ زیرا هدف ما تنها توسعه میدان نیست و کسب درآمد برای کشور را دنبال میکنیم.
زنگنه به گزینههای دیگر وزارت نفت برای تعیین تکلیف این میدان مشترک اشاره کرد و گفت: برای مطالعه این میدان با یک شرکت روس تفاهمنامهیی امضا کرده‌ایم و از سوی دیگر با همکاری یک مشاور درحال بررسی راهکار توسعه میدان فرزاد بی با استفاده از منابع داخلی و اخذ وام هستیم.
وی با اشاره به اینکه در عین حال مذاکره با هندیها ادامه دارد، یادآور شد: این بحث به هیچ‌وجه سیاسی نیست؛ بلکه کاملا فنی و اقتصادی است.
زنگنه در پاسخ به این سوال که با فرض امضای قرارداد با طرف هندی می‌توان به خوشقول بودنشان امید داشت، گفت: اگر قراردادی امضا شود، سازوکارهایی در قرارداد دیده می‌شود که طرف مقابل در صورت خوش قول نبودن ضرر خواهد کرد.
