بازگشت بومرنگی تغییرات جوی
گروه جهان|
هوستون چهارمین شهر بزرگ در امریکا با اقتصادی در اندازه سوئد و بسیاری از دیگر شهرها در جنوب شرقی ایالت تگزاس هفته گذشته در باران‌های موسمی و سیل ناشی از توفان هاروی به شدت دچار ویرانی شدند. طبق برآوردها در برخی مناطق نزدیک 52 اینچ باران بارید و بدین‌ترتیب رکورد بیشترین بارش‌ها در نتیجه یک توفان با هاروی شکسته شد. شمار قربانی‌ها همچنان درحال افزایش است و داستان‌های غم‌انگیزی از این اتفاق فاجعه‌آمیز شنیده می‌شود. هاروی بر زندگی حدود 13میلیون نفر در ایالت تگزاس و در سواحل لوئیزیانا تاثیر گذاشت. این هفته نیز توفان ایرما پس از ویرانی‌ها در کاراییب به فلوریدا رسید و زندگی در این ایالت واقع در جنوب امریکا را مختل کرد. ایالت فلوریدا در پی توفان ایرما بزرگ‌ترین عملیات تخلیه در تاریخ امریکا را شاهد بود و اکنون میلیون‌ها نفر در این ایالت با مشکل قطعی برق مواجه هستند. این توفان در ایالت‌های جورجیا و کارولینای جنوبی نیز خسارت‌هایی به بار آورده و قربانی گرفته است. با وجود این دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا همچنان تغییرات آب‌و‌هوایی را نادیده می‌گیرد و معتقد است همه بلایای طبیعی صرفا جریان‌های تشدید شده جوی هستند.
نشریه گاردین در گزارشی نوشته، توفان‌های هاروی و ایرما به ترامپ و دولت او اثبات می‌کنند که تغییرات آب‌و‌هوایی انکارشدنی نیستند. دو توفان هاروی و ایرما با فاصله‌یی حدود 10روز و درحالی که هنوز مدت زیادی از آغاز فصل توفان‌ها نگذشته، قربانیان بسیاری گرفته و میلیاردها دلار خسارت به بار آورده‌اند و ترامپ در صورت اصرار بر نادیده گرفتن تغییرات آب‌و‌هوایی در نهایت مجبور خواهد شد عواقب این فجایع را بپذیرد. تنها چند روز پیش از شکل گرفتن توفان هاروی در اقیانوس اطلس، ترامپ سیاست دوران باراک اوباما برای کمک به جوامع و کسب‌و‌کارهای امریکایی در مقابله با خطرات ناشی از سیل که در نتیجه تغییرات آب‌و‌هوا افزایش یافته را لغو کرد. اما شاید توفان‌های هاروی و ایرما بتوانند رییس‌جمهوری را به پذیرش پیامدهای انکار تحقیقات دانشمندان در این زمینه وادار کنند. خیابان‌های سیل‌زده در هیوستون و خانه‌های ویران شده در جنوب فلوریدا آشکارا نشانه‌یی از وخامت تغییرات آب‌و‌هوایی در نتیجه انتشار گازهای گلخانه‌یی هستند.
نوح دیفن‌باخ، استاد علوم نظام زمین در دانشکده علوم زمین‌شناسی، محیط‌زیست و انرژی دانشگاه استنفورد، گفته که بین دانشمندان چندین نظریه در مورد ارتباط تغییرات آب‌و‌هوایی و توفان هاروی وجود دارد:«می‌دانیم که دمای اقیانوس‌ها بیشتر شده و سطح دریا بالا رفته است از این رو امکان تحلیل ارتباط این مسائل با قدرت و شدت توفان وجود دارد. همچنین می‌دانیم که جو گرم شده و رطوبت بیشتری را در خود نگه می‌دارد و بدین‌ترتیب می‌توانیم بررسی کنیم که آیا افزایش بخار آب در هوا تاثیری بر میزان بارش‌ها در این توفان داشته یا خیر. مسیری که توفان در پیش گرفت غیرعادی بود و ما اخیرا چارچوبی را در نظر گرفته‌ایم تا از آن طریق احتمال تاثیرگذاری گرمایش جهانی بر شرایط خاص جوی را بررسی کنیم. به عنوان یک دانشمند باید در مورد تاثیرگذاری‌های گرمایش جهانی محافظه‌کارانه عمل کنیم اما وقتی زمان برنامه‌ریزی برای آینده شهرهایی همچون هوستون برسد باید در نظر داشته باشیم که کوهی از شواهد بر افزایش موارد جریانات تشدید شده آب‌و‌هوایی دلالت دارند و گرمایش زمین احتمال وقوع اتفاقاتی ورای تجربیات گذشته را افزایش می‌دهند.»
فصل توفان در اقیانوس اطلس از ابتدای ماه ژوئن آغاز می‌شود و تا پایان ماه نوامبر ادامه خواهد داشت؛ توفان‌های گرمسیری در این فاصله زمانی عمدتا با بادهایی با سرعت حدودی 120کیلومتر در ساعت همراه هستند. دانشمندان هنوز درباره نوع تاثیر تغییرات آب و هوا بر وقوع توفان‌ها مطمئن نیستند و در عین حال نتوانسته‌اند پیش‌بینی کنند که تغییرات آب‌و‌هوایی بر دفعات وقوع توفان در سال تاثیری خواهد داشت یا خیر. اما به وضوح، انکار تغییرات آب‌و‌هوایی از سوی دولت ترامپ در کاخ سفید با گرمایش بیشتر زمین همراه خواهد بود و جان افراد زیادی را به خطر خواهد انداخت.
نیوشا عاجمی، رییس سیاست‌گذاری‌های آب در برنامه آب در غرب دانشگاه استنفورد در مورد تاثیرات شیوه مدیریت یا عدم مدیریت بارش‌های مرتبط با توفان و سیل در هوستون و حومه آن گفت: «مهندسی شهرها و حومه شهرها به اندازه لازم برای بهبود پس از یک فاجعه طبیعی چندان انعطاف‌پذیر نیست. طراحی و توسعه قراردادی بر استفاده ما از زمین‌ها تاثیر داشته و جا‌به‌جا کردن درخت‌ها منظره طبیعی را تغییر داده و ساخت ساختمان‌ها، جاده‌ها، آزادراه‌ها و دیگر زیرساخت‌ها بر میزان نفوذ در طبیعت افزوده است و تبخیر سریع‌تر آب در مناطق آلوده شهری به افزایش سیل در موارد تشدید آب‌و‌هوایی منجر می‌شود. تعبیه گذرگاه‌های سیل و پوشش خیابان‌ها با موادی همچون آسفالت و بتن هم شهرها را به وان حمامی تبدیل می‌کند که قابلیت‌های جذب آب آن محدود است. اگرچه میزان بارش‌های ناشی از توفان هاروی بسیار زیاد بود(حدود 9تریلیون گالن آب) اما اگر شهرها برنامه مدیریت توفان بهتری داشتند که واقعیات جوی قرن 21 همخوانی داشت، آنگاه می‌شد از عواقب اجتماعی و اقتصادی توفان کاست. این نخستین مرتبه نبود که هوستون با سیل شدید مواجه می‌شد و آخرین مرتبه هم نخواهد بود. امیدوارم که به این مساله به عنوان اتفاقی گذرا نگاه نکنیم و آن را فرصتی برای تغییر مباحثات در مورد توسعه آب شهری بدانیم.»
از آغاز توفان هاروی در سواحل ایالت تگزاس و هوستون، خسارت‌های اقتصادی آن با ابرتوفان کاترینا در سال 2005 قیاس شد. دولت جورج دبلیو بوش سال 2006 هزینه بازسازی مناطق توفان‌زده را نزدیک به 100میلیارد دلار اعلام کرد و بدین‌ترتیب این توفان به پرهزینه‌ترین توفان در تاریخ امریکا تبدیل شد. چارلز کُلستاد، یکی از اعضای ارشد موسسه تحقیقات سیاست‌گذاری اقتصادی استنفورد درباره شباهت خسارت‌های دو توفان گفت:«تاثیرات اقتصادی مشابه خواهد بود چراکه هوستون شهر بزرگی است. در بی‌خانمانی‌ها موقت هستند و مردم مجبور به یافتن شغل و سرپناهی جدید نخواهند بود و در مواردی هم بی‌خانمانی دایمی است و خانواده‌ها مجبور می‌شوند، منطقه را به کلی ترک کنند. در مورد خسارت‌های مادی هم در برخی موارد با صرف هزینه‌های گزاف امکان بازسازی وجود دارد اما برخی املاک باید به کلی رها شوند. خسارت‌های فردی به شدت زیاد است چراکه اکثریت در برابر خسارت‌ها بیمه نیستند. بازار خصوصی بیمه پیش‌تر در مورد مخاطرات فزاینده تغییرات آب‌و‌هوایی هشدار داده است اما بیمه‌های خصوصی عموما خسارت‌های سیل را پوشش نمی‌دهند. این بازار بیمه دولتی است که بیشترین ضربه را متحمل می‌شود.»
سیل ناشی از توفان هاروی را بسیاری سیل 500 ساله می‌نامند بدین معنا که هر 500 سال یک مرتبه احتمال وقوع چنین سیلی وجود دارد یا به عبارت دیگر احتمال وقوع آن 0.2درصد است. اکنون یکی از موارد قابل توجه برای دانشمندان این است که تغییرات آب‌و‌هوایی تا چه اندازه احتمال وقوع چنین سیلی را افزایش می‌دهد و اگر چنین بارش‌هایی به مساله‌یی متداول تبدیل شوند چه خواهد شد. دیفن باخ در ادامه صحبت‌های خود در این باره گفت: «درصدها همه مربوط به احتمالات هستند. وقتی صحبت از سیل 100ساله به میان می‌آید، منظور این است که دانشمندان و مهندسان تاریخچه جاری شدن سیل‌ها را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که احتمال این سطح از سیل بسیار اندک است اما اکنون تحقیقاتی را آغاز کرده‌ایم که تمرکز آن بر بررسی تاثیرات تغییرات آب‌و‌هوایی بر این احتمالات است. طبق یافته‌ها تا این مقطع، تغییرات جوی تا همین لحظه هم احتمال بروز جریانات تشدید شده را در 80 درصد از مناطق مورد بررسی طبق اطلاعات معتبر افزایش داده‌اند همچنین احتمال بروز آب‌و‌هوای خشک یا به شدت شرجی در نیمی از مناطق را بالا برده‌اند. اطلاعات ثبت شده مشاهداتی عمدتا محدود هستند و محاسبه احتمال وقوع سیلی مشابه سیل ناشی از توفان هاروی عموما با فرض بر ثابت ماندن شرایط آب‌و‌هوایی محاسبه می‌شود اما اکنون اثبات شده که شرایط ثابت نیستند و از این رو احتمال وقوع چنین جریانات تشدید شده‌یی از هر زمان دیگری در تاریخ بیشتر است. برای مقاومت و آمادگی در برابر چنین اتفاق‌هایی نیازمند برنامه‌ریزی بر مبنای شرایطی است که جدیدا عادی محسوب می‌شود.»
توفان هاروی و سیل شدید در هوستون و پس از آن توفان ایرما در ایالت فلوریدا و خرابی‌هایی که به بار آورد، نگرانی‌ها را در مورد دیگر شهرها به ویژه در ایالت‌های ساحلی افزایش داده است. عاجمی در مورد نیاز دیگر شهرها به کسب آمادگی در برابر چنین توفان‌ها و سیل‌هایی افزود:«راه‌حل‌های بسیاری وجود دارد که شهرها و مناطق شهری می‌توانند برای کمک به افزایش مقاومت جوامع در برابر جریانات تشدید شده بارش‌ها به کار ببندند. در صورت تعبیه کانال‌های مناسب می‌توان آب‌های ناشی از بارش را به بیرون از شهر و به فضای طبیعی منتقل و بدین‌ترتیب از جمع شدن آب سیل‌ها جلوگیری کرد. شهرها باید به مثابه افنج طراحی شوند و فضای سبز کافی در آنها در نظر گرفته شود و تغییرات به گونه‌یی صورت گیرد که انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت توفان‌ها ایجاد کند. به علاوه جوامع نیز باید در روند برنامه‌های توسعه آتی خود و اموالشان را برای مواجهه با چنین توفان‌هایی آماده کنند.»
ترامپ در واکنش به توفان‌های هاروی و ایرما از نگرانی دولت در مورد جان مردم منطقه سخن گفت و برای رسیدگی به خسارت‌های وارد آمده بودجه اضطراری درخواست کرد؛ اما واکنش‌های وی به تغییرات آب‌و‌هوایی ازجمله اقدام جنجالی خروج از توافقنامه پاریس تنها به این دلیل که این توافقنامه را مغایر با مصلحت اقتصادی ایالات متحده می‌بیند، جان بسیاری از مردم را به خطر می‌اندازد. این درحالی است که وی در آغاز فعالیت در کاخ سفید سازمان‌های دولتی را از استفاده از عبارت «تغییرات جوی» منع کرد. اما توماس ریگالادو، شهردار جمهوری‌خواه میامی که اخیرا در پی دستور به تخلیه شهر برای محافظت از جان شهروندان از توفان ایرما به شدت مورد انتقاد قرار گرفته به نخستین چهره سیاسی شورشی تبدیل شد و از دونالد ترامپ به دلیل انکار تغییرات جوی انتقاد کرد و گفت که اتفاقات ناگواری مانند توفان‌های هاروی و ایرما در ایالت‌های تگزاس و فلوریدا پیامد بی‌توجهی‌های رییس‌جمهوری است.
با این حال اسکات پروییت، مدیر آژانس حفاظت از محیط زیست امریکا همچنان از اشاره به نقش تغییرات آب‌و‌هوایی در بروز توفان‌های اخیر بیم دارد. وی با رد سخنان شهردار میامی گفت: «توفان‌های ویران‌کننده هاروی و ایرما فرصتی برای مجادله درباره تغییرات آب‌و‌هوایی نیستند چراکه اساسا هیچ ارتباطی با موضوع تغییرات آب‌و‌هوایی ندارند.» اما شهردار میامی که همچنان بر موضع خود اصرار می‌ورزد در مصاحبه با «میامی هرالد» گفته است:«اگر الان زمان صحبت درباره تغییرات آب‌و‌هوایی نیست پس چه زمانی مناسب است؟ زمان آن فرا رسیده که رییس‌جمهوری ترامپ و آژانس حفاظت از محیط زیست امریکا تصمیمات قاطعی درباره این موضوع بگیرند. اگر توفان‌های هاروی و ایرما بر اثر تغییرات آب‌و‌هوایی ایجاد نشدند پس دلیل پیدایش و شدت آنها چه بوده است؟ اینها تنها نمونه‌یی از حقایقی هستند که در آینده به مراتب با آنها مواجه خواهیم شد.»
واشنگتن رسیدگی به مساله گرمایش زمین و تغییرات جوی را سیاسی می‌داند و بررسی ارتباط گرم‌تر شدن اقیانوس و اتمسفر با شکل‌گیری توفان‌ها از نظر کاخ سفید، امری غیرمعقول است. ترامپ، امریکا را از توافقنامه پاریس که برای کاهش گازهای گلخانه‌یی در سطح جهان طراحی شده، خارج کرد؛ اما با توجه به توفان‌های هاروی و ایرما، این مساله به طور قطع برای کشورش عواقبی در بر خواهد داشت. باید دید که جریانات تشدید شده جوی می‌توانند رییس‌جمهوری را راضی کنند، عواقب تغییرات جوی و مخاطرات برای زندگی مردم را بر مسائل اقتصادی و تجارت اولویت دهد یا خیر.
