منطقه در عصر «پساداعش» نیاز به نظم امنیتی جدید دارد
سفیر ایران در بیروت با اشاره به شکست‌های پی در پی گروه‌های تروریستی تکفیری و در صدر آنها «داعش» از ورود به عصر «پساداعش» و نیاز منطقه به نظم جدید امنیتی بر پایه نظرات تمام بازیگران منطقه‌یی سخن گفت و آن را اجتناب‌ناپذیر خواند. ایرنا با محمد فتحعلی به بهانه برگزاری یکی از نشست‌های تخصصی و فرعی «کنفرانس امنیتی تهران2» که در بیروت صورت گرفت، گفت‌وگویی اختصاصی داشته است. نشستی که به‌تازگی با حضور اندیشمندانی از ایران و کشورهای عربی و با عنوان «غرب آسیا در فضای تک‌قطبی پساغربی: چالش‌های دوران گذار» برگزار شد. به گفته فتحعلی، نشست بیروت با هدف فرصت برای طرح نظرات مختلف و تضارب آرا درخصوص بهترین الگوی امنیت منطقه‌یی برگزار شد و انتخاب این شهر برای برپایی این نشست به جایگاه و نقش منطقه لبنان در مبارزه با تروریسم تکفیری و تروریسم صهیونیستی مربوط می‌شود. این مصاحبه بیش از هر چیز درباره مسائل امنیتی است. اینکه چه تهدیداتی در حوزه امنیتی منطقه وجود دارد؟ نگاه ایران به مسائل امنیتی منطقه چیست و اینکه آیا با وجود این همه اختلاف بین کشورهای منطقه، حرکت منطقه به سمت امنیت بیشتر خوشبینانه نیست؟
وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مهم‌ترین تهدیدات امنیتی و موانع غلبه بر آنها در منطقه کدام است، گفت: در سطح منطقه‌یی، رژیم‌صهیونیستی مهم‌ترین منبع تهدیدات امنیتی است. این رژیم در تمام دوران تاریخی، موضعی تهاجمی داشته و الگوی رفتار منطقه‌یی این رژیم براساس اشغال سرزمین دیگران، ترور، گسترش یگان‌های ویژه نظامی، تلاش برای براندازی و عملیات نظامی علیه برخی کشورها شکل گرفته است. رژیم‌صهیونیستی تلاش می‌کند امنیت خود را به قیمت نادیده گرفتن امنیت سایر بازیگران تامین کند. سفیر ایران در بیروت در ادامه سخنانش حمایت غرب و امریکا از رژیم‌صهیونیستی و همراه کردن برخی کشورهای منطقه از طریق تهدید و اعمال فشار به ایجاد روابط سیاسی با رژیم‌صهیونیستی را یکی از موانع غلبه بر تهدیدات منطقه دانست و خاطرنشان کرد: امروز چالش‌های دیگری هم در منطقه وجود دارد که ریشه آنها در راهبردهای امنیتی غرب و رژیم صهیونیستی نهفته است. قرائت ناصحیح از مفاهیم اسلامی، تقویت ایران‌هراسی در منطقه، شکل‌گیری جریان‌های تروریستی و افراطی مانند داعش و جبهه النصره و القاعده به عنوان الگوی عملی اسلامی در چارچوب اسلام‌هراسی، ایجاد رعب در منطقه، ایجاد اختلاف‌های قومی و مذهبی از جمله چالش‌های امنیتی در منطقه هستند.
او درخصوص اصول دکترین و الگوی ایران برای نظام امنیتی که در منطقه غرب آسیا استوار است، افزود: دکترین امنیتی ایران، اصولا، دکترین دفاعی و برمبنای بازدارندگی است. ما معتقدیم تامین امنیت منطقه با مشارکت کشورهای منطقه و نه قدرت‌های خارجی فراهم می‌شود. امروز قدرت‌های منطقه‌یی از قابلیت بیشتری برای شکل‌دهی به ترتیبات امنیت منطقه برخوردار شده‌اند. لذا ما فکر می‌کنیم با نزدیک شدن به درک مشترک در خصوص امنیت و تفاهم بر سر حداقل‌ها بین کشورهای منطقه، می‌توانیم نوعی همکاری حداقل در کوتاه‌مدت داشته باشیم و نظام امنیتی مطلوب در منطقه را تاسیس نماییم. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران منطقه و تاثیرگذار بر پیدایش نظم جدید، امنیت جمعی برای همه با استفاده از توان کشورهای منطقه و بدون حضور و دخالت کشورهای خارج از منطقه را بهترین راه برای ترسیم نظام امنیتی منطقه غرب آسیا می‌داند.
ایران به دنبال ساختن نهادهای امنیتی جدید نیست پرسش بعدی‌ای که فتحعلی به آن پاسخ داد درباره شکاف‌ها و اختلاف‌ها بین کشورهای منطقه بود. او در این باره که در شرایطی که شکاف‌ها و اختلاف‌ها بین کشورهای منطقه در اوج خود قرار دارد تا چه اندازه می‌توان به بهبود وضعیت امنیتی منطقه امیدوار بود؟ آیا صحبت از همکاری مشترک برای ایجاد امنیت در شرایط کنونی پایدار خوشبینانه نیست، گفت: هرچند اختلافاتی بین کشورهای منطقه وجود دارد اما امروز حتی کشورهایی که به گروه‌های تروریستی نگاهی ابزاری جهت ایجاد فشار به رقبای خود داشتند نیز به این نتیجه رسیده‌اند که این شیوه از سیاست‌ورزی در بلندمدت می‌تواند امنیت آنها را به خطر بیندازد.
سفیر ایران در بیروت افزود: ورود به مرحله پساداعش در منطقه و نیاز به شکل‌گیری نظام امنیتی جدید در منطقه مبتنی‌بر نظرات و خواسته‌های صاحب‌نظران و بازیگران منطقه‌یی، امری اجتناب‌ناپذیر شده است و با توجه به بزرگ‌تر شدن چالش‌های امنیتی منطقه، کشورها ناگزیر به تغییر رفتار و پذیرش واقعیت‌های موجود هستند.
وی در پاسخ به این سوال که برخی ایران را متهم می‌کنند که از طریق شکل دادن یا حمایت از گروه‌های غیررسمی در کشورهای منطقه سعی در نهادسازی‌های امنیتی جدید و رقیب دولت دارد (مثلا حزب‌الله یا الحشدالشعبی)؟ ادامه داد: ایران به دنبال ساختن نهادهای امنیتی جدید و رقیب دولت نیست. این جریان‌ها، گروه‌های مردمی هستند که با دولت‌های متبوع خود در هماهنگی و ارتباط هستند و در چارچوب حفظ حاکمیت کشورهایشان فعالیت می‌کنند.
محمد فتحعلی تاکید کرد: هرچند که نباید این مساله را هم نادیده گرفت که برخی دولت‌ها امروز از ضعف‌هایی برخوردار هستند و این گروه‌های مردمی توانسته‌اند با کاهش هزینه‌های دولت، به حفظ حاکمیت دولت‌ها کمک کنند. درعراق، ظرفیت حشدالشعبی در تامین امنیت و حفظ یکپارچگی عراق، مجددا به این کشور قوت بخشید و بخش‌های وسیعی از خاک عراق را به کنترل دولت مرکزی عراق بازگرداند. در لبنان، حزب‌الله توانست نقش مکملی را برای ارتش در عملیات علیه تروریست‌های تکفیری ایفا کند.
