بازی همزمان ترامپ با برجام و تحریم

رسانه‌ها و تحلیلگران غربی اعتقاد دارند «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا تلاش دارد با فاصله گرفتن از خط مشی پیشین خود، به صورت همزمان ضمن حفظ برجام فشار تحریم‌ها را بر ایران افزایش دهد.

ایرنادر گزارشی پژوهشی- تحلیلی با بیان این مطلب افزود: اینگونه به نظر می‌رسد که از تب و تاب اولیه دونالد ترامپ علیه برجام کاسته شد؛ به عبارت دیگر گویا دستگاه دیوان سالار ایالات متحده موفق به کنترل وی شده است. ترامپ در ابتدا با شعار پاره کردن برجام وارد کاخ سفید شد اما تاکنون دوبار ضمن تایید سه ماهه این توافق، تحریم‌ها علیه کشورمان را به حالت تعلیق در آورد.

چند روز قبل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای هشتمین بار پس از امضای برجام، پایبندی ایران به برجام را تایید کرد. این موضوع در کنار دیگر تحولات موجب شد تا ترامپ ناچار شود تعلیق تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌یی کشورمان را بر اساس توافق برجام، اعلام کند. البته وی بار دیگر ایران را متهم به نقض روح برجام کرد و مجموعه جدیدی از تحریم‌ها را صادر نمود. رویه‌های موجود حاکی از آن است که در تفکرات دونالد ترامپ استفاده همزمان از اهرم برجام در کنار تحریم و فشار بر ایران در حال شکل‌گیری است.

با نزدیک شدن به زمان تمدید برجام در 15 اکتبر (میانه‌های مهرماه)، رییس‌جمهوری امریکا باید نظر نهایی خود در زمینه پایبندی ایران به برجام و تمدید سه ماهه اجرای آن را به کنگره امریکا اعلام کند. به نظر می‌رسد دولت امریکا سیاست‌هایی را دنبال می‌کند که از آن با عنوان «چشم‌پوشی و ضربه زدن» یاد می‌شود.

روزنامه واشنگتن‌پست در این رابطه نوشت: دولت ترامپ رفع تحریم‌ها علیه ایران را تمدید کرد و از دست زدن به اقدامی که توافق 2015 را بر هم می‌زند خودداری کرد. با این حال 11 فرد و نهاد ایرانی را هم به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد.

این تحلیل در تبیین سیاست‌های کاخ سفید آورد ترامپ بارها برجام را بدترین توافق‌ها دانست که مطلوب و شفاف نیست و هیچگاه نباید امضا می‌شد. از طرف دیگر مقام‌های ارشد امریکایی تاکید می‌کنند که باید حضور و خط مشی ایران را در خاورمیانه جدی گرفت. کاخ سفید می‌گوید از آنجا که امنیت منطقه برای امریکا بسیار اهمیت دارد باید رویکردی دوگانه را در مقابل تهران در پیش بگیرد.

یک سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا چشم پوشی امریکا از اجرای تحریم‌های گذشته را بخشی از راهبرد کلان امریکا توصیف کرد.

 کاخ سفید در کنار این رویکرد، به همراه کنگره خط مشی را در پیش می‌گیرد تا شرکای خارجی خود را مجاب نماید کاستی‌های مورد نظر امریکا را در برجام بپذیرند. بنابراین در تحلیل‌ها نباید به صورت تک بُعدی به موضوع تمدید چشم پوشی از تحریم‌ها و رویکرد ترامپ به توافق هسته‌یی نگریسته شود. از طرف دیگر بخشی از استراتژی ایالات‌متحده در وزارت خزانه‌داری امریکا با اعمال تحریم علیه شرکت‌ها و افراد ایرانی رقم می‌خورد.

به عقیده تحلیلگران موضوع چشم‌پوشی از تحریم‌ها علیه ایران بخشی از سیاست‌های امریکا در قبال توافق هسته‌یی است. در واقع از ماه‌ها قبل دولت امریکا به دنبال آن بود که نقض برجام از سوی ایران را اعلام کند اما ایران چنین کاری را انجام نداده است. حال ترامپ تمایل را خود به تایید نکردن پایبندی به برجام اعلام کرده است. وی می‌خواهد در کنار اعلام تمدید رفع تحریم‌ها به بهانه نقض روح برجام زمینه را برای هماهنگی با متحدان اروپایی و دیگر کشورها در سازمان ملل فراهم سازد.

روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارشی آورد: ترامپ به دنبال آن است تا رویکردی را در پیش بگیرد که توافق هسته‌یی هم در آن حفظ شود. از این رو ترامپ توافق هسته‌یی با ایران را زنده نگاه داشت و از تهدیدهای پیشین خود برای نادیده گرفتن برجام عقب‌نشینی کرد. در مقابل این سیاست، وی می‌خواهد رویکرد تقابل با ایران را در خاورمیانه دنبال کند.

ترامپ اصرار دارد که بگوید استراتژی خود در مورد ایران را تغییر نداده است و تنها تلاش می‌کند تا در مورد اهرم‌های کاخ سفید در مقابل افزایش نفوذ و قدرت ایران در خاورمیانه ارزیابی دوباره‌یی را انجام دهد.

به نوشته این روزنامه امریکایی، در کل به نظر می‌رسد ترامپ و مشاورانش به این نتیجه رسیده‌اند که به جای پشت کردن به توافق راهی را برای مذاکره دوباره پیدا کنند. رکس تیلرسون وزیر امور خارجه امریکا آشکارا به این موضوع اشاره و عنوان کرد: ممکن است همزمان با حفظ توافق کنونی، با متحدان امریکا برای افزایش محدودیت‌ها علیه ایران رایزنی شود؛ ضمن اینکه در زمینه فعالیت‌های موشکی ایران نیز گفت‌وگوهایی صورت می‌گیرد.

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند خط مشی‌های ترامپ در مخالفت با برجام و پشت کردن به توافق هسته‌یی 1+5 با ایران برای امریکا بی‌فایده و چالش آفرین است. شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت: ترامپ در مورد توافق هسته‌یی ایران بازی خطرناکی را شروع کرده است. چند روز قبل آژانس پایبندی کامل ایران به برجام را تایید کرد و با این اقدام کارآمدی دقیق و درست توافق هسته‌یی با ایران را نشان داد.

نکته مهم این است که از ابتدای اجرای برجام نه یک بار که 8بار این تایید صورت گرفته است. با اینکه برجام تاثیرات مثبتی را برای طرف امریکایی داشت اما به نظر می‌رسد ترامپ در تلاش است تا چشم خود را به روی همه شواهد ببندد و ایران را ناقض توافق نشان دهد. در این فرآیند «نیکی هیلی» نماینده امریکا در سازمان ملل مقدمه چینی‌ها را انجام داده است.

سی‌ان‌ان با انتقاد دوباره از رویکرد ترامپ نسبت به ایران افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بهتر از هر فرد و نهادی می‌تواند در مورد برنامه هسته‌یی ایران نظر و پایبندی ایران را مورد بررسی قرار دهد. این نهاد است که باید بر پایه اسناد و مدارک تشخیص دهد چه مناطقی در ایران نیازمند بازرسی هستند. تلاش‌های اخیر همراهان ترامپ نشان می‌دهد که وی خود را از حقایق جدا کرده است و می‌خواهد شرایطی را ایجاد کند تا ایران بازرسی‌های غیرمنطقی و بدون توجیه را رد کند و سپس بهانه لازم را برای تایید نکردن پایبندی ایران به توافق کسب کند. این یک بازی خطرناک است زیرا این خط مشی‌ها بر اعتبار امریکا در میان متحدان تاثیرگذار خواهد بود؛ امریکا را در مقابل ایران تنها می‌گذارد و اجازه نمی‌دهد تا طرح دیگری را جایگزین آن کند.

آژانس تاکنون این واقعیت‌ها را تایید کرده است که ایران توافق هسته‌یی را اجرا می‌کند و وضعیت مطلوبی برقرار شده است بنابراین به نوشته سی‌ان‌ان نباید اقدامی را انجام داد که بر چالش‌ها اضافه می‌کند.