3 عامل فزاینده قاچاق پوشاک
سی و هفتمین نشست شورای گفتوگوی استان تهران درحالی برگزار شد که اعضا این شورا بهطور ویژه وضعیت قاچاق پوشاک به کشور را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این نشست محورهای مهمی چون «تعرفه بالا، غیرواقعی بودن نرخ ارز، بیتوجهی به صنعت مد و برندسازی، بالا بودن قیمت تمامشده کالا در داخل و...» بهعنوان عواملی که در تشدید قاچاق پوشاک نقش دارند مورد اشاره قرار گرفت.
این نشست سهجانبه که میان دولت، دستگاه قضا و بخش خصوصی برگزار شد، فعالان اقتصادی بالا بودن حجم قاچاق پوشاک در کشور را ناشی از سه عامل «قیمت تمام شده بالای تولید داخل»، «کمتوجهی به پدیده مد» و «کمتوجهی به برندسازی» دانستند.
از اینرو، مقرر شد کمیتهیی توسط دبیرخانه شورای گفتوگو برای بررسی مشکلات صنعت نساجی و پوشاک شکل گیرد و در یکی از نشستهای آتی نتایج بررسیها ارائه شود. از سوی دیگر، به گفته مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت، تا شهریور امسال نمایندگان 15 شرکت (برند) پوشاک خارجی به تشکلهای مرتبط معرفی شده تا برای تولید داخلی به تولیدکنندگان مجاز ابلاغ شود.
سهم پوشاک در هزینه خانوار
آمارها براساس هزینه خانوار شهری و روستایی طی سال 1395 نشان میدهد که سهم 4.3درصدی پوشاک و کفش در هزینه خانوار با احتساب دلار آزاد در این سال مذکور، کل نیاز پوشاک و کفش کشور حدود 10.55 میلیارد دلار است که با احتساب سهم تولید داخلی60درصدی میزان واردات قاچاق پس از کسر سهم واردات رسمی برابر با 3.57 میلیارد دلار میشود. اما چنانچه نظر مرکز پژوهشهای اتحادیه پوشاک مبنا قرار گیرد که سهم 40درصدی را برای رفع تقاضای پوشاک از محل تولید داخل قائل است، میزان واردات قاچاق پس از کسر واردات رسمی بالغ بر 6.265 میلیارد دلار برآورد میشود.
در ابتدای نشست شورای گفتوگو که با حضور فعالان بخش خصوصی انجام شد، استاندار تهران گفت: توسعه اقتصادی استان تهران در گرو همگرایی دولت، قوه قضاییه و بخشخصوصی است. سیدحسین هاشمی با بیان اینکه باید تلاش کنیم، کارنامه قابل قبولی از خود به یادگار بگذاریم، ادامه داد: ما یک وظیفه قانونی داریم و یک وظیفه شرعی و این وظایف شرعی، هیچگاه ساقط نمیشود. امیدوارم با این ترکیب جدید شورا که با حضور رییس دادگستری کامل شده است، سرمایهگذاران احساس کنند که این سه رکن، یک صدا هستند و حمایتهای بخشهای اجرایی، موثر است.
وی سپس با اشاره به کیفیت تعامل استانداری تهران و قوه قضاییه اظهار کرد: در چهار سال گذشته، تعامل خوبی با قوه قضاییه داشتهایم و موردی نبوده که به گلهگذاری منجر شده باشد. با این وصف امیدواریم برای افزایش تولید و اشتغال که مقام معظم رهبری سال جاری را به این عنوان نامیدهاند، بتوانیم از توان دولت، قوه قضاییه و بخشخصوصی در کنار هم استفاده کنیم. استاندار تهران مطالبه جدی را برطرفسازی مشکلات فعالان نساجی و پوشاک دانست تا این مشکلات به همراه نامهیی برای معاون اول رییسجمهوری ارسال شود. او همچنین از کاهش تعرفه مواد اولیه صنعت پوشاک، نظیر پنبه دفاع کرد و پیگیری جدی ثبت برندهای خارجی در کشور را مورد تاکید قرار داد. هاشمی خواستار آن شد تا با تهیه نامهیی خطاب به دستگاههای ذیربط از تبلیغات برندهای ثبت نشده در سایتهای رسمی جلوگیری شود.
پشتوانهای برای تصمیمات قاطعانه
در ادامه این نشست، رییس اتاق تهران و دبیر شورای گفتوگوی استان با اشاره به شکلگیری کابینه دوازدهم و رای نسبتا بالایی که وزرا توانستند در مجلس کسب کنند، گفت: این رای بالا میتواند بهعنوان پشتوانهیی برای اتخاذ تصمیمات قاطعانه باشد. تصمیماتی که بتواند مشکلات را برطرف کند.
مسعود خوانساری «بدهیهای دولت» و «کمبود سرمایهگذاری» را بهعنوان بزرگترین مشکلات اقتصادی برشمرد و گفت: برآوردها نشان میدهد که در سه ماهه نخست سال جاری، شاخص سرمایهگذاری و همچنین، پس از 20 ماه، رشد سرمایهگذاری در بخش ساختمان نیز مثبت شده است. رییس اتاق تهران رتبه ایران در شاخصهای بینالمللی و نیز وجود فرآیندهای پیچیده بوروکراسی را بهعنوان موانع جذب سرمایهگذاری عنوان کرد و گفت: در هفتههای اخیر، از نمایندگان موسسه فریزر که در زمینه سنجش آزادی اقتصادی در جهان فعال است و موسسه کوپرز برای حضور در همایشهایی که در اتاق تهران برگزار میشد، دعوت کردیم. توصیه بنیانگذار موسسه فریزر برای جذب سرمایه این بود که در گام نخست، از خروج سرمایههای داخلی به خارج از ایران باید جلوگیری شود. در گام دوم، باید ایرانیان مقیم خارج نسبت به سرمایهگذاری در ایران ترغیب شوند و در گام سوم برای جذب سرمایهگذاران خارجی اقدام شود.
او در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به وجود فساد و مشکلات بانکی در کشور گفت: یکی از مشکلات بانکی نرخ بالای سود است. بانک مرکزی تصمیم خوبی برای کاهش نرخ سود سپردهها اتخاذ کرد؛ چرا که با سود 27 تا 28درصدی بانکها، سرمایهگذاری صورت نمیگیرد. بنابراین امیدواریم این اقدام بانک مرکزی تداوم داشته باشد.
خوانساری بر این نکته تاکید کرد که اگر کل کشور هم به نیروی انتظامی تبدیل شود، مساله قاچاق حل نخواهد شد. او گفت: تا زمانی که یکسری مسائل زیربنایی نظیر تثبیت نرخ ارز حل نشود، مساله قاچاق نیز لاینحل باقی خواهد ماند. البته کسی واقعا نمیداند که دولت به چه دلیل در واقعیسازی نرخ ارز تعلل میکند.
خوانساری با انتقاد از فشارهایی که به نام مالیات بر ارزش افزوده، بیمه تامین اجتماعی و تعرفه بالا بر تولیدکنندگان وارد میشود، گفت: این فشارها در نبود نقدینگی، تولیدکنندگان را ضعیف و ضعیفتر میکند. در همه جای دنیا، مالیات بر ارزش افزوده پای صندوق و از مصرفکننده نهایی ستانده میشود نه از تولیدکننده.
درنظر گرفتن بستر حقوقی در فعالیتهای اقتصادی
از سوی دیگر، رییس دادگستری استان تهران نیز که در این نشست حاضر شده بود، گفت: مجموعه نهادهای قضایی، تعامل خوبی با بخشهای دولتی و خصوصی برقرار کردهاند. اگرچه دادگستری را همه به عنوان نهادی که برخورد قضایی میکند، میشناسند. اما وظایف ما صرفا به رسیدگیهای قضایی محدود نمیشود و دادگستری در حوزههای پیشگیری و مشاوره نیز فعال است. غلامحسین اسماعیلی در ادامه این نکته را مورد تاکید قرار داد که چنانچه فعالان اقتصادی فعالیتهای خود را بر بستر حقوقی استوار کنند، کمتر با مشکل مواجه میشوند. اسماعیلی گفت: دادگستری حامی حقوق فردی و اجتماعی شهروندان است و این بهترین سرمایهیی است که مجموعه قضایی کشور میتواند به بخش خصوصی اعطا کند.
در ادامه این نشست، محمدرضا نجفیمنش عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، سه درخواست خطاب به رییس دادگستری مطرح کرد و گفت: یکی از درخواستهای ما این است که همانگونه که پروانه اصناف بهعنوان وثیقه مورد پذیرش محاکم قضایی قرار میگیرد، پروانه کارخانهها نیز چنین کارکردی پیدا کند. مساله دیگر، الزامی است که برای حضور مدیرعامل کارخانه در دادگاه وجود دارد. ضرورت دارد این رویه اصلاح شده و حضور نماینده مدیرعامل نیز مورد پذیرش قرار گیرد. درخواست دیگر ما، بهبود وضعیت رسیدگی به شکایات است که در گزارش نهادهای بینالمللی نیز رتبه ایران را تنزل میدهد.
در عین حال، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران با اعلام این خبر که اهداف کلی برنامه ششم توسعه برای استان تهران به تصویب رسیده است، گفت: در عین حال، مجوز بهرهگیری از 5 ناحیه از 8 ناحیه صنعتی که بیش از 12 سال در انتظار مصوبه آن بودیم، صادر شد. اکنون دیگر میتوانیم محدودههای فریز شده را به ساماندهی واحدهای صنعتی اختصاص دهیم. محمدرضا مسفروش، افزود: صدور جواز تاسیس در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 8 درصد رشد داشته است که البته زمانی که نرخ رشد صنعت دو رقمی بود، رشد صدور جواز تاسیس حدود 9.5 تا 10درصد برآورد میشد. مسفروش با اشاره به بخشنامه جدید وزیر صنعت، معدن و تجارت عنوان کرد که حدود 10هزار میلیارد تومان به واحدهای تولیدی صنفی اختصاص پیدا میکند که 1400 میلیارد تومان آن به استان تهران تعلق دارد و انتظار این است که بانکها از این برنامه تمکین کنند.
510 هزار تن نیاز مصرفی پوشاک
حال برآوردهای آماری نشان میدهد که سالانه حدود 510هزار تن نیاز مصرفی پوشاک در کشور وجود دارد. گلنار نصرالهی مشاور وزیر صنعت در امور تولید همچنین با اشاره به میزان تقاضا و ظرفیت تولید پوشاک در کشور گفت: تعداد واحدهای تولیدی صنعتی پوشاک 1500 واحد و واحدهای صنفی نیز 15 الی 16 هزار واحد است. بهدلیل ممنوعیت استقرار واحدهای صنعتی در شعاع 120کیلومتری شهرها، عمده تولید به دلیل نزدیکی با مراکز مد در واحدهای صنفی صورت میگیرد. واحدهای صنفی تولید پوشاک در مجموع برای 500 هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کردهاند. مشاور وزیر صنعت بر این عقیده است که50 تا 60درصد بازار پوشاک دراختیار تولیدکنندگان داخلی است و آنها با شرایطی دشوار این سهم را حفظ کردهاند.
چنانکه در سال 1357 سهم صنعت پوشاک از ارزش افزوده صنعت 19درصد بوده و اکنون این سهم به 4 درصد رسیده است. در حالی که ارزش افزوده صنعت پوشاک میتواند رشد قابلتوجهی را تجربه کند.
نصرالهی اضافه کرد: چنانچه هدف این باشد که صادرات پوشاک از ایران به یکمیلیارد دلار برسد، لازم است در طول پنج سال آینده سه هزار میلیارد دلار سرمایهگذاری در این بخش صورت گیرد که رقم سرمایهگذاری موردنیاز، سالانه 600 میلیون دلار خواهد بود اما اکنون رقم سرمایهگذاری در بخش پوشاک حدود 350میلیون دلار است. بنابراین یکی از برنامههای ساماندهی قاچاق در این بخش، افزایش تولید بوده و راهکارهای دیگر، برخورد با مبادی ورودی و فرهنگسازی درباره توانمندیهای صنعت نساجی و پوشاک داخلی است. او گفت: در دستورالعمل مبارزه با قاچاق پوشاک آمده است که برندهای بینالمللی ملزم هستند برای حضور در ایران، بخشی از تولیدات خود را در خاک ایران انجام دهند. بر این اساس
21 برند خارجی برای ورود به ایران اعلام آمادگی کردهاند. باید درنظر داشت که قاچاق پوشاک به هر میزانی که باشد، مانع سرمایهگذاری است.
مبادی ورود قاچاق کنترل شود
در ادامه مهرداد زکیپور رییس هیاتمدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، از ضرورت کنترل مبادی ورودی پوشاک قاچاق به کشور سخن گفت و افزود: مناطق آزاد و تجاری بهعنوان اصلیترین مبادی ورود قاچاق تلقی میشوند. در حالی که این مناطق برای امر مقدس تولید و صادرات پایهگذاری شده است. او با اشاره به اینکه هر ساعت، 5کانتینر پوشاک قاچاق وارد کشور میشود، گفت: با چنین شرایطی، نه تنها در این بخش سرمایهگذاری صورت نمیگیرد که بساط سرمایهگذاریهای موجود نیز برچیده میشود. وی، به لزوم ثبت نمایندگی برندها و فعالیت قانونی آنها در کشور اشاره کرد و گفت: البته برخی برندها به فعالیت قانونی در ایران تمایل دارند اما وجود قاچاق مانع ادامه این مسیر میشود.
در عین حال، حسن نیلفروشزاده نیز که به نمایندگی از انجمن صنایع نساجی در این نشست حضور یافته بود، گفت: باید بپذیریم که قاچاق پدیدهیی اقتصادی-انتظامی است و از بعد اقتصادی آنچه زمینهساز قاچاق میشود، قیمت تمام شده بالای محصولات نساجی است. ماده اولیه یا در داخل تولید شده یا وارد میشود. لذا در نخستین گام باید از تولیدکنندگان مواد اولیه در داخل باید حمایت صورت گیرد. همچنین، دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان تهران هم این تعبیر را به کار برد که قاچاق به عنوان سمی مهلک، اکنون به یک مسکن مقطعی تبدیل شده است. علیاکبر پوراحمدنژاد نیز بر این عقیده است که یکی از دلایل اشاعه قاچاق در کشور، بالا بودن هزینه تولید است. در ادامه این نشست، رییس اتاق اصناف بر این نکته تاکید کرد که مبارزه با پدیده قاچاق از طریق بگیر و ببند نتیجهبخش نخواهد بود. علی فاضلی با اشاره به اینکه قاچاق در کشور، نهادینه شده است، گفت: تا زمانی که بخش تولید تقویت نشود، بهطور یقین مشکلی حل نخواهد شد. برای مثال اگر نرخ سود تسهیلات به نرخ تورم نزدیک شود، تولید توجیه پیدا خواهد کرد. همچنین، مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: برنامهها و پیشنهادات اجرایی در بخش مد و طراحی پوشاک با همکاری انجمنها و تشکلهای مربوطه گردآوری شده است. افسانه محرابی درخصوص برنامههای دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارتخانه برای رقابتی کردن تولید و افزایش عرضه و تقاضای محصولات نساجی و پوشاک در بازار داخلی افزود: تولیدات صنایع نساجی و پوشاک بیشتر براساس نیاز، درخواست مشتری و بازار تولید میشود و اکنون تولیدات داخلی در مقایسه با تولیدات کشورهای بزرگ تولیدکننده محصولات نساجی و پوشاک از کیفیت قابلقبولی برخوردارند. به گفته این مسوول، بنابر وظیفه سازمانی، دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای حفظ و گسترش تولیدات مناسب برای بازارهای داخلی و بینالمللی و کسب اطمینان از کیفیت محصولات، در تدوین و بازنگری استاندارد کالاهای مرتبط با سازمان ملی استاندارد هماهنگی فعال و مداوم دارد.
وی ادامه داد: از آنجا که افزایش کیفیت تولیدات داخلی در شرایط رقابتی عادلانه تحقق مییابد، این دفتر از طریق تسهیل در فضای کسب و کار و رفع موانع تولید، ایجاد بستر مناسب برای به وجودآمدن شرایط مورد اشاره را پیگیری میکند.