ضربه سود سپرده‌ها به فضای کسب و کار
حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان با اشاره به آسیب‌های سود بانکی به فضای کسب وکار گفت: متاسفانه در شرایط بحران بیکاری، خانواده‌ها به معجزه سودهای بانکی عادت کرده‌اند. او با نگاهی آسیب‌شناسانه معتقد است، پرداخت نرخ‌های بالای سود بانکی کم کم مردم ما به یک معجزه معتقد کرد به گونه‌یی که این تفکر در جامعه شکل گرفت که بدون فعالیت اقتصادی یک سودی را دریافت کنند درحالی که نظام بانکی هم بدون فعالیت اقتصادی به مشتریان و سپرده‌گذاران خود سودهای غیرمتعارف پرداخت می‌کرد. این کارشناس اقتصادی بر این باور است در شرایطی که نرخ سودهای بانکی بالا بود هم کار کردن و هم راه‌اندازی کسب وکار صرفه اقتصادی نداشت چراکه دریافت سود بانکی امن‌ترین روش برای کسب درآمد ولو اندک بود. عبده‌تبریزی با همین استدلال از سیاست کاهش نرخ سود بانکی دفاع کرده و آن را عاملی برای ایجاد رونق در فضای کسب وکار کشور معرفی می‌کند.
به گزارش مهر، سال‌های متمادی نرخ سود سپرده‌ها حدود ۲۰درصد و حتی در برخی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری این نرخ کمی بالاتر بود و به نوعی تبدیل به یک رقابت در نظام بانکی کشور برای جذب مشتریان شده بود. هر چند نرخ بالای سودهای سپرده‌های بانکی از جذابیت ویژه‌یی برای سپرده‌گذاران برخوردار است اما این موضوع به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و صاحب‌نظران آسیب‌های زیادی برای اقتصاد هر جامعه‌یی دارد.
خروج بخشی از سرمایه سرمایه‌گذاران از چرخه تولید و اقتصاد کشور در شرایط رکود تورمی یکی از همین آسیب‌ها بود که سپرده‌گذاری نزد بانک به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصاد ترجیح داده شد. تداوم افزایش نرخ سود سپرده‌ها و جولان بانک‌ها در پرداخت سودهای بانکی باعت شد تا به تدریج که واحدهای صنعتی و تولیدی با کاهش تولید مواجه می‌شدند، بخشی از سرمایه خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و این موضوع به صورت یک پدیده اپیدمی نه فقط بنگاه‌های تولیدی بلکه فضای عمومی جامعه را در برگرفت.
بدون تردید یکی از آسیب‌های جدی جو حاکم بر جامعه مبنی بر «سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها و دریافت سودهای بالغ بر ۲۰درصد آن هم بدون فعالیت اقتصادی و تحرک در تولید» بروز پدیده بحران بیکاری در کشور بود.
اگرچه فضای آسیب‌پذیر کسب وکار ناشی از مجموعه عوامل سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی است اما سودهای بالای نظام بانکی در برهه‌یی طولانی از زمان نقش قابل توجهی در این آسیب‌پذیری داشت و منجر به خروج سرمایه‌های از بخش‌های مولد اقتصاد کشور شد.
در عین حال که سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان به دلیل ریسک بالای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی، سپرده‌گذاری در بانک را فضایی امن برای تثبیت سرمایه و کسب سود می‌دانستند در فضای عمومی جامعه نیز به تدریج سود سپرده به یک منبع درآمد پایدار برای برخی جوانان و خانواده‌ها تبدیل شد که البته در شرایط اقتصاد نامناسب غیرطبیعی هم نیست. از طرفی در فضایی که بیکاری مهم‌ترین مساله کشور است، دریافت سود سپرده هر چند هم برای سپرده‌های اندک غالب جمعیت کشور سود ناچیزی بود اما تحرک و تلاش برای ورود به بازار کار بین جوانان تنزل پیدا کرد.
در همین رابطه حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان و استادیار دانشگاه در گفت‌وگو با مهر با آسیب‌شناسی تاثیر سود سپرده‌های بانکی در فضای کسب وکار کشور گفت: متاسفانه با پرداخت نرخ‌های بالای سود بانکی کم کم مردم ما به یک معجزه معتقد شدند و آن هم این بود که بدون فعالیت اقتصادی یک سودی را دریافت کنند درحالی که نظام بانکی هم بدون فعالیت اقتصادی به مشتریان و سپرده‌گذاران خود سودهای غیرمتعارف پرداخت می‌کرد.
وی افزود: در شرایطی که نرخ سودهای بانکی بالا بود هم کار کردن و هم راه‌اندازی کسب وکار صرفه اقتصادی نداشت چراکه دریافت سود بانکی امن‌ترین روش برای کسب درآمد ولو اندک بود.
این اقتصاددان با اشاره به قبول ریسک منفی در اقتصاد گفت: این موضوع نیز باعث شد کاسبی کردن به معنای واقعی توجیه اقتصادی نداشته باشد بنابراین آنچه که برای مردم جذابیت دارد، سپرده‌گذاری در بانک‌ها بود.
عبده‌تبریزی گفت: پیش از کاهش نرخ سود بانکی بعضا در محیط دانشگاهی وقتی از دانشجویان درخصوص نحوه کسب درآمد سوال می‌کردیم، مشخص بود بخش عمده‌یی از آنها از فعالیت‌هایی نظیر خرید و فروش اوراق و سپرده‌گذاری نزد بانک درآمد کسب می‌کردند؛ خب در این شرایط جوانان با چه انگیزه‌یی روزانه ۸ تا ۹ساعت کار کند؟ علاوه بر این متاسفانه در ایران خانواده‌ها هم به کسب درآمد از محل سپرده‌گذاری عادت کردند.
وی افزود: منتقدان کاهش نرخ سود سپرده‌ها در محافل عمومی و خصوصی بر این باورند که «در این شرایط اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها با سودهای سپرده درآمد کسب می‌کنند»؛ متاسفانه امروز با این استدلال‌ها برای توجیه سودهای بالای سپرده در سطح جامعه مواجه هستیم؛ یعنی استدلال معجزه! گویی که اگر همه ملت دارایی خود را نزد بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و در مقابل بانک‌ها هیچ فعالیت اقتصادی نداشته باشند، می‌توان کسب سود کرد. این استاد دانشگاه افزود: جالب است همین منتقدان به کاهش سود سپرده‌های بانکی اگر به اطراف خود نگاهی بیندازند در خانواده خود با بیکار یا بیکارانی مواجه می‌شوند که اگر همین سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی اعمال نمی‌شد، امروز شاهد بحران بیکاری در کشور نبودیم.
وی با تاکید بر اینکه غیرممکن بود دولت با این نرخ سودهای بانکی بتواند در داخل کشور کار و شغل ایجاد کند، گفت: به ضرس قاطع اعلام می‌کنم اگر نرخ سودهای بانکی به روال گذشته ادامه پیدا می‌کرد امکان نداشت دولت بتواند در کشور اشتغال‌زایی کند. عبده‌تبریزی تاکید کرد: در شرایطی هم که کار کردن و راه‌اندازی کسب وکار توجیه اقتصادی نداشت طبیعتا سرمایه‌گذار نیز انگیزه‌یی برای تاسیس شرکت و فعالیت اقتصادی ندارد و به بیکاری دامن می‌زند.
