تغییر مرزهای جغرافیایی پذیرفته نیست
حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و ترکیه
یک هفته پس از همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق و واکنش‌های همسایگان این اقلیم از جمله ایران و ترکیه، شاهد فصل تازه‌یی از روابط دو کشور ترکیه و ایران هستیم. دو روز پس از سفر رییس ستاد مشترک ارتش ترکیه به ایران که متعاقب سفر رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح ایران، سرلشکر باقری، به ترکیه صورت گرفت، دیروز رییس‌جمهوری ترکیه به تهران سفر کرد تا درباره رویدادهای اخیر منطقه و نیز سطح روابط تجاری ایران و ترکیه گفت‌وگو کند. دیروز یکی از نکات مهم این گفت‌وگو، حذف دلار از مبادلات ایران و ترکیه بود. رویدادی که می‌تواند به گفته اردوغان هر دو کشور را از تنش و آسیب‌های نوسان دلار و وابستگی ارز دو کشور به آن رها سازد.
به گزارش تعادل، رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه پس از دو سال و نیم، بار دیگر به ایران سفر کرد تا فصل جدیدی از روابط میان تهران و آنکارا رقم بخورد. پس از همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان که بسیاری از کشورهای جهان نسبت به آن رویکردی خوشبینانه نداشتند در حالی برگزار شد که همسایگان و دولت مرکزی عراق آن را کاری غیرقانونی اعلام کردند. مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان که چنین تحرکاتی را درپی امتیاز گرفتن از دولت عراق انجام داده بود حال می‌خواهد پای میز مذاکره بنشیند. هرچند این امر چیزی از نگاه منفی کشورهای همسایه مانند ترکیه و ایران نمی‌کاهد. ایران، عراق و ترکیه همگی با این همه‌پرسی که بر خلاف قانون اساسی عراق است مخالفت کرده و نتیجه آن را غیرقابل قبول خوانده‌اند. در همین حال بود که رسانه‌های خبری از قصد سفر رییس‌جمهور و رییس ستاد مشترک ارتش ترکیه برای سفر به ایران سخن گفتند. لوصی آکار رییس ستاد ارتش ترکیه زودتر به کشور امد و پس از ان رجب طیب اردوغان روزگذشته وارد ایران شد. او پیش از سفرش تاکید کرده بود که قصد دارد با مقامات ایرانی در مورد همه‌پرسی اخیر در کردستان عراق و همچنین روند مذاکرات سوریه که به ابتکار مشترک ایران، ترکیه و روسیه در آستانه قزاقستان برگزار شده، گفت‌وگو کند، بنابراین بعد از این سفر «نقشه راه» ترکیه و ایران در پاسخ به همه‌پرسی کردستان عراق مشخص می‌شود.
روابط ایران و ترکیه با فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو بوده است؛ از واگرایی شدید دو کشور درخصوص بحران‌های منطقه‌یی نظیر سوریه و عراق تا همگرایی تهران و آنکارا در روند آستانه و همه‌پرسی اقلیم کردستان. با این حال، نخستین جرقه تغییر در فضای روابط دو کشور را می‌توان از حمایت تهران از آنکارا در پی کودتای نافرجام جولای ۲۰۱۶ جست‌وجو کرد؛ آنجا که مقامات وزارت امور خارجه ایران در شب کودتا بیدار ماندند و پیام ایران در حمایت تمام قد از دولت قانونی این کشور و محکومیت عمل کودتاچیان به مقام‌های این کشور ابلاغ کردند. با وجود این، روند تحولات خاورمیانه آنقدر شتاب گرفته است که موجب شده ائتلاف‌های منطقه‌یی شکل دیگری بگیرند و تهران و آنکارا که روزگاری در منتهی الیه دو سر طیف درخصوص بحران‌های منطقه‌یی بوده‌اند، اینک درخصوص کوچک‌ترین مسائل منطقه‌یی با یکدیگر رایزنی کنند.
ایران و ترکیه ۴ سند همکاری امضا کردند
صبح روز چهارشنبه رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه در صدر هیاتی عالیرتبه از طریق فرودگاه مهرآباد وارد تهران شد و از سوی محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران مورد استقبال گرفت. پس از آن حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران بطور رسمی از اردوغان در مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد استقبال کرد. روحانی و اردوغان در این مراسم پس از نواخته شدن سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه، از یگان مستقر در میدان سان دیدند.
همان روز اسناد و یادداشت تفاهم همکاری در حضور حسن روحانی رییس‌جمهوری اسلامی ایران و رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه از سوی مقامات عالیرتبه دو کشور به امضاء رسید. یادداشت تفاهم همکاری گمرکی بین وزارت امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران و وزارت گمرک و تجارت جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک مرکزی جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و اداره کل آرشیو دولتی نخست‌وزیری جمهوری ترکیه و یادداشت تفاهم همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری ترکیه اسنادی بود که در راستای تعمیق هر چه بیشتر سطح مناسبات تهران – آنکارا به امضاء رسید. در ادامه نشست خبری رییس‌جمهوری دو کشور تاکید کردند: «ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مسلمان، دوست و قدرتمند در منطقه، امروز لنگر ثبات در منطقه حساس خاورمیانه هستند.» ملاقات اردوغان با روحانی چهارمین نشست شورای عالی همکاری‌های راهبردی بود که موضوعات سیاسی، نظامی، اجتماعی، تجاری و فرهنگی را مورد بحث قرار گرفت. همچنین قرار است وزرای دو کشور نیز به صورت دوجانبه در حوزه‌های تخصصی خود به بحث و تبادل نظر پرداختند.
در نشست پیشین دو رییس‌جمهور برای ارتقای حجم مبادلات و روابط تجاری ترکیه و ایران به میزان 30 میلیارد دلار به توافق رسیده بودند اما طی سال‌های اخیر سطح مبادلات و روابط تجاری دو کشور در میزان 10 میلیارد دلار باقی ماند. برهمین اساس دراین نشست دو کشور نیز هدف 30 میلیارد دلار و روش و نقشه راه دستیابی به این هدف موضوع اصلی دستور کار را تشکیل داد و فعالیت‌های دوستان خود و وزرای دو کشور در زمینه‌ها و بخش‌های مختلف اعم از انرژی، گردشگری و حمل و نقل زمینی و حتی صنایع دفاع مطرح و توصیه‌های لازم از طرف اردوغان به وزرای مربوطه انجام شد. اردوغان همچنین در کنفرانس مشترک خود با حسن روحانی در پایان سخنانش از اینکه مهمان ایرانیان بوده است خدا را شکر و به زبان ایرانی خداحافظی کرد.
ایران و ترکیه لنگر ثبات در منطقه حساس خاورمیانه هستند
رییس‌جمهوری کشورمان عصر چهارشنبه در کنفرانس خبری مشترکی که با رییس‌جمهوری ترکیه داشت با اعلام اینکه ظرف سال‌های اخیر روابط ایران و ترکیه در زمینه‌های سیاسی، منطقه‌یی، فرهنگی و اقتصادی، روز به روز در حال توسعه بوده است، گفت: برای پاسخ مثبت به دعوت رسمی ما جهت تشکیل چهارمین نشست مشترک راهبردی بین دو کشور تشکر می‌کنم. ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مسلمان، دوست و قدرتمند در منطقه، امروز لنگر ثبات در منطقه حساس خاورمیانه هستند.
وی افزود: در جلسه خصوصی روز چهارشنبه با رییس‌جمهور محترم ترکیه و همچنین در جلسه مشترک همکاری‌های راهبردی راجع به توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور تصمیمات مهمی اتخاذ شد. وی با بیان اینکه توسعه روابط بانکی بین ایران و ترکیه و تجارت با پول ملی دو کشور از تصمیمات مهم امروز بود، افزود: مقرر شد تصمیماتی که امروز راجع به توسعه روابط بانکی گرفتیم تا پایان هفته آینده نهایی شود.
رییس قوه مجریه ادامه داد: در خصوص رفت و آمدها و ترانزیت کالا بین دو کشور در سه نقطه مهم مرزی که تسهیلات در زمینه معبرها و مسائل گمرکی می‌تواند به توسعه روابط کمک کند تصمیم گرفته شد هر سه مرز به صورت 24 ساعته به کار ادامه دهند؛ دو مرز از فردا 24 ساعته می‌شوند و مرز سوم، کارهای فنی و ساختمانی دارد تا با اتمام کار، آن هم 24 ساعته باشد. روحانی اظهار داشت: در زمینه روابط دو کشور در بخش سرمایه‌گذاری، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد تسهیلات لازم را برای سرمایه‌گذاران کشور ترکیه به ویژه در زمینه گردشگری، پتروشیمی، زیر ساخت و حمل و نقل فراهم می‌کند و طرف ترکیه اعلام کرد آمادگی برای سرمایه‌گذاری در طرف ترکیه وجود دارد. وی گفت: در زمینه روابط نفت و گاز تصمیم بر این شد طرف ترکیه گاز بیشتری از ایران برداشت (دریافت) کند؛ در این زمینه بین دو وزارتخانه مذاکرات لازم انجام شود و طرف ایرانی هم اعلام کرد آماده استقبال از سرمایه‌گذاران ترکیه در بخش گاز است. در زمینه گردشگری با توجه به اهمیت روابط بین دو ملت و مسائل اقتصادی و فرهنگی، قرار شد مسوولان گردشگری بتوانند مذاکرات و توافقاتی را که دارند به ویژه تا زمان تشکیل کمیسیون مشترک به سرانجام رسانند و روابط گردشگری را بین ایران و ترکیه و همچنین آژانس‌های دو کشور توسعه دهند.
افزایش مبادلات تجاری ایران و ترکیه
تا مرز 30 میلیارد دلار
رییس‌جمهور ایران در ادامه این کنفرانس خبری گفت: اراده دو دولت بر این مبنا است توسعه بخش اقتصادی و تجاری به گونه‌یی باشد که رقم تجاری و اقتصادی بین دو کشور به مرز 30 میلیارد دلار در سال برسد. وی افزود: با توجه به مسائل حساس منطقه به ویژه سوریه و اقلیم کردستان عراق مذاکرات مفصلی با یکدیگر داشتیم؛ هدف نهایی دو کشور ایجاد صلح، ثبات و امنیت در کل منطقه است. همکاری‌های بیشتر سه کشور ایران، ترکیه و روسیه برای ثبات و امنیت در سوریه و همچنین همکاری‌های سه جانبه ایران، ترکیه و عراق در زمینه مساله اقلیم کردستان عراق. روحانی اظهار داشت: دو کشور تشدید اختلافات قومی و مذهبی که از سوی توطئه گران و بیگانگان برای منطقه ما طراحی شده و همچنین مساله تجزیه‌طلبی در منطقه را به هیچ عنوان نمی‌پذیرند و از دیدگاه دو کشور، عراق یک کشور واحد است، سوریه یک کشور واحد است و ما تغییر مرزهای جغرافیایی را به هیچ عنوان نخواهیم پذیرفت. وی ادامه داد: مردم کردستان عراق به عنوان همسایگان خوب و برادران عزیز ما هستند. ما نمی‌خواهیم فشاری را به مردم کردستان عراق وارد کنیم اما تصمیمات اشتباهی که بعضی از سران این اقلیم اتخاد کرده‌اند باید آن را جبران کنند. بنابراین، ترکیه، ایران و عراق ناچار هستند با اقدامات جدید و ضروری خودشان اهداف راهبردی‌شان را در منطقه تامین کنند.
رییس‌جمهوری تاکید کرد: مبارزه با تروریسم به عنوان یکی از اهداف مهم دو کشور است؛ ما با هر گروه تروریستی که در هر کجا باشند باید مبارزه کنیم؛ چه به نام داعش باشند یا به قول آقای اردوغان «دعش» چه به عنوان جبهه النصره و چه «پ.ک.ک» باشند؛ یا هر اسم و عنوان دیگری که داشته باشند. تروریسم باید بداند دولت‌های منطقه اجازه فعالیت‌های ناجوانمردانه و ضد انسانی را به آنها نخواهند داد.
روحانی گفت: یک بار دیگر از حضور رییس‌جمهور محترم ترکیه جناب آقای رجب طیب اردوغان و وزرا و هیات همراهشان و همچنین ژنرال آکار به خاطر حضورشان در تهران تشکر می‌کنم
اقلیم کردستان عراق راه به جایی نخواهد برد
پس از سخنان حسن روحانی، رجب طیب اردوغان سخن گفت. رییس‌جمهوری ترکیه با بیان اینکه در سطح جهان فقط اسراییل از رفراندوم اقلیم کردستان حمایت می‌کند، گفت: طرف حساب ما دولت مرکزی عراق است؛ اقلیم کردستان عراق راه به جایی نخواهد برد و منزوی خواهد شد. او با تاکیدبر اینکه امروز به دعوت جناب آقای روحانی برادر عزیز و محترمم در تهران در حضور شما هستیم، افزود: در اینجا لازم می‌دانم از میزبانی و مهمان‌نوازی دوستان ایشان تشکر و قدردانی کنم. وی ادامه داد: اینجا در حضور شما عزیزان لازم می‌دانم خدمت جناب آقای روحانی برادر عزیزم به دلیل موفقیت و پیروزی مجدد وی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال جاری که با مشارکت وسیع مردمی برگزار شد و برای دومین بار مردم وی را به عنوان رییس‌جمهوری خود انتخاب کردند، تبریک بگویم و بدین وسیله خدمت جناب آقای روحانی و دوستان و همراهان و هیات دولت ایران، آرزوی موفقیت می‌کنم.
رییس‌جمهوری ترکیه خاطرنشان کرد: در ابتدای سخنانم از جناب حق آرزو و تمنا می‌کنم که ماه مبارک محرم که حضرت محمد(ص) از آن به عنوان شهر‌الله یعنی ماه خدا نام برده بود برای اسلام و برای ما سبب خیر باشد.
اردوغان افزود: در 1378 امین سالگرد شهادت حضرت امام حسین(ع) و یاران ایشان که در سال 60 هجری صورت گرفت، تسلیت عرض می‌کنم و بدین وسیله از حضرت حسین(ع) که در عرش ملکوتی قبه خاص خود را دارند و نیز حضرت علی(ع) به عنوان شیر خدا و پدر امام حسن و حسین یاد کرده و سلام و احترام خود را خدمت این عزیزان عرض می‌کنم. وی اضافه کرد: از خداوند می‌خواهم که این روزهای مبارک را باعث تقویت وحدت، اخوت و برادری بین مسلمانان و دنیای اسلام واقع نماید. امروز همراه با رییس‌جمهوری ایران علاوه بر ملاقات دوجانبه، چهارمین نشست شورای عالی همکاری‌های راهبردی میان دو کشور را نیز به شکل بسیار مفید برگزار کردیم. اردوغان ادامه داد: در چارچوب این مذاکرات، تمامی ابعاد روابط دو جانبه اعم از سیاسی، نظامی، اجتماعی و گردشگری را بطور وسیع و بطور مفید مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
احیای تامین مالی دو کشور با همکاری بانک‌های مرکزی
رییس‌جمهوری ترکیه درادامه سخنانش خاطرنشان کرد: در چارچوب این دیدار و این سفر، وزرای دو کشور نیز بطور دوجانبه موضوعات مربوط به خود را مورد بحث و بررسی قرار دادند و همانطور که گفتم وزرای دو کشور در رابطه با موضوعات مربوط به خود و مسائل موجود در حوزه خود به بحث و تبادل نظر پرداختند.
وی افزود: من مطمئن هستم با افزایش حجم روابط و نیز نزدیکی بیش از حد ایران و ترکیه در دوران اخیر، سیر روابط دو کشور در یک محور مثبت به سرعت ادامه خواهد یافت و البته پیش از این همراه با دوست عزیزم جناب آقای روحانی برای ارتقای حجم مبادلات و روابط تجاری ترکیه و ایران به میزان 30 میلیارد دلار به توافق رسیده و این هدف را تعیین کرده بودیم اما متاسفانه طی سال‌های اخیر سطح مبادلات و روابط تجاری دو کشور در میزان 10 میلیارد دلار باقی مانده است. اردوغان خاطرنشان کرد: لذا در چهارمین نشست شورای عالی همکاری‌های راهبردی دو کشور نیز هدف 30 میلیارد دلار و روش و نقشه راه دستیابی به این هدف موضوع اصلی دستور کار را تشکیل داد و در چارچوب این نشست، فعالیت‌های دوستان خود و وزرای دو کشور در زمینه‌ها و بخش‌های مختلف اعم از انرژی، گردشگری و حمل و نقل زمینی و حتی صنایع دفاع مطرح و توصیه‌های لازم از طرف ما به وزرای مربوطه انجام شد. اردوغان گفت: : در ضمن، تصمیم گرفتیم با همکاری بانک‌های مرکزی دو کشور و نیز همکاری بین بانک‌های دیگر ایران و ترکیه، بخش تامین مالی دو کشور و همکاری بیشتر را در این بخش احیا کرده و روبه افزایش ببریم و برای نجات روابط اقتصادی خود از فشار بازار ارز، تصمیم گرفتیم مبادلات تجاری و اقتصادی خود را با استفاده از پول ملی و محلی دو کشور انجام دهیم.
وی تاکید کرد: همانطور که جناب آقای روحانی مطرح کردند، مسوولان بانک مرکزی دو کشور در یک گردهمایی، قرارداد همکاری بانک‌های مرکزی را امضا خواهند کرد. علاوه بر این، تصمیم گرفته شد برای احداث شعب بانک‌های ایران در ترکیه و بطور متقابل، احداث شعب بانک‌های ترک در ایران، مراکز و بخش‌های ذی‌ربط تشویق شوند.
بازتاب
آسوشیتدپرس نوشت: «رجب طیب اردوغان» رییس‌جمهوری ترکیه در بحبوحه پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان، به ایران رفت تا مراتب نگرانی آنکارا از برگزاری این همه‌پرسی را اعلام و بر همکاری مشترک میان دو کشور در برخورد با این قضیه تاکید کند.
رویترز اعلام کرد: اردوغان با قرار دادن مساله برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق در دستور کار سفر خود به ایران، وارد تهران شد تا با مقام‌های ایرانی بر سر این مساله گفت‌وگو کند.
فاکس نیوز هم با اختصاص خبری به سفر اردوغان به تهران، این سفر را در راستای نگرانی این کشور از برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق اعلام کرد.
ترندنیوز سفر اردوغان به ایران را در راستای بهبود سطح همکاری‌های منطقه‌یی و بین‌المللی میان تهران-آنکارا خواند و افزود که افزایش همکاری این دو کشور می‌تواند صلح و ثبات و امنیت را به منطقه بازگرداند.
رأی الیوم نیز با انتشار خبری اعلام کرد که رجب طیب اردوغان در رأس یک هیات عالیرتبه و در جریان یک سفر رسمی به ایران سفر کرد.
- آناتولی نوشت: رجب طیب اردوغان با برخی از وزرای کابینه خود از جمله وزرای خارجه، اقتصاد، نیرو و منابع طبیعی، بازرگانی، فرهنگ و گردشگری و کشور به همراه نایب‌رییس حزب عدالت و توسعه در یک سفر رسمی به تهران رفت.
روسیا الیوم نیز با درج خبری در این باره نوشت: اردوغان با پاسخ مثبت به دعوت «حسن روحانی» همتای ایرانی خود و برای بهبود سطح همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف خصوصا مساله برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق به ایران سفر کرده و با مقام‌های این کشور گفت‌وگو خواهد کرد.
قرطاس نیوز نیز اعلام کرد: رجب طیب اردوغان در رأس یک هیات بلندپایه از وزراء و مسوولان دولت ترکیه به ایران سفر کرد.
آی۲۴ نوشت: رجب طیب اردوغان برای یک سفر رسمی یک روزه و گفت‌وگو با مقام‌های ایرانی درباره مسائل دارای اهمیت برای دو کشور از جمله عراق و سوریه به تهران سفر کرد.
القدس العربی نیز با انتشار خبری در این زمینه اعلام کرد: اردوغان در راس یک هیات بلندپایه از وزرا و مسوولان ترکیه در جریان یک سفر رسمی به ایران رفت.
اسپوتنیک نیز اعلام کرد که رجب طیب اردوغان که در سفر رسمی و برای بهبود همکاری‌های دو جانبه به ایران سفر کرده است، مورد استقبال رسمی حسن روحانی قرار گرفت.
