چشم‌انداز بورس در کوتاه‌مدت میان‌مدت و بلندمدت

سعید خدایی کارشناس ارشد بازار سرمایه

با بررسی رفتار بورس تهران حرکت در سیکل‌های رونق و رکود متوالی را می‌توان مشاهده کرد. بر این اساس ویژگی دوران رونق، رشد نسبتا سریع قیمت‌ها در یک دوره کوتاه و خصیصه دوران رکود، افت فرسایشی و کند ارزش سهام است. دوران رونق عموما افزایش برق‌آسای قیمت‌های سهام در چند ماه را موجب می‌شود و دوره‌های رکود نیز افت کشدار نرخ سهام در مقیاس سالانه را موجب می‌شود. با توجه به عوامل مختلف رونق و رکود بازار همچنین بازار سرمایه ایران که بسیار ناشی از رفتار سرمایه‌گذاران و تورش‌های رفتاری است، می‌توان تا حدودی آینده این بازار را پیش‌بینی کرد. این درحالی است که 5 عامل ازجمله تورم، نرخ سود بانکی، افزایش قیمت‌های جهانی کالاهای پایه، نرخ رشد اقتصادی و نرخ ارز عمده‌ترین مولفه‌های اثر‌گذار بر رشد شاخص در آینده هستند.  در مورد تورم می‌توان این انتظار را داشت که روند ثابت آن در زیر نرخ 10درصد ادامه‌دار باشد و با توجه به دو عامل رشد نقدینگی و نرخ ارز کاهش بیش از پیش را برای آن متصور نباشیم. به همین دلیل حتی اگر رشد تورم را هم متصور نباشیم، این عامل تاثیر نزولی بر قیمت سهام در آینده نخواهد داشت.  با توجه به سیاست اقتصادی بسیار صحیح دولت درخصوص کاهش نرخ سود بانکی و جلوگیری از تخلف بانک‌ها در این زمینه همچنین ادامه‌دار بودن کاهش این نرخ که از دو جنبه روی بازار سرمایه اثر مثبت خواهد گذاشت، تغییرات این عامل نیز تاثیر مثبتی بر عملکرد بازار سرمایه خواهد داشت.

همچنین نرخ کالاهای پایه در بازارهای جهانی نیز در وضعیت مناسبی قرار دارد و بعید است مانند گذشته افت کند.  بر این اساس، پیش‌بینی‌ها در کوتاه‌مدت از رشد قیمت‌های فلزات اساسی و نفت حکایت دارند. از آنجا که رشد این قیمت‌ها نیز موجب تقویت بازار سهام خواهد شد این عامل نیز افزایشی برآورد می‌شود.  نهادهای اصلی پیش‌بینی‌کننده رشد اقتصادی برای ایران نظیر صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و مرکز پژوهش‌های مجلس، رشد اقتصادی سال 96 را به ترتیب 3/3درصد، 4درصد و 7/3درصد پیش‌بینی کرده‌اند. از این رو رشد اقتصادی ادامه‌دار در سال‌های اخیر و چشم‌انداز ادامه‌دار بودن آن این نوید را می‌دهد که این عامل نیز تاثیرات مثبتی بر عملکرد شرکت‌ها و متعاقبا روی بازار سرمایه داشته باشد.

آینده بازار ارز را اگر افزایشی نبینیم مسلما کاهشی نیز نخواهد بود و حتی بعضا انتظار این است که در آینده نزدیک یا دولت نرخ ارز را افزایش دهد یا ترامپ دست به کار احمقانه‌یی بزند که اثرات آینده رفع تحریم‌ها را در محاق ببرد. با این اوصاف نمی‌توان انتظار کاهش معنادار قیمت دلار را تا پایان سال داشت. با توجه به اثر قیمت دلار در صنایع صادرات‌محور ما و وابستگی مستقیم بازار ارز و سهام در این سال‌ها این عامل نیز افزایشی پیش‌بینی می‌شود.  در مجموع با عنایت به مطالب فوق می‌توان انتظار روند افزایشی را از بازار سهام در ماه‌های پیش رو داشت. اما با توجه به عوامل سیاسی خارجی و پایین بودن تحمل ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران داخلی انتظار رشد پر سرعت و چشمگیری را نداریم.  از طرفی دیگر گزارش‌های 6 ماهه خوبی که شرکت‌های بورسی در روزهای اخیر منتشر کرده‌اند که حتی نشان از رشد 35درصدی سود عملیاتی برخی گروه‌ها نسبت به دوره مشابه پارسال دارد، نشان از توانایی رشد قیمتی سهام شرکت‌های بورسی دارد. این تحولات مثبت که باعث رونق بازار سرمایه شده در کنار کاهش نرخ اوراق با درآمد ثابت نیز بر افزایش جذابیت شرکت‌های بورس تاثیرگذار است.   در کل می‌توان بیان کرد در کوتاه و میان‌مدت، بورس از روندی رو به رشد برخوردار می‌شود که البته شیب آن ملایم و معقول است؛ بنابراین نباید انتظار رشد سریع و جهش چشمگیر از بورس داشت.  به طور کلی با توجه به گزارش‌ها به نظر می‌رسد، بورس تهران بتواند در بلندمدت در مسیر مناسبی حرکت کند. با این حال موضوعی که به وضوح مشاهده می‌شود این است که شدت اثر‌گذاری این موارد در شرایط کنونی نسبت به رونق‌های پرشتابی که نمونه‌های آن عنوان شد بسیار کمتر است و از این رو احتمال تجربه یک دوره رونق پرشتاب بعید به نظر می‌رسد. در مجموع می‌توان گفت بیشتر برآوردها نشان می‌دهد که روند قیمت‌ها در بازار سهام رو به بهبود حرکت کند. البته با اصلاح نظام بانکی و کاهش نرخ سود در بانک‌ها و به تبع آن در دیگر بازارهای کم‌ریسک‌تر می‌توان رونق بورس را با شتاب بیشتری به نظاره نشست.