رویا تا واقعیت تعامل جهانی در بورس
گروه بورس مسعود کریمی
در دومین روز کاری بازار سرمایه خبری مبنی بر اتصال بورس ایران به بیش از 30 بازار مهم دنیا در خروجی سایت‌‌های رسمی کشور قرار گرفت. این خبر که به دنیای مجازی هم ورود پیدا کرد در جای خود واکنش‌های جالبی را در پی داشت، چراکه برخی فعالان بازار سهام به‌دنبال اسم و رسم 30 بازار مهم دنیا بودند و برخی دیگر هم این موضوع را جو‌سازی رسانه‌یی در راستای رونق بخشیدن به بورس و به‌عبارتی دیگر گرم کردن بازار سهام قلمداد می‌کردند.
در همین حال، فارغ از این واکنش‌ها این موضوع به‌دلیل اینکه یک مقام رسمی از سازمان بورس بر آن تاکید داشته است و از سویی بازار سرمایه ایران هم نیاز به ارتباط و تعامل بیشتر با سایر بازارهای مالی دنیا را دارد در جای خود بسیار مناسب ارزیابی می‌شود.
چراکه یکی از مراحل رشد و توسعه هر بازار مالی در سطح دنیا، ایجاد تعامل دوطرفه بین بازار‌هاست اما مرور چند نکته برای رسیدن به چار‌چوب‌های اصلی و رسمی بین‌المللی ضروری به حساب می‌آید.
بازار سرمایه ایران با تنوع 4 بورس و وجود سایر ارکان و نهادهای مالی به‌دلیل اینکه از صنایع و شرکتهای بزرگ و گوناگونی برخوردار است، به‌طور قطع به‌عنوان بازاری با پتانسیل‌های بی‌نظیر و جذاب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در سراسر دنیا محسوب می‌شود.
در همین حال بورس ایران برای ارتباط با 30 بازار مهم دنیا یا سایر بورس‌های جهان به برخی پارامتر‌های اساسی و معمول نیاز مبرمی دارد زیرا شکوفایی بورس کشور در گرو برطرف کردن این نیاز‌هاست.
بر این اساس با فرض ورود سرمایه خارجی باید این نکته که سیاست‌های پولی و مالی فعلی از طرف بانک مرکزی به یک ثبات هم نرسیده است را مدنظر قرار داد زیرا چند نرخی بودن نرخ ارز به‌دلیل اینکه در سود‌آوری شرکتها بسیار تاثیرگذار است سرمایه‌گذاران را با مشکلات بی‌شماری مواجه خواهد کرد.
همچنین، سرمایه‌گذاری که نتواند صورت‌های مالی را بخواند هر اندازه که بازار سرمایه ایران جذابیت داشته باشد باز هم ترغیب به ورود در بازاری که چیزی از آن متوجه نمی‌شود، نخواهد شد. پس در چنین شرایطی است که ضرورت رعایت کردن استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی از طرف شرکتهای پذیرش شده در بورس خود را نمایان می‌کند.
از سویی، نبود امنیت برای سرمایه‌های خارجی در صورت ورود سرمایه‌گذاران هم نکته بسیار با اهمیتی است که در صورت تشکیل حسابی تحت عنوان کاستودین این موضوع هم برطرف خواهد شد.
همچنین، با نگاهی بر عملکرد و وضعیت فعلی برخی از شرکت کارگزاری به‌طور مشخص در‌می‌یابیم که هیچ‌گونه فرمی با استاندارد‌های بین‌المللی و به زبان انگلیسی که زبان رسمی دنیاست برای سرمایه‌گذاران خارجی تعبیه نشده است.
اما پس از گذشت از مراحل فوق، نقش مقام ناظر بازار در روند توقف و بازگشایی نمادهای بورسی هم جالب توجه است چراکه پس از دستورالعمل ابلاغی از طرف مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی، هنوز برخی نمادهای بورس یا بازگشایی نشده‌اند یا در حالتی از ابهام قرار دارند.
از همین رو، پیشنهاد می‌شود که صاحب‌نظران بازار سرمایه در گام نخست به برطرف کردن موانع داخلی بپردازند و پس از آن در گام‌های بعدی اتصال بازار سرمایه ایران به بیش از 30 بازار مهم دنیا را در دستور کار قرار دهند، زیرا در غیر این‌صورت ممکن است سرمایه‌گذار داخلی و حتی خارجی عطای این بازار را برای همیشه به لقایش ببخشند.
اتصال به بیش از 30 بازار مهم دنیا
در همین راستا، بهادر بیژنی جانشین رییس سازمان بورس در امور بین‌الملل، عنوان کرد: دسترسی دوسویه، افزایش تعاملات، بالا بردن استانداردها و رفع موانعی مثل نقل و انتقالات مالی و تعیین رتبه اعتباری کشور مهم‌ترین موضوعاتی است که برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه باید محقق شود. وی درخصوص راهکارهای بین‌المللی شدن بازار سرمایه گفت: بحث بین‌المللی شدن بازار سرمایه موضوعی فراتر از حضور یا جذب سرمایه‌گذار خارجی است. وی افزود: بین‌المللی شدن بازار سرمایه فرآیندی است که برای تکمیل آن باید قدم‌هایی برداشته شود؛ یکی از گام‌ها دسترسی دوجانبه است. به این ترتیب که ما به بازارهای بین‌المللی دسترسی داشته باشیم و برعکس این موضوع نیز رخ دهد. همچنین تعامل و بالا بردن استانداردها مهم است. نقش ما در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی جهانی نیز نکته دیگری است. علاوه بر اینها برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه باید به‌صورت فعالانه در این مهم گام برداشت.
این مقام مسوول در سازمان بورس با تاکید بر اینکه باید در فرآیند بین‌المللی شدن بازار سرمایه علاوه بر سازمان بورس، 4 بورس، سپرده‌گذاری و 2 کانون نیز فعال باشند، گفت: همچنن لازم است شرکای ما یعنی وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، اتاق بازرگانی ایران، سازمان خصوصی‌سازی، سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی اقتصادی و مرکز مالی ایران هم در این مهم دخیل شوند.
وی در ادامه، نوآوری در محصولات جدید با رویکرد بین‌المللی را برای جذب سرمایه‌های خارجی مهم دانست و گفت: یکی از مهم‌ترین این نوآوری‌ها، محصولات مالی اسلامی است که باید برای آنها برنامه‌هایی وجود داشته باشد به‌طوری که برای علاقه‌مندان به بازار سرمایه ایرانی، اسلامی بودن این ابزارها محرز شود. بیژنی، بهبود استانداردها را نکته مهم دیگر برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه دانست و در گفت‌وگو با سنا، افزود: برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه تعامل با نهادهای بین‌المللی نیز موضوع مهمی است. وی سپس درخصوص تعاملات بین‌المللی سازمان بورس توضیح داد و گفت: در این راستا تلاش کردیم در آیسکو عضویت سازمان بورس را از حالت پیوسته به حالت عادی تغییر دهیم. در این خصوص جلسات متعدد و مکاتبات زیادی انجام شده و در حال حاضر هم در تعامل با آیسکو هستیم تا عضویت ما ارتقا یابد. بیژنی درخصوص جذب سرمایه‌گذار خارجی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف بین‌المللی شدن بازار سرمایه گفت: حجم سرمایه‌گذاری خارجی پس از اجرای برجام به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته و حدود چهاربرابر شده است که نشان می‌دهد با بهبود شرایط بین‌المللی، توجه سرمایه‌گذاران خارجی به بازار سرمایه ایران افزایش یافته است. جانشین رییس سازمان بورس در امور بین‌الملل، ارتباط با نهادهای ناظر سایر بازارهای بین‌المللی را یکی دیگر از راهکارهای بین‌المللی شدن بازار سرمایه دانست و گفت: سازمان بورس در این راستا چند بازار سرمایه را هدف‌گذاری کرده که یکی از آنها آلمان است. در سپتامبر سال گذشته با نهاد ناظر بازار سرمایه آلمان تفاهمنامه‌یی امضا و جلسات متعدی برگزار شد.
2 ماه قبل نیز جلسه‌یی با مسوولان بورس آلمان برگزار کردیم. بیژنی همچنین از امضای تفاهمنامه با نهاد ناظر بازار سرمایه هند خبر داد و گفت: در مذاکرات با نهاد ناظر هند موفق به تعریف پروژه‌هایی شدیم که یکی از آنها تعریف پلتفرم مشترک بورس کالای ایران و بورس کالای هند بود که در نمایشگاه بورس کیش افتتاح شد. وی در ادامه به چالش‌های پیش روی بین‌المللی شدن بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: بسیاری از این چالش‌ها به بحث‌های بانکی مربوط می‌شود که با همکاری بانک مرکزی قابلیت حل شدن دارند.
جانشین رییس سازمان بورس در امور بین‌الملل با اشاره به موضوع کاستودین ادامه داد: یک بحث بانکی موضوع کاستودین است که در حال حاضر سپرده‌گذاری مرکزی در این رابطه وارد مذاکره با برخی بانک‌های داخلی شده و درصدد هستند هرچه سریع‌تر این پروژه را اجرایی کنند. به گفته بیژنی، با اجرای پروژه کاستودین که اتصال بازار سرمایه ایران به یونان را دنبال می‌کند، بازار سرمایه ایران به بیش از 30 بازار مهم دنیا متصل می‌شود. سپرده‌گذاری این پروژه را با تعریف کردن نقش بانک کارگزار و بحث‌های کاستودین پیگیری می‌کند.
وی با اشاره به اینکه چنین برنامه‌هایی باعث تحول بازار سرمایه ایران می‌شود، گفت: از دیگر چالش‌های پیش روی بین‌المللی شدن بازار سرمایه ایران عدم تعیین رتبه اعتباری کشور است که تحقق این موضوع همکاری در سطح کل نهادهای مالی کشور را نیاز دارد.
بیژنی، نبود رتبه اعتباری کشور را یکی از موانع اصلی انتشار اوراق ارزی دانست و گفت: انتشار اوراق ارزی یکی از برنامه‌های سازمان بورس است ولی یکی از لوازم این مساله، تعیین رتبه اعتباری کشور است که بعدها از تعیین رتبه اعتباری کشور به تعیین رتبه اعتباری شرکتها و اوراق خواهد رسید. این بحث در کنار تعیین نوع ارز، نحوره انتقال به کشور، نحوه بازپرداخت اصل و سود اوراق نکاتی است که باید با همکاری مسوولان بانک مرکزی حل شود و می‌تواند در جذب سرمایه‌گذاری خارجی بسیار تاثیرگذار باشد.
این مقام مسوول سازمان بورس، درخصوص بحث پوشش ریسک سرمایه‌گذاری خارجی نیز توضیح داد: ابزارهای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که برای سرمایه‌گذاری بیشتر در بازار سرمایه ایران باید بررسی شود. یکی از پیش‌شرط‌های این موضوع تک‌نرخی شدن ارز است که اگر حل شود بورس کالا تمام زیرساخت‌ها و پلتفرم لازم را برای این کار آماده کرده و آمادگی برای پوشش این ریسک را دارد.
