3 روش نوسازی در طرح جدید احیای بافت فرسوده
طرح پیشگام به سه روش «محلیسازی»، «محلهسازی مرحلهای» و «محلهسازی جایگزین»اجرا خواهد شد و در هر کدام از محلات تهران با توجه به شرایط، نوع و میزان فرسودگی میتوان از هر یک از این سه روش یا ترکیبی از هر سه مورد استفاده کرد.
البته بر اساس آن چه در این طرح عنوان شده، دو روش اول یعنی روش«محلیسازی» و «محلهسازی مرحلهای» در بسیاری از محلات شهر تهران قابلیت اجرا دارد؛ علاوه بر این ۲۰ درصد از کل طرح در قالب روش سوم یعنی«محلهسازی جایگزین»قابل اجرا خواهد بود. در روش اول یا همان محلیسازی هدف این است که سالانه ۳۵ هزار واحد مسکونی در بافتهای فرسوده شهر تهران احداث شود. در این روش، نوسازیهای خرد به معنای اجرای پروژههای محلی متعارف و کمواحد تعریف شده است؛ البته ظرفیت هر پروژه در این روش محدود است، اما تعداد پروژههایی که با استفاده از این روش در بافتهای فرسوده اجرا میشود، در سطح وسیع توزیع خواهد شد. همچنین در روش محلیسازی، تجمیع تا حداکثر ۵ پلاک تعریف شده است؛ یعنی زمین مورد نظر برای اجرای هر پروژه باید باید ۲۰۰ تا ۳۰۰ مترمربع مساحت داشته باشد؛ این درحالی است که در قالب این روش پروژههای هدفگذاری شده، متعدد و پراکنده است.
همچنین در قالب این روش «اسکان موقت ساکنان» از سوی «توسعهگرها» در دستور کار قرار دارد و ۵۰ درصد از واحدهای ساخته شده در هر پروژه در قالب «مشارکت در ساخت» یا «معاوضه» به مالکان بافت فرسوده واگذار میشود؛ این درحالی است که مابقی واحدها که در اختیار توسعهگر قرار خواهد گرفت به عنوان «ظرفیت بالقوه برای نوسازهای بعدی در قالب واحدهای مسکونی مناسب برای اسکان موقت ساکنان واحدهای فرسوده در سایر پروژهها»، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
بهعبارت دیگر راهبرد اصلی نوسازی در قالب این روش، راهبرد «معاوضه»است؛ به این معنا که نیمی از واحدهای نوسازی شده به مالکان بافتهای فرسوده (ساکنان قبلی واحدهای فرسوده) واگذار میشود، در این روش همچنین «اصلاح و بازآفرینی تدریجی بافتهای فرسوده» محور و هدف اصلی نوسازی است.
روش دوم تعریف شده در طرح پیشگام برای اجرای طرح عملیاتی نوسازی در بافتهای فرسوده طی ۵ سال پیشرو، روش«محلهسازی مرحلهای»است؛ در این روش مقیاس هر پروژه نسبت به روش محلیسازی بیشتر است؛ یعنی فرآیند تجمیع بهصورت «بلوک شهری» انجام میشود. یعنی برای ساخت هر بلوک جدید باید بیش از ۵ پلاک مسکونی با یکدیگر تجمیع شوند. در این روش عملیات تجمیع بستگی مستقیم به گنجایش زمین و نوسازی در قالب پروژههای بلوکسازی دارد؛ در این روش همچنین بخشی از قطعات برای تامین سرانههای عمومی و باز و همچنین خدمات شهری اختصاص خواهد یافت.
در روش سوم که محلهسازی جایگزین نام گرفته است نوسازی در سطح وسیعتر و به شکل «شهرکسازی» انجام میشود. هدف اصلی در اجرای این روش «ساخت محلات جدید در زمینهای ذخیره در اختیار دولت در همسایگی محلات فرسوده و استقرار جمعیت محله فرسوده در محلات جدید است.
در مرحله دوم این روش ساکنان محله فرسوده بعدی در محله نوسازی شده قبلی اسکان داده میشوند. به عبارت دیگر در این روش زمینهای تحت مالکیت دولت و شهرداری در اختیار فرآیند نوسازی قرار خواهد گرفت.