افزوده شدن 700 میلیارد تومان در روز به سپرده‌ها
رقم تسهیلات 3 استان بالاتر از سپرده‌ها و 7 استان بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی است
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
مانده کل سپرده‌های ریالی و ارزی در سراسر کشور، بالغ بر 1419هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به شهریور 95 به میزان 255هزار میلیارد تومان روزانه معادل 698 میلیارد تومان یا 21.9درصد و نسبت به اسفند 95 معادل 11.5درصد یا 146هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. بیشترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با 826 هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 3098میلیارد تومان بوده است.
به گزارش «تعادل» گزارش وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان شهریور 95 نشان می‌دهد که مانده کل تسهیلات بالغ بر 1067هزار میلیارد تومان است که نسبت به شهریور 95 به میزان 170هزار میلیارد تومان معادل 19درصد و نسبت به اسفند 95 معادل 8.2درصد یا 80هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. بیشترین مبلغ تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده 660هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 3822میلیارد تومان بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی معادل 84درصد بوده که نسبت به شهریور 95 معادل 1.9واحد درصد و نسبت به اسفند 95 معادل 2.7واحد درصد کاهش داشته است. این نسبت در تهران 88.6درصد و در کهگیلویه و بویراحمد معادل 138.8درصد بوده است.
این ارقام نشان می‌دهد که رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها کمتر از رشد جذب سپرده بوده و به دلیل پیگیری مطالبات معوق بانک‌ها و نوعی سیاست متعادل کردن تسهیلات بانکی در 6ماهه اول سال 96 در حالی که رشد سپرده‌ها 11.5درصد در نیمه اول سال بوده اما رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها معادل 8.2 درصد بوده است یعنی رشد مانده تسهیلات معادل 3.3درصد کمتر رشد کرده است. از نظر رقم نیز 146 هزار میلیارد تومان به مانده سپرده‌ها اضافه شده در حالی که به مانده تسهیلات معادل 80هزار میلیارد تومان اضافه شده و رقم افزایش مانده تسهیلات 55 درصد افزایش مانده سپرده‌ها بوده است. این در حالی است که رشد مانده تسهیلات‌دهی بانک‌ها در سال 95 به اوج خود رسید و بیش از 548 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد که در کل سال 95 رشد 31درصدی داشته است. اما در سال 96 در 6ماهه اول رشد مانده تسهیلات 8.2درصد بوده و 80هزار میلیارد تومان به مانده تسهیلات اضافه شده است. به عبارت دیگر بانک‌ها ترمز رشد تسهیلات‌دهی را کشیده و رقم تسهیلات را با مدیریت به پیش می‌برند تا مانع از رشد مطالبات معوق در آینده شوند.
نسبت بالای 100درصد تسهیلات به سپرده‌ها در 3 استان
نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در 3 استان بالای 100 درصد بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان‌های عمدتا محروم کشور از جمله ایلام، خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از
100 درصد بوده است. اما در سایر استان‌های کشور این نسبت با رعایت سپرده قانونی و کمتر از 100درصد بوده است. این آمار نشان می‌دهد که 4 استان از سال 95 تاکنون وضعیت خود را بهبود داده و رقم تسهیلات آنها به کمتر از سپرده‌ها رسیده است. تعداد استان‌هایی که در سال 95 تسهیلاتی بیش از رقم سپرده پرداخت کرده بودند، معادل 7 استان بود که اکنون استان‌های گلستان، لرستان، اردبیل و چهارمحال و بختیاری از لیست تسهیلات بیش از سپرده‌ها خارج شده‌اند.
رقم بالاتر تسهیلات نسبت به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در 7 استان
در 7 استان شامل گلستان، لرستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد، رقم تسهیلات بیش از سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی بوده است. این آمار نشان می‌دهد که از سال 95 تاکنون که 15 استان که تسهیلات بالاتر از سپرده‌ها با کسر سپرده قانونی خود پرداخت کرده بودند، اکنون تعداد آنها به 7 استان کاهش یافته و 8 استان از لیست تسهیلات بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی خارج شده‌اند.
سهم 61 درصدی تهران از تسهیلات
تهران به تنهایی با بیش از 826هزار میلیارد تومان سهم 58درصدی جذب سپرده‌ها داشته که بعد از کسر سپرده قانونی به 745هزار میلیارد تومان بالغ شده است. همچنین با بیش از 660هزار میلیارد تومان جذب تسهیلات و سهم 61.8درصدی بیش از تمام استان‌های کشور در بازار پول سهم دارد.
تمرکز شدید در تهران
البته یکی از دلایل عمده این پدیده تمرکز شدید بانکی در تهران به دلیل وجود دفاتر اکثر شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی و تجاری کشور است که در تهران دفتر دارند و اگرچه کارخانه و حوزه کاری آنها در شهرستان است اما در تهران دفتر و حساب وکتاب دارند. بسیاری از معاملات پولی در تهران انجام می‌شود اما جابه‌جایی کالاها و اموال و دارایی‌ها یا ساخت و ساز و فعالیت کارخانه عمدتا در استان‌های کشور است. به عنوان مثال در استان صنعتی مانند خوزستان، اصفهان، کرمان و سایر استان‌ها قطعا معاملات و تولید و خرید و فروش و مصرف بیش از سهم آنها از جذب سپرده‌ها و تسهیلات بانکی است. اما در هر حال تمرکز شدید امکانات و تصمیم‌گیری‌ها و معاملات پولی و بانکی در تهران یکی ازچالش‌ها و اشکالات عمده بازار پول کشور است و همین امر موضوع فعالیت موسسات غیرمجاز و نرخ‌های سود غیرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمی را ایجاد کرده است. کارشناسان می‌گویند که توزیع متناسب امکانات بازار پول در کشور می‌تواند در مسیر توسعه پایدار اقتصاد ایران نقش عمده‌یی داشته باشد و سرانه امکانات و پول در اقتصاد بانک محور ایران در استان‌های کشور را متناسب با جمعیت استان‌ها ساماندهی کند.
سهم 90درصدی 13 استان
5 استان بزرگ کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان روی هم معادل 76درصد سپرده‌ها و 73درصد تسهیلات را دریافت کرده‌اند. همچنین استان‌های آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز، کرمان و گیلان در رتبه‌های 6 تا 10 جذب سپرده بانکی قرار دارند. گزارش وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان شهریورماه سال 1396 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده نشان می‌دهد که در بخش تسهیلات نیز 5 استان اول به ترتیب استان‌های تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس و مازندران معادل 74درصد کل تسهیلات را جذب کرده‌اند و بعد از آنها آذربایجان‌شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان و آذربایجان‌غربی در رتبه‌های 6 تا 10 جذب تسهیلات قرار دارند. این 5 استان اول روی هم سه‌برابر 26 استان دیگر کشور سپرده‌ها و تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند. تنها در استان تهران رقم سپرده‌ها بیش از 826هزار میلیارد تومان بوده که بعد از کسر سپرده قانونی به 745هزار میلیارد تومان بالغ شده و بیش از 58 درصد کل سپرده‌ها را در تهران جذب کرده است. همچنین رقم تسهیلات نیز معادل 660هزار میلیارد تومان بوده که بیش از 61درصد تسهیلات بانک‌های کشور در تهران پرداخت شده است. در جذب سپرده‌ها بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد هر یک با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این
13 استان روی هم بیش از 90 درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی 18 استان تنها 10 درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
13 استان 9 برابر سایر استان‌ها
سپرده جذب کرده اند
بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این 13 استان روی هم بیش از 90 درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی 18 استان تنها 10 درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
تسهیلات 13 استان 7 برابر بقیه استان‌ها
در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان‌شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجان‌غربی، البرز، یزد، کرمانشاه، و گلستان با سهم بیش از یک‌درصد بازار تسهیلات، معادل 87 درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌ها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از استان‌ها به اندازه 7برابر دیگر استان‌ها تسهیلات جذب کرده‌اند.
