افزوده شدن ۷۰۰ میلیارد تومان در روز به سپرده‌ها
رقم تسهیلات ۳ استان بالاتر از سپرده‌ها و ۷ استان بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی است
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
مانده کل سپرده‌های ریالی و ارزی در سراسر کشور، بالغ بر ۱۴۱۹هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۵ به میزان ۲۵۵هزار میلیارد تومان روزانه معادل ۶۹۸ میلیارد تومان یا ۲۱,۹درصد و نسبت به اسفند ۹۵ معادل ۱۱.۵درصد یا ۱۴۶هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. بیشترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با ۸۲۶ هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با ۳۰۹۸میلیارد تومان بوده است.
به گزارش «تعادل» گزارش وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان شهریور ۹۵ نشان می‌دهد که مانده کل تسهیلات بالغ بر ۱۰۶۷هزار میلیارد تومان است که نسبت به شهریور ۹۵ به میزان ۱۷۰هزار میلیارد تومان معادل ۱۹درصد و نسبت به اسفند ۹۵ معادل ۸,۲درصد یا ۸۰هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. بیشترین مبلغ تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده ۶۶۰هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با ۳۸۲۲میلیارد تومان بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی معادل ۸۴درصد بوده که نسبت به شهریور ۹۵ معادل ۱.۹واحد درصد و نسبت به اسفند ۹۵ معادل ۲.۷واحد درصد کاهش داشته است. این نسبت در تهران ۸۸.۶درصد و در کهگیلویه و بویراحمد معادل ۱۳۸.۸درصد بوده است.
این ارقام نشان می‌دهد که رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها کمتر از رشد جذب سپرده بوده و به دلیل پیگیری مطالبات معوق بانک‌ها و نوعی سیاست متعادل کردن تسهیلات بانکی در ۶ماهه اول سال ۹۶ در حالی که رشد سپرده‌ها ۱۱,۵درصد در نیمه اول سال بوده اما رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها معادل ۸.۲ درصد بوده است یعنی رشد مانده تسهیلات معادل ۳.۳درصد کمتر رشد کرده است. از نظر رقم نیز ۱۴۶ هزار میلیارد تومان به مانده سپرده‌ها اضافه شده در حالی که به مانده تسهیلات معادل ۸۰هزار میلیارد تومان اضافه شده و رقم افزایش مانده تسهیلات ۵۵ درصد افزایش مانده سپرده‌ها بوده است. این در حالی است که رشد مانده تسهیلات‌دهی بانک‌ها در سال ۹۵ به اوج خود رسید و بیش از ۵۴۸ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد که در کل سال ۹۵ رشد ۳۱درصدی داشته است. اما در سال ۹۶ در ۶ماهه اول رشد مانده تسهیلات ۸.۲درصد بوده و ۸۰هزار میلیارد تومان به مانده تسهیلات اضافه شده است. به عبارت دیگر بانک‌ها ترمز رشد تسهیلات‌دهی را کشیده و رقم تسهیلات را با مدیریت به پیش می‌برند تا مانع از رشد مطالبات معوق در آینده شوند.
نسبت بالای ۱۰۰درصد تسهیلات به سپرده‌ها در ۳ استان
نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در ۳ استان بالای ۱۰۰ درصد بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان‌های عمدتا محروم کشور از جمله ایلام، خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از
۱۰۰ درصد بوده است. اما در سایر استان‌های کشور این نسبت با رعایت سپرده قانونی و کمتر از ۱۰۰درصد بوده است. این آمار نشان می‌دهد که ۴ استان از سال ۹۵ تاکنون وضعیت خود را بهبود داده و رقم تسهیلات آنها به کمتر از سپرده‌ها رسیده است. تعداد استان‌هایی که در سال ۹۵ تسهیلاتی بیش از رقم سپرده پرداخت کرده بودند، معادل ۷ استان بود که اکنون استان‌های گلستان، لرستان، اردبیل و چهارمحال و بختیاری از لیست تسهیلات بیش از سپرده‌ها خارج شده‌اند.
رقم بالاتر تسهیلات نسبت به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در ۷ استان
در ۷ استان شامل گلستان، لرستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد، رقم تسهیلات بیش از سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی بوده است. این آمار نشان می‌دهد که از سال ۹۵ تاکنون که ۱۵ استان که تسهیلات بالاتر از سپرده‌ها با کسر سپرده قانونی خود پرداخت کرده بودند، اکنون تعداد آنها به ۷ استان کاهش یافته و ۸ استان از لیست تسهیلات بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی خارج شده‌اند.
سهم ۶۱ درصدی تهران از تسهیلات
تهران به تنهایی با بیش از ۸۲۶هزار میلیارد تومان سهم ۵۸درصدی جذب سپرده‌ها داشته که بعد از کسر سپرده قانونی به ۷۴۵هزار میلیارد تومان بالغ شده است. همچنین با بیش از ۶۶۰هزار میلیارد تومان جذب تسهیلات و سهم ۶۱,۸درصدی بیش از تمام استان‌های کشور در بازار پول سهم دارد.
تمرکز شدید در تهران
البته یکی از دلایل عمده این پدیده تمرکز شدید بانکی در تهران به دلیل وجود دفاتر اکثر شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی و تجاری کشور است که در تهران دفتر دارند و اگرچه کارخانه و حوزه کاری آنها در شهرستان است اما در تهران دفتر و حساب وکتاب دارند. بسیاری از معاملات پولی در تهران انجام می‌شود اما جابه‌جایی کالاها و اموال و دارایی‌ها یا ساخت و ساز و فعالیت کارخانه عمدتا در استان‌های کشور است. به عنوان مثال در استان صنعتی مانند خوزستان، اصفهان، کرمان و سایر استان‌ها قطعا معاملات و تولید و خرید و فروش و مصرف بیش از سهم آنها از جذب سپرده‌ها و تسهیلات بانکی است. اما در هر حال تمرکز شدید امکانات و تصمیم‌گیری‌ها و معاملات پولی و بانکی در تهران یکی ازچالش‌ها و اشکالات عمده بازار پول کشور است و همین امر موضوع فعالیت موسسات غیرمجاز و نرخ‌های سود غیرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمی را ایجاد کرده است. کارشناسان می‌گویند که توزیع متناسب امکانات بازار پول در کشور می‌تواند در مسیر توسعه پایدار اقتصاد ایران نقش عمده‌یی داشته باشد و سرانه امکانات و پول در اقتصاد بانک محور ایران در استان‌های کشور را متناسب با جمعیت استان‌ها ساماندهی کند.
سهم ۹۰درصدی ۱۳ استان
۵ استان بزرگ کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان روی هم معادل ۷۶درصد سپرده‌ها و ۷۳درصد تسهیلات را دریافت کرده‌اند. همچنین استان‌های آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز، کرمان و گیلان در رتبه‌های ۶ تا ۱۰ جذب سپرده بانکی قرار دارند. گزارش وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان شهریورماه سال ۱۳۹۶ که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده نشان می‌دهد که در بخش تسهیلات نیز ۵ استان اول به ترتیب استان‌های تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی، فارس و مازندران معادل ۷۴درصد کل تسهیلات را جذب کرده‌اند و بعد از آنها آذربایجان‌شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان و آذربایجان‌غربی در رتبه‌های ۶ تا ۱۰ جذب تسهیلات قرار دارند. این ۵ استان اول روی هم سه‌برابر ۲۶ استان دیگر کشور سپرده‌ها و تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند. تنها در استان تهران رقم سپرده‌ها بیش از ۸۲۶هزار میلیارد تومان بوده که بعد از کسر سپرده قانونی به ۷۴۵هزار میلیارد تومان بالغ شده و بیش از ۵۸ درصد کل سپرده‌ها را در تهران جذب کرده است. همچنین رقم تسهیلات نیز معادل ۶۶۰هزار میلیارد تومان بوده که بیش از ۶۱درصد تسهیلات بانک‌های کشور در تهران پرداخت شده است. در جذب سپرده‌ها بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد هر یک با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این
۱۳ استان روی هم بیش از ۹۰ درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی ۱۸ استان تنها ۱۰ درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
۱۳ استان ۹ برابر سایر استان‌ها
سپرده جذب کرده اند
بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این ۱۳ استان روی هم بیش از ۹۰ درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی ۱۸ استان تنها ۱۰ درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
تسهیلات ۱۳ استان ۷ برابر بقیه استان‌ها
در بخش تسهیلات نیز ۱۳ استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان‌شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجان‌غربی، البرز، یزد، کرمانشاه، و گلستان با سهم بیش از یک‌درصد بازار تسهیلات، معادل ۸۷ درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌ها یعنی ۱۷ استان دیگر روی هم تنها بیش از ۱۲درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از استان‌ها به اندازه ۷برابر دیگر استان‌ها تسهیلات جذب کرده‌اند.
