90درصد تراکنش خرید با کارت بانکی زیر 100 هزار تومان
هر ایرانی ماهانه 23 تراکنش بانکی انجام میدهد
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
در مهرماه 96 بیش از یکمیلیارد و 360میلیون تراکنش به مبلغ بیش از 143هزار میلیارد تومان انجام شده که رشد اسمی ارزش این تراکنشها نسبت به مهر 95 نزدیک به 30درصد و رشد حقیقی آن با کسر تورم معادل نزدیک به 20درصد بوده است.
به گزارش «تعادل» تعداد تراکنشها نیز در یکسال اخیر بیش از 34درصد رشد کرده است. یعنی سهم تراکنشهای بانکی از کل گردش مالی کشور افزایش یافته و سهم اسکناس و معاملات تهاتری و اعتباری و چک و... در مقایسه با تراکنشها کمتر شده است. سهم ابزارها نیز نشان میدهد که همچنان کارتخوانهای فروشگاهی 88درصد سهم تراکنشها را به خود اختصاص دادهاند و موبایل با 9درصد و اینترنت نزدیک به 3درصد در رتبههای بعدی هستند. به عبارت دیگر سهم موبایل به تدریج روبه افزایش است. نسبت دهک بالاترین مبلغ تراکنشها به دهک پایینترین دهک خردترین مبالغ نیز 732 بوده که نشان میدهد، اقلام خرد احتمالا شامل شارژ موبایلها و قبضهاست و مبلغ بالا مربوط به انتقال وجه با ارقام چند میلیون تومانی است.
از نظر تعداد بیش از 77درصد تراکنشها برای خرید، بیش از 16درصد برای پرداخت قبض و شارژ و 6 درصد برای ماندهگیری انجام شده است اما از نظر مبلغ بیش از 95درصد مبلغ تراکنشها برای خرید کالا و خدمات و نزدیک به 5درصد مبلغ تراکنشها نیز برای قبض و شارژ بوده است. ارزش پرداخت الکترونیکی نیز 129درصد تولید ناخالص بوده یعنی 29 درصد بیش از ارزش کل تولید ناخالص کشور بوده است. همچنین به ازای هر 10هزار نفر 1292 ابزار پرداخت شامل 1128 کارتخوان، 59 موبایل و 107 اینترنت وجود داشته است.
سرانه 23 تراکنش در هر ماه
هر ایرانی بالای 18سال در مهرماه که جمعیتی معادل 58میلیون بالای 18سال در کشور داریم، معادل 23 تراکنش بانکی انجام داده که 20 تراکنش از طریق کارتخوان، 2 تراکنش از طریق موبایل و نزدیک به یکتراکنش از طریق اینترنت بوده است و این موضوع نشان میدهد که ایرانیان تقریبا هر روز یک تراکنش با کارتها و حسابهای بانکی خود انجام میدهند.
حدود 29درصد تراکنش کارتخوانها زیر 5هزار تومان، 36درصد بین 5 تا 25هزار تومان، 27درصد نیز بالای 25هزار تومان بوده است. 344میلیون تراکنش کارتخوانها زیر 5هزار تومان، 437میلیون بین 5 تا 25هزار تومان، 329میلیون تراکنش بالای 25هزار تومان بوده است. همچنین 90درصد تراکنش کارتخوانها زیر 500هزار تومان بوده است و عمده خریدها و تراکنشها با مبالغ خرد زیر 500هزار تومان بوده است. همچنین در فروشگاهها و هنگام خرید کالا 90درصد تراکنش کارتخوانها مربوط به ارقام زیر 100 هزار تومان بوده است.
این موضوع هزینه نگهداری، ابزارها و دستگاهها و زیرساختها را برای بانکها افزایش داده و درآمد یا سود حاصل از این جابهجاییها برای بانکها و شرکتهای پرداخت کم میشود.
در ابزار اینترنتی نیز 66درصد تراکنشها زیر 25هزار تومان بوده است. 22درصد تراکنشها نیز زیر 15 هزار تومان بوده است.
در ابزار موبایلی نیز 44درصد مبلغ تراکنشها زیر 2 هزار تومان و 69درصد زیر 5 هزار تومان بوده است یعنی عمدتا برای خرید شارژ تلفن همراه از این ابزار استفاده شده و سایر خریدها با رقم بالا ممنوعیت و محدودیت داشته است. البته از اردیبهشت ماه سال 1396 و با توجه به راهاندازی پرداختهای NFC در شبکه پرداخت کشور انجام تراکنشهای خرید با ابزار پذیرش موبایلی ممکن شده است.
متوسط مبلغ از 1422 تومان تا 2 میلیون تومان
در دهک اول متوسط هر تراکنش کارتخوان 1422 تومان و در اینترنت 1183تومان بوده است و در دهک دهم از طریق کارتخوان یکمیلیون و 91هزار تومان و از طریق اینترنت 2میلیون و 226هزار تومان بوده است. یعنی فاصله دهک اول تا دهک دهم در اینترنت بزرگتر از این فاصله در دهکهای اول تا دهم کارتخوانهاست. یعنی دهک دهم اینترنت 1881برابر و در کارتخوان 767 برابر بوده است.
سهم تعدادی شرکتهای پرداخت یا PSP از بازار تراکنشهای پرداخت الکترونیک کارت بانکی نشان میدهد که شرکت بهپرداخت ملت با 21.88درصد، پرداخت الکترونیک سامان 17.12درصد، آسان پرداخت 15.55درصد، تجارت الکترونیک 13.16درصد، کارت اعتباری کیش 8.17درصد، سداد 7.04درصد، پاسارگاد 5.79 درصد، نوین آرین 4.62 درصد، فنآوا 4.2درصد، مبنا کارت آریا 1.26درصد، سایان کارت 1.17درصد، دماوند 0.04درصد از سهم بازار را به خود اختصاص دادهاند.
6شرکت بزرگ تجارت الکترونیک پارسیان، آسان پرداخت، سامان و بهپرداخت ملت، ساد و کیش که هر یک بیش از 7درصد سهم از تعداد یا مبلغ بازار را دارند روی هم نزدیک به 83 درصد یعنی بیش از چهارپنجم بازار را در اختیار دارند.
اگرچه برخی شرکتها با خدمات نوظهور خود در حال افزایش سهم خود هستند و از جمله شرکت نوین آرین در یک سال اخیر سهم خود از بازار را افزایش داده، اما در عین حال شرکتهای بزرگ همچنان سهم بالایی از بازار دارند. این شرکتها از نظر مبلغ نیز همچنان سهم بالایی از بازار را در اختیار داشتهاند.
بهپرداخت ملت با 28.44درصد، اعتباری کیش 13.64درصد، سامان 11.91درصد، سداد 10.63 درصد، تجارت الکترونیک پارسیان 9.73درصد و آسان پرداخت با 7.97درصد از مبلغ تراکنشهای بازار پرداخت کشور سهم دارند یعنی روی هم رفته این 6شرکت بزرگ توانستهاند بیش از 82 درصد یا بیش از چهارپنجم سهم از بازار مبلغ تراکنشها را به خود اختصاص دهند.
پرداخت بدون کارت با موبایل
برخی شرکتها ابتکارات جالبی انجام داده و مثلا روی موبایل امکان پرداخت بدون کارت را ایجاد کردهاند و این موضوع باعث افزایش تعداد تراکنش آنها شده است. این شرکتها با استفاده از نرمافزار روی موبایل اقدام به دریافت QRCode پذیرنده کرده و به آسانی پرداخت بدون کارت خود را با وارد کردن اطلاعات رمز دوم و CCV2 انجام میدهند. این رفتار شرکت سبب رشد در تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی آن شده است.
عملکرد شرکتهای پرداخت
شرکت «بهپرداخت ملت» با سهم 21.88درصدی از تعداد تراکنشها و سهم 28.44درصدی از مبلغ آنها و در استمرار رفتار گذشته خود همچنان بیشترین سهم از بازار را به خود اختصاص داده و در جایگاه نخست هر دو سهم قرار گرفته است.
بیشترین اختلاف مثبت در حجم تراکنشهای مذکور در شرکت «کارت اعتباری ایران کیش» رخ داده است. در مهر ماه همانند چندین ماه گذشته شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با کسب ۲۹/۳۳ درصد از بازار تراکنشهای مزبور بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
تراکنشهای موبایلی در ماه جاری ریزشی بالغ بر ۷ درصد را نشان میدهند. عملکرد شرکتها در این خصوص متفاوت بوده است. عمدهترین تغییر در عملکرد شرکتها، در کاهش تراکنشهای موبایلی شرکت «پرداخت نوین آرین» مشاهده شده است. همچنان شرکت «آسان پرداخت پرشین» با پوشش 38.96درصد از سهم تعدادی تراکنشهای مزبور، دارنده بالاترین سهم در بازار تراکنشهای موبایلی محسوب میشود.
بیشترین اختلاف بین سهم تعدادی تراکنشهای کارتخوان فروشگاهی در ماه مهر ۹۶ نسبت به شهریور ماه در شرکت «آسان پرداخت پرشین» گزارش شده است. سهم تراکنشهای مذکور در این شرکت با رقم ناچیز 0.28درصد رشد روبهرو شده است.
به طور کلی در سهم بازار تراکنشهای کارتخوان فروشگاهی تغییرات چندانی مشاهده نمیشود. به گزارش ایبنا، سهم بازار تراکنشها در دو ابزار اینترنتی و موبایلی شرکت «پرداخت نوین آرین» با بیشترین تفاضل همراه بوده است. سهم ابزار اینترنتی این شرکت معادل 1.96درصد و سهم ابزار موبایلی آن 4.58درصد اختلاف منفی نشان میدهند.
در ارزش ریالی تراکنشهای ابزار کارتخوان فروشگاهی تمام شرکتها نسبت به ماه گذشته ریزش مشاهده میشود. شرکت «به پرداخت ملت» با وجود ثبت بیشترین کاهش، همچنان با پوشش 27.63درصدی از بازار تراکنشهای کارتخوان فروشگاهی، بالاترین سهم را دراختیار خود دارد.
در مهر ماه همچنان بیشترین سهم مبلغی تراکنشها در ابزار پذیرش اینترنتی با 40.09درصد دراختیار شرکت «به پرداخت ملت» است. این شرکت در ماه جاری نه تنها بالاترین ریزش را در ارزش ریالی تراکنشهای کارتخوان فروشگاهی داشته است، بلکه در تراکنشهای اینترنتی نیز بیشترین کاهش را نمایش میدهد. بیشترین اختلاف مثبت نسبت به ماه گذشته در مبالغ تراکنشهای ابزار پذیرش اینترنتی را شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» دراختیار دارد. این درحالی است که همانگونه که پیشتر گفته شد، این شرکت نسبت به سایر شرکتها بالاترین ریزش را در حجم تراکنشهای اینترنتی از خود نشان داده است. در مهر ماه همانند ماههای گذشته همچنان شرکت «آسان پرداخت پرشین» با سهمی معادل با 42.82درصد بخش عظیمی از بازار مبلغی تراکنشهای ابزار پذیرش موبایلی را دراختیار دارد. بیشترین افزایش مبلغ تراکنشهای موبایلی در شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» و بالاترین کاهش در شرکت «پرداخت نوین آرین» گزارش میشود. بیشترین اختلاف بین سهم مبلغی تراکنشهای ماه مهر ۹۶ در ابزار کارتخوان فروشگاهی با رقمی برابر با 0.62درصد کاهش به شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» تعلق دارد. در سهم مبلغی تراکنشهای اینترنتی، بالاترین اختلاف نسبت به ماه گذشته با 8.39درصد تفاضل، به شرکت «به پرداخت ملت» اختصاص یافته است. این شاخص در بازار مبلغی تراکنشهای موبایلی با نمایش منفی 4.25درصد، دراختیار «پرداخت نوین آرین» گزارش شده است. تغییرات سهم مبلغی تراکنشهای شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت در مقایسه با سهم تعدادی لزوما همسو نبوده و حتی میزان آنها نیز هماندازه نیستند. شرکت «الکترونیک کارت دماوند» همچنان کمترین سهم تعدادی و مبلغی تراکنشها را در بین شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت داشته و سهم آن از بازار کلیه ابزارهای پذیرش بسیار ناچیز است.
سهم شرکتهای PSP از بازار تراکنشهای هر سرویس
این شاخص، سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه سرمایهگذاری هر یک از شرکتهای PSP در هر یک از سرویسهای خدمات پرداخت میشود. در این بخش تعداد و مبلغ تراکنشهای هر شرکت به تفکیک نوع سرویس مورد بررسی قرار میگیرد. سهم تعدادی تراکنشهای هر یک از شرکتهای PSP از بازار تراکنشهای هر سرویس برای دو ماه متوالی شهریور و مهر ۹۶ ارائه شده است.
در حوزه تراکنشهای خرید، عملکرد تمام شرکتها نرخ رشد منفی را نشان میدهد. شرکت «به پرداخت ملت» بیشترین حجم را از میزان تراکنشهای خرید خود کاسته است؛ با وجود این در ماه جاری نیز همچنان این شرکت با پوشش 24.69درصدی از بازار تراکنشهای مزبور، بالاترین سهم را دراختیار دارد.
در ماه جاری شرکت «پرداخت نوین آرین» بیشترین اختلاف منفی را در حجم تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ نسبت به ماه گذشته نشان داده است. در مهر ماه مانند ماه گذشته شرکت «آسان پرداخت پرشین» با کسب 30.46درصد از بازار تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
عملکرد شرکتها در سرویس ماندهگیری با کاهش روبهرو بوده است. شرکت «به پرداخت ملت» عمدهترین کاهش را در اینگونه از تراکنشها داشته است؛ با وجود این بالاترین سهم تراکنشهای ماندهگیری همانند ماه گذشته با 20.85درصد دراختیار این شرکت گزارش میشود.
بیشترین اختلاف بین سهم تعدادی تراکنشهای خرید و ماندهگیری در ماه مهر۹۶ نسبت به شهریور ماه در شرکت «آسان پرداخت پرشین» گزارش شده است، بهطوری که بر سهم تراکنشهای فوق در این شرکت به ترتیب رقم 0.28درصد و 0.38 افزوده شده است. در روندی معکوس، سهم تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ شرکت «پرداخت نوین آرین» اختلاف منفی با رقمی معادل 3.06درصد را نشان میدهد.
سهم مبلغی تراکنشهای هر یک از شرکتهای PSP از بازار سرویسهای شبکه الکترونیکی پرداخت کارت برای دو ماه شهریور و مهر ۹۶ ارائه شده است. اطلاعات این جدول مبین آن است که در مهر ماه تغییری در نام شرکتهای دارنده بیشترین سهم بازار مبلغ در هر یک از سرویسها نسبت به ماه گذشته رخ نداده است. شرکت «به پرداخت ملت» با وجود ثبت بیشترین کاهش ریالی در تراکنشهای خرید، ولیکن همچنان با پوشش 29.51درصدی بازار آنها، بهعنوان بالاترین دارنده سهم مبلغی تراکنشهای خرید محسوب میشود. لازم به توضیح است که در این ماه ارزش ریالی تراکنشهای خرید هیچ شرکتی رشد مثبت نداشته است.
در مهر ماه همچنان بیشترین سهم مبلغی تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ با سهمی معادل 27.53درصد دراختیار شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» است. این درحالی است که بیشترین افزایش ریالی تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ در شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» مشاهده میشود.
بیشترین اختلاف بین سهم مبلغی تراکنشهای خرید مهرماه ۹۶ با ماه گذشته با رقمی برابر با 0.45درصد کاهش در دو شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» و «سایان کارت» اتفاق افتاده است. در سهم مبلغی تراکنشهای پرداخت قبض و خرید شارژ، بالاترین اختلاف نسبت به ماه گذشته با رقم قابلملاحظه 10.21درصدی به شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» اختصاص یافته است. سهم شرکتهای PSP از مبلغ تراکنشهای سرویسهای مختلف را در مهر ماه ۱۳۹۶ نمایش میدهد.
نتایج بررسیهای این بخش حاکی از آن است که شرکت «الکترونیک کارت دماوند» همچنان کمترین سهم تعدادی و مبلغی تراکنشها را در بین شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت داشته و سهم آن از بازار کلیه سرویسهای خدمات پرداخت کارت بسیار ناچیز است.