حرکت محمدعلی میرزا به سمت تهران برای سلطنت

دوازدهم آذر 1285، محمدعلی میرزا به درخواست پدرش مظفرالدین شاه که در بستر مرگ بود، با اعضای خانواده و نزدیکان و همراهی 400 قزاق مسلح، تبریز را به مقصد تهران ترک کرد. او که پیش از رسیدن به سلطنت به دلیل ترس از احتمال نزدیکی مشروطه‌خواهان به عمویش ظل‌السلطان و نصب او به سلطنت از مشروطه‌خواهان حمایت می‌کرد، اندکی پس از سلطنت نیز به مشروطه‌خواهان نزدیک بود، اما پس از ترور ناکامش در اسفند 1286، نسبت به مشروطه‌خواهان سوءظن پیدا کرد و مقابل آنها ایستاد.

محمدعلی میرزا تحت تعلیم و تربیت آموزگار روسی خود، سرگی مارکوویچ شابشال ملقب به ادیب‌السلطان، زبان و فرهنگ روسی را آموخته بود. شابشال نفوذ زیادی بر محمدعلی میرزا داشت و او را علاقه‌مند به روسیه کرد.

محمدعلی برخلاف پدرش روحیه‌یی خشن و مستبد داشت.

او در جریان اختلافش با مشروطه‌خواهان، سرانجام مجلس را به توپ بست، تعدادی از نمایندگان را دستگیر کرد و چند نفر را به قتل رساند. اما در فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان به سفارت روسیه پناه برد. او سپس از سوی مجلس عالی از مقام سلطنت خلع و مجبور به ترک ایران شد.

مجلس عالی پسر ۱۲ساله‌اش احمد را به سلطنت منصوب کرد و برای محمدعلی میرزا نیز مقرری برابر ۱۰۰ تومان در هر ماه در نظر گرفت. او پس از مدتی با کمک روس‌ها درصدد بازگشت و انتقام‌جویی و کسب مجدد قدرت برآمد که شکست خورد. وی به اودسا در اوکراین که آن‌زمان بخشی از روسیه بود، بازگشت و مقرری‌اش از سوی دولت ایران نیز قطع شد.